Террористік немесе экстремистік қызметті қаржыландыру және терроризмге не экстремизмге өзге де жәрдемдесу

Аталып отырғ ан бұ л қ ылмыстың қ оғ амдық қ ауіптілігі экстремизмді немесе террористтік қ ызметті қ аржыландыру нә тижесінде террористік ә рекет жасау қ атерінің туындауымен, адамды ө лімге ә кеп соқ тыру қ аупінің пайда болуымен, елеулі мү лікті шығ ын ә келу не ө зге де қ оғ амдық қ ауіпті зардаптар келтіруімен, қ оғ амдағ ы жағ дайы тұ рақ сыздандырумен кө рінеді.

Бұ л қ ылмыс объектісі қ оғ амдық қ ауіпсіздік.

Объективтік жағ ы экстремизмді немесе террористтік қ ызметті қ аржыландыру арқ ылы танылады.

Террористтік қ ызмет деп, адамның ө з іс-ә рекетінде террорды пайдалану ә рекеттерін, яғ ни ө зінің саяси қ арсыластарын қ орқ ыту, ү рейлендірімен тіпті қ ырып-жоюғ а ұ ласатын кү ш кө рсету ә рекеттері танылады.

Экстремизм деп, барып тұ рғ ан кө зқ арастар мен шараларғ а бой ұ рушылық танылады.

Қ аржыландыру деп ө зінің қ ызметін террорлық қ ызметті жабдық тау жә не экстремизмді ақ ша қ аражатымен қ олдау кө рсетуге пайдалану танылады.

Қ ылмыс кінә лі адамның қ арастырып отырғ ан ә рекеттердің объективтік жағ ын орындағ ан сә тте аяқ талғ ан болып саналады.

Субъективтік жағ ынан ө зінің экстремизмді немесе террористтік қ ызметті қ аржыландыру ә рекетінің қ оғ амдық қ ауіптілігін ұ ғ ынуымен кө рінетін тура ниетпен сипатталады жә не соның болуын қ алайды.

Субъектісі – 16 жасқ а толғ ан, есі дұ рыс, жеке адам.

Қ Р Қ К 233-3 бабының 2- бө лігінде бірнеше рет жасаумен кө рінетін саралаушы белгілер қ арастырылғ ан.

Қ Р Қ К 41-бабының ескертуінде 2-бө лігіне сай 164, 168-171, 233-3, 26, 337-бабының 2 жә не 3 бө лігінде, 337-1-баппен кө зделген қ ылмыс экстремизмнің белгілері бар қ ылмыстар деп танылады.

Егер адамның осы экстремизм белгілері бар ә рекеттері ү шін бұ рын сотталғ ан болса, қ ылмыстық жауаптылық қ а тарту мерзімі ескірмеген болса немесе осы қ ылмысы ү шін соттылығ ы алынып тасталмағ ан немесе жойылмағ ан болса, экстермизмді немесе террористік қ ызметті қ аржыландыруды бірнеше рет жасағ ан деп танылады.

7.Жетінші сұ рақ: Террористік қ ылмыстар ү шін жауаптылық кө здейтін Қ К нормаларындағ ы қ ылмыстық жауаптылық тан босататын мә н-жайлардың тү сінігі, қ олдану ерекшеліктері жә не маң ызы.

Кез-келген мемлекет кепілдік беретін басты қ ұ ндылық тарын жауапкершілікпен ү рейлендіруді ғ ана қ олдана бермейді, сонымен қ атар кінә лілерге тиісті негіздері болғ анда қ ылмыспен кү ресудің кө здеген мақ сатына кей реттерде қ ылмыс жасағ ан тұ лғ аны қ ылмыстық жауаптылық қ а тартпай-ақ, оны қ ылмыстық жауаптылық тан босату жолымен жетуге болады. Қ орытындылай кетсек, қ ылмыстық жауаптылық тан босату институты ө те кү рделі жә не тә жірибелік қ алыптасудағ ы институт. Қ ылмыстық жауаптылық тан босату қ ылмыстық -қ ұ қ ық тық мә жбү рлеуді біртіндеп жең ілдетумен азайту тенденциясын бейнелейді. Барлық жауаптылық тан босату тү рлері ә р жағ дайда жеке-дара, тұ лғ аның жеке қ асиеттерін терең талдау нә тижесінде жә не осы тұ лғ аның қ ылмыстық жаза шарасын қ олданбай тү зелуі мү мкін деп танылғ ан жағ дайда ғ ана қ олданылуы тиіс. Террористік қ ылмыстар ү шін жауаптылық кө здейтін Қ К нормаларындағ ы қ ылмыстық жауаптылық тан босататын мә н-жайлар аясы тар, ол террористік қ ылмыстар сипатына қ арай ө зіне тә н ерекшелігі бар. Олардың қ ылмыстық жауаптылық тан босату ү шін қ ылмыс тү ріне сай ерекшеленетін шарттар бар. Енді олардың ә рқ айсысына тоқ талсақ,

Қ Р Қ К 233-бабының (Терроризм актісі) ескертуінде терроризм кезіндегі қ ылмыстық жауаптылық тан босатудың негіздемесі анық талады. Ондай негіздемелер мыналар болып табылады: мемлкеттік органдарды террорлық акті болатындағ ы жйаында дер уақ ытында ескерту немесе террорлық актіні болдырмауғ а ө зге де кө мек кө рсету(ө зге де жолдары). Дер кезіндегі ескерту дайындалып жатқ ан террорлық акті турасында кү ні бұ рын, уақ ытысында хабарлаумен жә не билік органдарының террорлық акті басталғ анғ а дейін ескерту шараларының нақ ты болуымен анық талады.

Қ К 233-3-бап. Террористік немесе экстремистік қ ызметті қ аржыландыру жә не терроризмге не экстремизмге ө зге де жә рдемдесубабының ескертуінде: Кү ш қ олдану қ атерімен террористік немесе экстремистік қ ызметті қ аржыландыруды жә не терроризмге не экстремизмге ө зге де жә рдемдесуді жү зеге асырушы жә не ол туралы ерікті тү рде мә лімдеуші, сондай-ақ қ ылмыстың ашылуына немесе жолын кесуге белсенді тү рде жә рдемдескен адам, егер оның іс-ә рекеттерінде ө зге де қ ылмыстың қ ұ рамы болмаса, қ ылмыстық жауаптылық тан босатылады.

Қ Р Қ К-не 2014 жылы Террористік немесе экстремистік дайындық тан ө ту (233-5 бап) қ осылды. Баптың мазмұ ны /диспозициясы- Адамның террористік немесе экстремистік қ ылмыс жасаудың қ ыр-сыры мен дағ дыларын игеруіне ү йренушінің кө рінеу бағ ытталғ ан дайындық тан, оның ішінде Қ азақ стан Республикасының шегінен тыс жерде дайындық тан ө туі.Ескертуінде қ ылмыстық жауаптылық тан босату негіздері кө рсетілген: Осы бапта кө зделген қ ылмысты жасағ ан адам, егер ол дайындық тан ө ткені туралы ерікті тү рде хабарласа, осындай дайындық тан ө ткен, осындай дайындық ты жү зеге асырғ ан, ұ йымдастырғ ан немесе қ аржыландырғ ан басқ а адамдарды анық тауғ а септігін тигізсе, оның ө ткізілген жері туралы ақ парат берсе, егер оның ә рекеттерінде қ ылмыстың ө зге қ ұ рамы болмаса, қ ылмыстық жауаптылық тан босатылады.