Laibach

(Ljubljana)

Grupa je nastala 1 juna 1980. godine u Trbovlju, malom rudarsko-industrijskom gra­du. Laibach je nemač ki naziv za Ljubljanu koji je koriš ć en samo tokom Drugog svetskog rata. U poč etku su delovali u okviru zajednič kih aktivnosti sa grupama lrwin (slikarstvo) i Crveni pilot (pozoriš te).

Odmah po osnivanju, pripremaju prvi multimedijalni projekt " Rdeč i revirji" sa ci­ljem da isprovociraju tadaš nje politič ke stru­kture u Trbovlju. Nastup je zabranjen pre premijere zbog " nepravilno i neodgovorno" upotrebljenih crnih krstova kao simbola. Taj događ aj je izazvao brojne medijske napade protiv grupe. Njihov tadaš nji vizuelni stil bio je vezan za rudarsku ikonografiju, ali vreme­nom uvode i druge simbole: Triglav, jelenske rogove, Maljevič ev krst uokviren zupč anikom. Identitet č lanova je obavijen velom taj­nosti, a postava grupe je fleksibilna.

Prvi koncert grupa je imala u Ljubljani januara 1982. godine, a zatim slede nastupi u Beogradu i Zagrebu. U to vreme njihova muzika je okarakterisana kao industrijski rock. Na smotri Novi Rock u Ljubljani 1982. godine njihov frontmen Tomaž Hostnik se pojavio u vojnoj uniformi. Koncert je priveo kraju iako ga je boca pogodila u lice i povredila. Decembra 1982 godine Tomaž Hostnik je izvrš io samoubistvo. Aprila 1983. godine sviraju u Ljubljani sa predgrupama Last Few Days i 23 Skidoo Veliki medijski nastup imali su na zagrebač kom Bijenalu dan kasnije, kada su odsvirali koncert pod nazivom " Mi kujemo buduć nost". Tokom nastupa emitovali su pornić i film " Revoluci­ja još traje", tako da se u jednom momentu na platnu pojavljuju Tito i muš ki polni organ. Sasvim dovoljno da policija prekine nastup. Prvi televizijski nastup imali su 23. juna 1983 godine u informativno politič kom programu " TV Tednik". Intervju je izazvao bu­rne reakcije, tako da im je zabranjeno javno pojavljivanje i upotreba imena Laibach. Sa engleskim sastavom Last Few Days kreć u na turneju pod nazivom " The Occupied Europe Tour '83." koja obuhvata š esnaest gradova u osam zemalja istoč ne i zapadne Evrope. Na nastupima izazivaju zanimanje evropskih medija, isprovociranih totalitaristič kim zvukom i izgledom kakav nisu oč ekivali od benda " iza gvozdene zavese". Okrilje socrealizma, efektni koncerti i disidentski status kod kuć e, omoguć uju im brzu prohodnost na Zapadu. Provokativna upotreba simbola i arsenala Treć eg Rajha, prvo je u Jugoslaviji uznemirila slovenač ku borač ku organi­zaciju. U drugim delovima zemlje nervoza se š iri posle pozoriš ne predstave " Krst pod Triglavom" koju je Laibach uradio sa Gledališ č em Sister Scipion Naš ice. Posež uć i za ele­mentima socrealizma, nacistič ke umetnosti i italijanskog futurizma, Laibach su stvorili stil koji je morao da bude primeć en. U poč etku su pevali na nemač kom dok se vreme­š ni, najviš e zbog obrada, okreć u engles­kom. Godine 1984. sele se u London. Zapoš ljavaju se kao fizič ki radnici, glume vojnike u Kjubrikovom filmu " Full Metal Jacket" i rade u pristaniš tu Belfast u Irskoj. Decem­bra 1984. godine drž e tajni koncert u Ljub­ljani, posveć en Tomaž u Hostniku. Sa gru­pom lrwin i pozoriš tem Sestre Scipion Naš ice osnivaju neformalnu umetnič ku organizaci­ju " Neue Slovvenische Kunst" (Nova slovenač ka umetnost).

Aprila 1985. godine objavljuju prvi LP sa ljubljansku kuć u Š KUC Ropot. Zbog zabrane, na ploč i nema naziva grupe, a sadrž inu sugeriš e samo njihov simbol na omotu. Iste godine, za nemač ku izdavač ku kuć u WUS objavljuju LP " Rekapitulacija 1980-1984". LP " Nova Akropola" im objavljuje nezavisna bri­tanska kuć a Cherry Red. Prvi legalni koncert u Sloveniji održ ali su u Gorici, pod nazivom " Krvava gruda, plodna zemlja". Ubrzo pot­pisuju ugovor za engleski Mute Records koji objavljuje ploč u " Opus Dei" i od svih grupa sa SFRJ prostora, ostvaruju najozbiljniju kari­jeru u inostranstvu. Na unutraš njoj strani omota je svastika sastavljena od č etiri krvave sekire koju je dizajnirao Hartfild, angaž ovani antinacistič ki umetnik. Baš zbog toga u nekim evropskim zemljama ploč u prodaju ispod tezge. Zbog upotrebe naziva " Opus Dei" tuž i ih istoimena militantna katolič ka institucija, ali Laibach dobija proces. Povo­dom ploč e organizuju evropsku turneju, a na konferenciji za š tampu u Francuskoj izjav­ljuju da su im uzori Tito, Toto i Tati. Oktobra 1988. godine objavljuju ploč u " Let it Be" sa obradama pesama The Beatles. Deo tog ma­terijala Pol Mekartni emituje pred poč etak svojih nastupa. Objavljivanje ploč e " Sympathy For The Devil" (obrada The Rolling Stones) prati turneja po Evropi i Americi. Apri­la 1989. godine u Zagrebu nastup poč inju sa srpskim guslama, a u Beogradu, filozof Peter Mlakar drž i govor koji predstavlja varijaciju Miloš ević evih nastupa na Kosovu. Komerci­jalni efekat postiž u i depresivnim verzijama hitova " Life is Life" i " One Vision". Nastupom u termoelektrani u Trbovlju 21. decembra 1990. grupa obelež ava desetogodiš njicu postojanja. To je bio njihov prvi koncert u rodnom gradu i tom prilikom su objavili osnivanje utopijske NSK drž ave koja ima svo­ju zastavu, novac i pasoš. Iste godine drž e turneju po Bosni. Polovinom 1993. godine objavili su za Mute Records CD " Ljubljana-Zagreb-Beograd" snimljen na koncertima u ovim gradovima još 1982. godine. U pesmama " Tito-Tito", " Drž ava", " Rdeč i molk" dokumentuju svoju doslednu orijentaciju polit rocka. Godine 1994. izlazi CD " Nato", na kome kroz svoje viđ enje tehno popa daju komentar na aktuelna zbivanja u istoč noj Evropi, prostoru bivš e Jugoslavije ali i na politič ke poteze zemalja Nato pakta. CD otvara obrada pesme " Final Countdovvn" grupe Europe, a završ ava tema " Marš na Drinu". CD " Occupied Europe NATO tour 1994-95" donosi izbor koncertnih snimaka sa dvogodiš nje turneje, uključ ujuć i i nastupe u Sarajevu 20, i 21. novembra 1995. godine. Uz CD je objavljena video kaseta sa koncera­ta. Te 1995. godine provocirali su publiku u Zagrebu i Sarajevu izvođ enjem obrade " Marš na Drinu". Jedno vreme su planirali da rade sa nekoliko paralelnih ekipa tako da iste več eri nastupaju u različ itim gradovima, ali to nije realizovano. CD " Jesus Christ Superstar" iz 1996. godine predstavlja njihovu obradu istoimene rock opere Endrjua Lojda Vebera (Andrew Lloyd Webber), nastalu po­č etkom sedamdesetih godina. Posle promo­tivne turneje po Americi koja je obuhvatila osamnaest gradova, sviraju po Nemač koj. Zatim 15. maja 1997. godine koncertom sa Slovenač kom filharmonijom i akademskim horom Tone Tomš ič otvaraju Evropski mesec kulture u Ljubljani. Uz dirigenta Marka Letonju izveli su orkestarske verzije svojih pesa­ma nastalih u prvim godinama rada koje inač e retko sviraju na koncertima. Orkestra­ciju tih tema uradili su Uroš Rojko i Aldo Kumar sa č lanovima grupe. Zatim objavljuju CD " M.B, december 21, 1984." na kome su snimci sa nastupa u ljubljanskoj dvorani Malci Belic, održ anog povodom desetogodiš njice postojanja grupe, sa berlinskog Atona-Inog festivala iz februara 1985. godine i kon­certa u zagrebač kom klubu Kuluš ić, održ a­nog aprila 1985 godine. Na nastupima, oni su u to vreme koristili i Titove govore, š to ovaj CD nesumnjivo dokumentuje. U Beo­gradu su nastupili novembra 1997. godine a publiku je podelio govor Petera Mlakara, koji je predstavljao oš tru varijaciju njegov­og nastupa iz 1989. godine kada su svirali u SKC-u.

Laibach su uč estvovali na kompilacijama: " 48-84" (RTV LJ 1984), " World National Anthems" (Trax International 1984), " Vhu-temas Archetypi" (Side Effects 1986.), " Q.E.D." (NL Centrum / Play It Again Sam), " Rockstar Music 6" (SIAE 1991..), " Nervous Sis-tems" (Mute Records 1992), " Trans Slovenia Express" (Mute Records 1994), " Kodex Ton Kunst" (Kodex/ SL 1994.), " Unden/vood" (Sub Rosa 1996.) i " War Smash Hits" (Sub Rosa 1996). Tokom karijere grupa je nastupala u reprezentativnim koncertnim prostorima š irom sveta. Uč estvovali su na festivalima: LIFT u Londonu, Festival of Art u Kaliforniji, New York Seminar of Music, Festvvoche u Beč u, zagrebač kom Bijenalu, beogradskom BITEF-u. Tokom karijere objavili su š esnaest LP ploč a (od kojih su tri duple) i već i broj singlova i kaseta Komponovali su muziku za petnaest pozoriš nih predstava a uč estvovali su u scenskim projektima: " Krst pod Trigla­vom" (NSK/ Sestre Scipion Naš ice 1986..), " No Fire Escape in Hell" (Michael Clark and Co London 1986), " Magbet" (Shakespeare/vVil-fried Minks, Hamburg 1987), " Noordung Praver Machine" (SNG Opera Ljubljana) i druge O grupi je snimljeno nekoliko doku­mentarnih filmova od kojih su najvaž niji " Pobjeda pod Suncem" (rež ija Goran Gajić), " Bravo" (rež ija Peter Vezjak i Daniel Landin) i " Predictions Of Fire" (rež ija Michael Benson) O grupi je pisano u knjizi " NSK Monographv" koju su 1992 godine objavili AMOK Press (Amerika) i Grafič ki zavod Hrvatske. Dodatne informacije o grupi su na Internetu na adresi https://www.laibach.nsk.si