Газдар мен сұйықтардың механикасы.

Қ атты денемен салыстырғ анда сұ йық тар мен газдар тепе тең дігі кү йінде серпімді пішінге ие болмайды.Олар тек қ ана кө лемдік серпімділікке ие.

Тепе-тең дік жағ дайындағ ы сұ йық тар мен газдардағ ы кернеу ө зі ә сер ететін ауданғ а нормаль тү седі.

Жанама кернеу дененің элементар кө лемдерінің ө згеруіне алып келеді, бірақ тұ тас кө лемнің шамасын ө згертпейді. Сұ йық тар мен газдарды мұ ндай деформация ү шін кү ш жұ мсаудың қ ажеті жоқ.Себебімұ ндай ортада тепе-тең дік жағ дайында жанама кернеу туындамайды, механика тұ рғ ысынан қ арағ анда сұ йық тың жә не газдар тепе-тең дік кезінде жанама кернеу болмайтынортаның анық талуы мү мкін.Сондық тан тепе-тең дік сұ йық тар мен газдардағ ы нормаль кернеудің шамасы ө зі ә сер ететін ауданының орталығ ына тә уелді емес.Дә лелдеу ү шін кез-келген ориентацияланғ ан ауданшаны алайық сыртқ ы нормальды бірлік векторымен сипаттаймыз.Кернеу ауданғ а болғ андық тан оны

тү рінде қ арастырамыз.

Координата осьтеріне ауданғ а тү сетін кернеу

Осыларды кернеудің формуласына қ ойсақ

Осыны I, J, K-ғ а скаляр кө бейтік

Тепе-тең дік жағ дайда нормаль керну ө зі ә сер ететін ауданынң ориентациясына тә уелді емес.Бұ л паскаль заң ы.

Газда нормаль кернеу ә рқ ашан газдың ішіне қ арай бағ ытталғ ан яғ ни ол қ ысым болып табылатын жағ дай да бар.

Сұ йық тар қ ысымғ а қ арсылық кө рсетеді бұ л қ арсылық жеткілікті мә нге ие жә не біртекті сұ йық тарда 1кв мм бірнеше ондағ ан ньютондар сә йкес келеді.Бірақ қ арапайым сұ йық тар біртекті емес олардың қ ұ рамындағ ы газдардың пайда кө піршіктері бар жә не олардың сұ йық тың қ ысымғ а қ арсылығ ы кезінде сұ йық тың беріктігін ә лсіретеді.

Сондық тан кернеу сұ йық тарда қ ысым болып табылады.Міне сандарда нормаль кернеудің белгіленуін қ ысым деп алдық.Егер қ ысым кернеуге айналса яғ ни керісінше болса бұ л сұ йық тың тегістігіне, тұ тастығ ының бұ зылуына ә келеді газдар шексіз таралу мү мкіндігіне ие.

Газ ө зі тұ рғ ан затты толтырып тұ рады.Ал сұ йық тарғ а қ андайда бір жеке кө лем тә н.Сұ йық тардың беттік қ абаты еркін жә не ол тамшығ а жинала алады.Сондық тан сұ йық ортаны тамшыны сұ йық орта деп атауғ а болады.

Механика тамшыны сұ йық тармен газдардың қ озғ алысын қ арастырғ анда газды сұ йық тардың дербес жағ дайы ретінде алады.Осылайша сұ йық ты жалпыланғ ан мағ ынада не тамшылап сұ йық тар не газ болып табылады.

Механиканың сұ йық тардың қ озғ алыс мен тепе-тең дігін зерттелетін бө лігін гидродинамика деп аталады.