Бригадирмен жұмыс.

Оқ ушылардың сө здік қ атынасын белсендендіру бригадамен жұ мыс кезінде жү зеге асырылады. Сыныптағ ы оқ ушылардың санына, сонымен қ атар сабақ тың мақ саты мен мазмұ нына байланысты оқ ушылар 2-3 топқ а-бригадағ а бө лінеді. Бригадамен жұ мыстың алғ ашқ ы кезінде оны мұ ғ алім басқ ару керек, ал басқ а бригаданың бригадирлері ө зінің міндеттерін мұ ғ алімнің іс-ә рекетіне еліктеу арқ ылы орындау керек.

Дайындық сыныбындағ ы оқ ытудың алғ ашқ ы кезінде бригадирдің міндеттері «кішкентай мұ ғ алімнің»

міндеттері секілді қ арапайым болады. Бригадирлер мұ ғ алімге жұ мысқ а қ ажетті материалдар мен қ ұ рал-жабдық тарды дайындауғ а кө мектеседі, бригададағ ы тә ртіпті бақ ылайды, кімнің дұ рыс, кімнің бұ рыс істегенін мұ ғ алімге айтып отырады.

Біртіндеп бригадирдің қ ызметі кең ейе тү седі. Олар ө зінің бригадасындағ ы адамдардың жұ мыстарын басқ ара бастайды, жалпы жұ мыс орындауда ә рқ айсысының міндеттерін бө леді. Кейде бригадамен жұ мыс жолдастарының бригадирге ә р тү рлі жұ мысқ а арналғ ан нұ сқ аулар беруі арқ ылы да ұ йымдастырылуы мү мкін.

Бригадирдің міндетіне ө зінің бригадасындағ ы мү шелерге кө мек кө рсету кіреді. Жұ мыс соң ында бригадирлер мұ ғ алімге есеп береді, мү мкіндігінше бригада мү шелерінің жұ мысына бағ а береді.

Мұ ғ алім бригада жұ мысын бақ ылап отырады, сабақ соң ында қ ай бригада жұ мысты орындай алады, қ айсы бригада жұ мысты орындай алмағ аны жө нінде айтады. Бригадамен жұ мыстың тә рбиелік жә не дамытушылық маң ызы зор. Ол балаларды тә ртіпке ү йретеді, кү шті оқ ушылардың ә лсіздерге кө мек кө рсетуін ұ йымдастырады, достық сезімге тә рбиелейді.

< < Кіші мұ ғ аліммен жұ мыс> > кезінде ол тек сыныппен ғ ана қ арым-қ атынаста ы қ ол ең бегі пә ні арнайы жә не міндеттерді шешумен қ атар окушыларды кә сіптік-ең бекке окытуғ а дайындауғ а бағ ытталғ ан.

Ең бекке оқ ытудың жалпы міндеттері болып мыналар табылады:

- оқ ушы тұ лғ асын жағ ымды қ асиеттерге тә рбиелеу (енбек суйгіштік, ұ жымда жұ мыс істей алу қ абілетін жә не т.б.), енбек тү рлері бойынша қ арапайым білімдерді хабарлау, енбек дағ дыларын қ алыптастыру, ең бектің қ арапайым тә сілдерін оқ ыту, ең бекке дербес болуын дамыту;

- ұ йымдастырушылық дағ дыларын қ алыптастыру: ең бек сабағ ына тура уақ ытысында келу, қ ол ең бегі сыныбына ұ йымдасқ ан туү рде кіру, тек ө зінің ғ ана жұ мыс орнында жұ мыс істеу, онда материалдар мен қ ұ рал-саймандарды дұ рыс жайғ астыру, оларды соң ына жинастыру, жұ мыстың ішкі тә ртіп ережелері мен қ ауіпсіздіктерін білу жә не орындау, сонымен қ атар оларғ а қ ойылатын санитарлы-гигиеналық талаптарды ұ стану.

Ең бекке оқ ытудың арнайы міндеті оқ ушылардың ақ ыл-ой ә рекетінің кемшілігін тү зету болып табылады.

Тү зету жұ мысы ең бек тапсырмаларын орың дауғ а арналғ ан кажетті дағ дылар қ атарының дамуынан кө рініс табу қ ажет: тапсырмағ а шоғ ырлану (бағ дарлану), (объектіні талдау, бұ рынғ ы тә жірибені белсендіру); бұ йыммен жұ мыс істеу кіріспесін алдын ала жоспарлау (ө німді жасап шығ арудың логикалык бірізділігін анық тау, жұ мыс тә сілдерін жә не оның орындалуына қ ажетті қ ұ ралдарды анық тау, жасалынғ ан жұ мыс жайлы есеп беру); ө зінің жұ мысынқ адағ алау (іс-ә рекет пен олардың нә тижелерінің дұ рыстығ ын анық тау. дайын бұ йымдардың сапаларын бағ алау).

Қ ол ең бегін танымдық сферасының кемістіктерін тү зетуге мү ндетті тү рде қ олданылуы тиіс. Ең алдымен байқ ағ ыштығ ын, қ иялын, сө йлеуін, кең істікте бағ дарлауын тү зетуі тиіс. Мұ ғ алімнің зейіні оқ ушылардың материалдық ерекшеліктеріне сү йене отырып, келешек бұ йымның кө рінісін жоспарлы жә не мақ сатқ а бағ ыттап кө з алдына елестету қ абілетін тә рбиелеуге бағ ытталуы тиіс.

Қ ол ең б. саб-да «конвейермен» жұ м. ұ йымд/у. Мұ ғ алімнің сыныппен жұ мыс істеуі – сыныптық жү йеде оқ ытуда жұ мысты ұ йымдастырудың ұ лттық формасы. Мұ ндай жұ мысты ұ йымдастыруда мұ ғ алім сабақ тағ ы балалардың іс – ә рекетін бағ ыттайтын жә не ұ йымдастыратын негізгі орталық фигура болып табылады. Ол оқ ушыларды сабақ та жұ мыс істейтін бұ йымдармен таныстырады; керекті материалдармен қ ұ ралдрды дайындау жө нінде тапсырма береді; оқ ушылармен бірігіп, жоспар қ ұ рып, тақ тағ а жазады; мұ ғ алім жұ мысты орындаудың дұ рыстығ ын бақ ылап отырады. Оқ - р мұ ғ - ң алдында жұ мыс процесі туралы есеп береді. Мұ ғ алім оқ -ң жұ мысына бағ а береді. Осылайша, жұ мысты ұ йымдастыру кезінде сабақ тағ ы ең негізгі белсенділік мұ ғ алімге тиесілі болады жә не оқ -ң қ арым – қ атынасының дамуына арналғ н жағ ымды жағ дай ұ йымдастырылады.

Лекция № 15 Баланың дамуына заттық – практикалық ә рекеттердің (ЗПӘ) маң ызы.

Интелектуалды сипаттағ ы жалпы ең бектік біліктіліктің негізгі дағ дысы мен іскерлік тү рлері.

. Сабақ тың тақ ырыбы.Кірпінің бейнесін жасау. Саб.мақ саты. Қ иып жапсырғ анда қ атырмақ ағ азды дұ рыс бағ ыттай білуге ү йрету. Желімдеу ә дістерін еске тү сіру. Керекті ағ аш жапырақ тарын тез табуғ а дағ дыландыру. Тазалық – гигиеналық талаптарды бұ лжытпай орындау. Сабақ кө рнекіліктері(қ ажетті материал). Ағ аш жапырағ ы, желім, желім жағ атын қ ылқ алам, тү сті қ ағ аз, қ атырмақ ағ аз, қ айшы, сурет. Оқ ушылар жұ мыс орнын реттеп, жаң а сабақ қ а дайындалады. Тақ ырып айтылып, мақ сат белгіленеді. Жаң а сабақ та кірпінің бейнесі кескінделетіні айтылады. Оқ ушылар кірпіні кө ріп – білгендерін айтып, оның ә р мү шесін талдайды (денесі, басы, аяқ тары, кө зі, қ ұ лағ ы, тұ мсығ ы, денесіндегі тікенектері). Бұ дан соң кірпінің ә р мү шесі қ андай геометриялық фигураларғ а ұ қ сайтыны айтылып, жасалу жолдары, жоспары қ ұ рылады. Кірпінің денесі жұ мыртқ ағ а ұ қ сас, басының ү шбұ рыш тә різді екені, т.б. ескеріледі де, оны жасауғ а кіріседі, ағ аш жапырақ тарынан кірпінің денесіне, басына, аяқ тарына қ ажет жапырақ тар іріктеліп алынып, оларды желімдейді, жұ мыс аяқ талады. Жұ мыстың жетістіктері ен кемшілігі айтылып, жақ сы жұ мыстар кө рмеге қ ойылады. Мұ ндай жұ мыстың жасалу барысында оқ ушылардың ой – ө рістері, дү ниетанымы жә не шығ армашылық қ абілеттері кең ейіп, жұ мысқ а икемділіктері қ алыптаса бастайды.

Табиғ ат мат/ мен жұ мыстың мазмұ ны. Табиғ и материалдармен сабақ тар ақ ыл – есі кем байқ ағ ыштығ ы мен елестетуін, жалпақ жә не кө лемді заттарды орындағ ан кезде кең істікте бағ дарлану іскерлігін дамытуғ а жағ дай жасайды, еліміздің табиғ атына сү йіспеншілігін тә рбиелеуге мү мкіндік береді. Табиғ и материалдар басқ а ө ң деу материалдардан табиғ и шығ у тегімен ерекшеленеді, жинау жә не сақ тау ерекшелігі бар. Оларғ а ө сімдік, топырақ, қ ұ м, тас, ұ лу қ абыршақ тары жә не т.б. жатады. Ө сімді табиғ и материалдардан жасалғ ан ұ сақ – тү йек ү шін ә ртү рлі ө сімдіктер бө ліктері қ олданылады: сабақ, бұ тақ, жапырақ, тамыр, қ абық, жеміс жә не ұ рық, гү л шоғ ыры, жаң ғ ақ қ абығ ы. Ә р экземпляр басқ алардан белгілері б/ша ерекшеленеді: кө лемі, формасы, тү сі, пішіні, бетінің ерекшелігі, тө зімділігі, ө ң деу тиімділігі. Материалдардың бұ л қ асиеттері нақ ты жә не табиғ и, олардың бірден ө згеруі оның ерекше белгілерінің бұ зылуына жә не жойылуына ә келеді. Табиғ и материал бетінің ерекшеліктері, ө ң деу ү шін оның тө зімділігі мен тиімділігінің ә р тү рлі дә режесі ө ң деу деталі ретінде шығ атын материалдардың біріктіру тә сілдерін тү рлендіруге рұ қ сат береді. Мысалы, шырша бү ршігінен жасалғ ан заттарды орындау кезінде олардың бү ршіктерінің арасындағ ы детальды бекіту керек. Беті жұ мсақ, қ атты материалдарды таяқ ша арқ ылы біріктірген дұ рыс. Ө ткір жә не қ атты ұ шы бар жалпақ материалдарды ермексаз кө мегімен сыртын бекіткен қ олайлы. Табиғ и мат- ды қ арастырып оқ ушылар оларды таң дап білуге жаттығ ады, ө сімдіктер туралы жаң а мә ліметтер алады. Олар жануарлар, табиғ аттағ ы маусымдық ө згерістер туралы кө зқ арастарын кең ейтеді.

Қ ағ аз картонмен жұ мыс жасау қ ұ ралдарының орны. Ауытқ ушылығ ы бар оқ ушыларды ең бекке баулу пә нінің бағ дарламасы бойынша қ ағ аз бен картонмен жұ мыс жасаудың маң ызы зор. Ол оқ ушыларда шығ армашылық талғ амды арттырып, ең бексү йгіштікке тә рбиелейді жә не де психикалық кемшілікті реттейді. Бағ дарламада қ ағ аз бен картоннан ә р нә рсе жасау қ арастырылғ ан, техникалық деректер де қ оса берілген, ә р тү рлі материалдармен жұ мыс жасаудың ә дістері де берілген. 1 сыныпта оқ ушылар қ ағ азды тү рлі бү ктеу мен кесуді, тіке, тү зу кесуді ү йренеді де қ ағ аздан солай жасалғ ан заттарды жасайды. Осы кезде тү рлі сызық тар, тік тө ртбұ рыштар, квадраттар кеседі. Жапсырма жұ мыстарын да осы кезде бастайды, геометриялық фигураларды кесіп, сызық бойына оны орналастырып жапсырып ү йренеді. 2 сыныпта сызғ ышпен, тү рлі шаблондарғ а салып тү рлі шырша ойыншық тарды, гирляндылерді, кітапқ а арналғ ан қ ыстырмалар, жан – жануарлардың кескінін, қ ұ ттық тау қ ағ аздарын, картоннан тү рлі жиһ аздар кесіп, барқ ыт матамен қ аптап ү йренеді. 3 сыныпта оқ ушылар негізінде картонмен жұ мыс жасайды. Бұ л кезде балалар тү рлі маскалар, бас киімдерді жасап ү йренеді, пышақ пен кесу, сызғ ышпен сызық тү сіру, жиналмалы шашка тақ тасын, дә птер салатын папка жасайды. Жұ мыс материалдары тү рлі тү сті қ ағ азбен ә р тү рлі сортты, қ алың дық тағ ы картондар. Қ ағ аздың қ арапайым ө ң делуі оқ -ң ү йренуі мен ойлау, қ иялын дамытады, белсенділігін арттырады, конструкция жасап, заттардың тү сін, тү рін ө згерте отырып тү рлендіруді ү йретеді.

Ауытқ ушылығ ы бар оқ ушыларды ең бекке баулу пә нінің бағ дарламасы бойынша қ ағ аз бен картонмен жұ мыс жасаудың маң ызы зор. Ол оқ ушыларды шығ армашылық талғ амды арттырып, ең бексү йгіштікке тә рбиелейді жә не де психикалық кемшілікті реттейді. Бағ дарламада қ ағ аз бен картоннан ә р нә рсе жасау қ арастырылғ ан техникалық деректер де қ оса берілген, ә р тү рлі материалдармен жұ мыс жасаудың ә дістері де берілген. 1сыныпта оқ уышалр қ ағ азды тү рлі бү ктеу мен кесуді тіке, тү зу кесуді ү йренеді де қ ағ аздан солай жасалғ ан заттарды жасайды. Осы кезде тү рлі сызық тар тік тө ртбұ рыштар квадраттар кеседі. 2сыныпта сызғ ышпен, тү рлі шаблондарғ а салып тү рлі шырша ойыншық тарды кітапқ а арналғ ан қ ысырмалар, жануарлардың кескінін қ ұ ттық тау, қ ағ аздарын жә не де картоннан тү рлі жиһ аздарын кесіп, барқ ыт матамен қ аптап ү йренеді. 3сыныпта оқ ушылар негізінде картонмен жұ мыс жасайды. Бұ л кезде олар тү рлі маскалар, бас киімдерді жасап ү йренеді, пышақ пен кесу, сызғ ышпен сызық тү сіру, жиналмалы шашка тақ тасын дә птер салатын апака жасайды. Жұ мыс материалдары тү рлі тү сті қ ағ аз бен ә р тү рлі сортты қ алың дық тағ ы картондар. Қ ағ аздың қ арапайымды ө ң делуі оқ ушылардың ү йренуі мен ойлау қ иялын дамытады, белсенділігін арттырады, конструкция жасап, заттарының тү сін тү рін ө згерте отырып, тү рлендіруді ү йретед.