Параллель қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышы

Параллель қ оздырылатын тұ рақ ты ток қ озғ алтқ ышының электрлік схемасы суретте кө рсетілген. Бұ л қ озғ алтқ ыштардың қ оздыру орамдары якорь орамдарына параллель жалғ анады жә не оның бойымен ө тетеін ток якорь тоғ ынан тө мен боладыI_B = I — 1_Я.

Параллель қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштардың жұ мыстық сипаттамлары 4.1- суретте кө рсетілген. Бұ л қ озғ алтқ ыштардың магнит ағ ыны жү ктеме ө згергенде якорь реакциясының ә серіне байланысты ө згеруі мү мкін. Қ уаты аз қ озғ алтқ ыштардың қ анығ у дә режесі аз болып табылатындық тан оларда якорь реакциясы айтарлық тай болмайды, сондық тан микроқ озғ алтқ ыштарда шамамен магнит ағ ыны жү ктемеге тә уелді емес деп қ абылдауғ а, яғ ни Ф = const тұ рақ ты деп есептеуге болады.

4.1 –Сурет- Параллель қ оздырылатын тұ рақ ты ток қ озғ алтқ ышының жұ мыстық сипаттамалары

Қ озғ алтқ ыштың айналу жиілігі (1.1) жә не (1.2) тең деулерді ескеретін болсақ, ол мына тү рде жазылады:

(4.1)

ендеше жыламдық тық сипаттама n = f(P₂)тә уелділігі абцисс осіне кө лбеу сызық болап табылады. Параллель қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштың жылдамдық тық сипаттамасы қ атты болып табылады.

P₂ қ уаты ө скен кезде қ озғ алтқ ыштың 1_Я якорь тогыда ө седі, егер U = const болса, онда айналу жиілігі якорь тізбегіндегі 1_Я R_Я кернеу тө мендеуі мен якорь реакциясының ә серінен тө мендейді. Сондық тан қ озғ алтқ ыштарды жобалағ ан кезде айналу жиілігінің тө мендеуі магнит ағ ынының якорь реакциясы ә серінен ә лсіреуінен емес якорь тізбегіндегі кернеу тү сіу ә серінен болуын қ амтамасыз етіп жасайды.

Айналу жиілігінің ө згеруіне байланысты М₂ = f(Р₂) тә уелділігі сызық ты болап табылмайды. Р₂ = 0 болғ анда қ озғ алтқ ыш ток кө зінен I₀ бос жү ріс тогын тұ тынатын болғ андық тан I = f(P₂) тә уелділігінің сызығ ы координаталар басынан басталмайды.

=f{P₂) тә уелділігінің сипаттамасы барлық электрмашиналарындағ ы секілді тү рде болады, жү ктеме қ уаты Р₂ = 0, 5Р₂ шамадан Р₂ = 1, 2Р₂ном шамағ а дейінгі аралық та максималь мә нге Р₂ = (0, 75-г0, 80)Р_2ном. тең болады.

Егер (4.1) тең дң ктегі I_я орнынаоның (3.2) тең діктегі шамасын қ оятын болсақ, онда қ озғ алтқ ыштың механикалық сипаттамасының тең деуін аламыз:

. (4.2)

Қ осымша кедергі R_д = 0 болғ андағ ы механикалық сипаттама ө зіндік деп аталады. Якорь тізбегіне R_д қ осымша кедергісін қ осып жасанды сипаттамаларды аламыз. Механикалық сипаттаманың қ аттылығ ы қ осымша кедергінің шамасы қ анша жоғ ары болса, ол сонша жұ мақ болып табылады, яғ ни сипаттаманың ордината осіне жанасу бұ рышы сү йір бола тү седі.

Айналдырғ ыш момент ток шамасына пропорциональ ендеше Ф = const болса, онда

n = f(M) жә не n= f(I) тә уелділіктері қ исық тарыны бір-біріне ұ қ сас болып табылады.

Механикалық сипаттама (4.2) тең деуін сараптай келе қ озғ алтқ ыштың айналу жиілігін бірнеше ә дістермен ө згертуге болатанын кө руге болады, олар: якорь тізбегіне R_д қ осымша кедергі енгізу, Ф қ оздыру магнит ағ ынын ө згерту жә не берілетін кернеу U. шамасын ө згерту арқ ылы реттеу ә дістері.

4.2 – Сурет – Параллель қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштың механикалық сипаттамалары

Якорь тізбегіне жалғ анатын қ осымша кедергі жоғ арлағ ан сайын кернеудің тө мен тү сіуі де кө бейеді, ал айналу жиілігі азаяды. Жыламдық ты реттеудің бұ л ә дісі қ арапайым болғ анымен, экономикалық жағ ынан тиімсіз себебі жылдамдық тың неғ ұ рыл кіші мә нә н алу ү шін соғ ұ рлым ү лкен қ осымша кедергі қ ажет, яғ ни энергия шығ ыны кө п, ПӘ К тө мен болады, бұ л ә діс кө бінесе қ уаты ү лкен емес қ озғ алтқ ыштар ү шін қ олданылады.

Параллель қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштарда поюстердің магнит ағ ынын ө згерту арқ ылы жылдамдық ты реттеу қ оздыру ормдарына жалғ анғ ан (3.4-сурет) R_р реттеу реостатының кө мегімен жү зеге асырылады. Магнит ағ ыны тө мендеген сайын айналу жиілігі жоғ арлайды. Бұ л ә діс экономикалық жағ ынын тиімді, бірақ реттеу диапазоны шектеулі, себебі магнит ағ ынын шамадан тыс тө мендесе қ озғ алтқ ыштың асқ ын жү ктемені кө теру қ абілеттілігі тө мендейді.