Тұрақты ток тахогенераторлары

Автоматты басқ ару жү йелерінде кең інен қ олданылатын қ ұ рылғ ылардың бірі тұ рақ ты ток тахогенераторлары.

Тахогенератор дегеніміз айналу жиілігін электр сигналына тү рлендіретін аз қ уатты электр генераторы болып табылады. Тахогенераторларды жалпы алғ анда электромагнитті (2.2, а- сурет) жә не магнитті электрлі (2.2, б- сурет) жолмен қ оздырылатын екі топқ а бө луге болады.

Тахогенераторларғ а мынадай негізгі шарттар қ ойылады: а) шығ ыс сипаттамасы сызық ты болуы тиіс; б) шығ ыс сипаттамасының жоғ ары тіктігі (большая крутизна); в) қ оршағ ан орта температурасы мен жү ктеменің шығ ыс сипаттамасына ә сер етпеуі; г) коллектордағ ы кернеудің тө мен пулсациялы болуы.

Тахогенератордың шығ ыс сипаттамасы тә уелділігі болып табылады. Шығ ыс сипаттамасының сызық тылығ ын қ аматамасыз ету ү шін шығ ыс кернеуі мен айналу жиілігінің арасында қ атаң пропорционалды қ атынасы орнауы тиіс, немесе

, (2.1)

мұ ндағ ы k- тұ рақ ты кү шейту коэффициенті; - бұ рыштық айналу жиілігі.

Шығ ыс сипаттамасының тіктігі дегеніміз кернеу ө сімшесінің айналу жиілігі ө сімшесіне қ атынасы болып табылады:

(2.2)

Бос жү ріс кезінде якорь ЭҚ К айналу жиілігіне тура пропорциональ:

, (2.3)

мұ ндағ ы , Ф – қ оздыру магнит ағ ыны.

Тахогенератор шығ ысына жү ктеме жалғ анса онывң шығ ысындағ ы кернеу тө мендейді:

,

мұ ндағ ы , R_H – жү ктеме кедергісі.

2.2 –Сурет – Тұ рақ ты ток тахогенераторларының схемасы

Якорь тогы шамасын (2.3) тең дікке қ оятын болсақ, , ендеше:

.

Егер R_я, R_Н жә не Ф_в шамалары тұ рақ ты болса:

(2.4)

мұ ндағ ы:

(2.5)

Тең діктен Ф, R_H шамалары қ анша ү лкен жә не R_Я қ анша кіші болса шығ ыс сипаттамасының тіктігі с₁ сонша ү лкен болатынын кө руге болады. Электромагнитті тахогенераторлардың шығ ыс сипаттамасының тіктігі магниттіэлектрлі тахогенераторлардікіне қ арағ анда жоғ ары болады.

(2.5) тең діктен U шығ ыс кернеуі жү ктеме кезінде де айналу жиілігіне сызық ты байланысты болатынын кө руге болады, бірақ шығ ыс сипаттамасы Ф қ оздыру магнит ағ ынын ә лсірететін якорь реакциясының ә серіне байланысты сызық тылық тан ауытқ иды (2.3 - сурет).

Якорь реакциясының магнитсіздендіру ә серінен шығ ыс сипаттамасының сзық тылық тан ауытқ уы тахогенератордың қ ателігі болып есептеледі. Оны азайту ү шін тахогенератордың шығ ысына R_H ү лкен жү ктеме кедергісін жалғ ау керек жә не айналу жиілігінің шектеулі диапазонын қ олдану керек. Тағ ы да бір қ ателік коллектро мен щеткалар арасындағ ы ауыспалы тү іспенің болуына байланысты, R_щ ауыспалы тү йіспедегі Δ U_щ кернеу тү суін шамамен тұ рақ ты деп есептеуге болады жә не оны азайту ү шін мысты-графитті немесе кү місті-графитті щеткалар қ олданылады.

Электромагнитті жолмен қ оздырылатын тахогенераторларда полюстер орамдарының қ ызып кетіне байланысты болатын шығ ыс сипаттамасының тұ рақ сыздығ ын байқ ауғ а болады. Шығ ыс сипаттамасына температураның ә серін азайту ү шін тахогенераторлардың магниттік жү йесі қ анық тырылып жасалынады, бұ л жағ дайда орамдардың кедергісінің температура ә серінен кедергісінің ө згеруі нә тижесінде қ оздыру тоғ ының ө згерісі шығ ыс сипаттамасына айтарлық тай ә сер етпейді.

Тахогенераторлар: а) 0-10000 айн/мин дейінгі диапазондағ ы біліктің айналу жиілігін ө лшеу ү шін: б) есептеу операцияларын жү ргізі ү шін: в) айналу жиілігін автоматты реттеу жә не ілеспелі жетек жү йелерінде айналу жиілігіне пропорциональ сигнал ө ндіру ү шін қ олданылады.

2.3 - Сурет - Ә рлтү рлі R_H шамалары кезіндегі тахогенератордың шығ ыс сипаттамалары