Кіріспе. Кіріспе Мемлекеттің әлеуметтік саясатының теориялық аспектілері 1.1

Мазмұ ны

Кіріспе

Мемлекеттің ә леуметтік саясаты – қ оғ амның ә леуметтік-экономикалық ө мір сү ру жағ дайыын реттеудің бір бағ ыты. Ол елдегі жалпы экономикалық жағ даймен тығ ыз байланысты жә не екі жақ ты қ ызмет атқ арады. Бір жағ ынан, ә леуметтік саясатта тікелей жә не жанама тү рде экономикалық дамудың мақ саттары кө рініс алады, ө йткені эканомикалық іс-ә рекет қ оғ амның барлық топтарына жақ сы жағ дай жасау мақ сатында жасалады. Екінші шағ ынан, ә леуметтік саясат экономикалық ө судің факторы болып келеді. Егер экономикалық даму халық тың ә леуметтік жағ дайын жақ сартпаса, онда ең бек ө німділігі тө мендеп, жұ мыс кү шінің сапасы кемиді; қ оғ амда ә леуметтік тұ рақ сыздық пен қ арама-қ айшылық артады. Ә леуметтік саясат ә р елде ә р тү рлі ә діспен қ алыптасады.

Ә леуметтік саясат қ оғ амның ә рбір мү шесіне заң ды тү рде анық талып бекітілетін жұ мыс дең гейін қ амтамасыз ететін табыс кө лемін алу туралы кепілдік береді. Нарық жағ дайында мемлекет қ оғ амның ә рбір мү шесіне ө з мү мкіншілігін іске асырып, табыс табуына жағ дай жасауғ а міндетті болады. Ә леуметтік саясатта халық ты ә леуметтік қ орғ ау механизімінің орны ерекше. Ө тпелі кезең де экономика дағ дарысқ а ұ шырап, қ оғ амда жұ мысыздық пен кедейшілік қ алыптасқ ан кезде халық ты мемлекет тарапынан жаппай қ аржыландыру мү мкіншілігі қ ысқ арады. Дамығ ан елдердің ә леуметтік саясат жү ргізу тә жрибесінде бірнеше бағ ыттар қ алыптасқ ан: ә леуметтік сақ тандыру; жұ мыскерлерді ә леуметтік қ орғ ау; ең бекақ ы саясаты; ең бек нарығ ындағ ы ә леуметтік шаралар; тұ рғ ын ү й саясаты т.б

Ә леуметтік сақ тандыру – мемлекеттің ә леуметтік саясатының ең бір маң ызды бө лігі. ә ртү лі себептерге байланысты, мысалы, ө ндірісте жарақ ат алғ ан, жұ мыскер жұ мыс істеуге жарамсыз болып қ алдуы мү мкін. Бұ л жағ дайда ол табыс табу мү мкіндігінен айрылады. Осындай жағ дайда қ алыптасқ ан пробеманы екі жолмен шешуге болады. Біріншісі–жұ мыкер денсаулығ ынан келтірілген зақ ымғ а қ арай белгілі салада кө мек кө рсетеледі. Бірақ бір жолғ ы жә рдем ұ зақ уақ ытқ а жеткіліксіз. Демек, екінші жолды –ә леуметтік сақ тадыруды таң дағ ан дұ рыс болады.

Ә леуметтік қ амсыздандыру қ ұ қ ығ ы – ең бекке қ абілетсіз азаматтарғ а материялдық жә не ә леуметтік қ ызмет кө рсету саласындағ ы қ атынастарды, сондай-ақ олармен тығ ыз байланысты заң дық фатілерін анық тау жә не дауларды шешу жө ніндегі іс жү ргізу қ атынастарын реттейтін қ ұ қ ық тық саласы.

Зейнетақ ылар, жә рдемақ ылар, жең ілдіктер жә не алуан тү рлі қ ызметтер кө рсету мен бағ ып кү тудің нақ ты тү рлері болып табылады. Ә леуметтік қ амсыздандыру тү рлерінің алуан тү рлілігі ә леуметтік қ амсыздандыру қ ұ қ ығ ын мемлекеттік бюджеттен тікелей қ аржы бө лу есебінен мемлекеттік органдардың қ арттар мен жұ мысқ а қ абілетсіздерді қ амтамасыз ету ретінде ғ ана сипатталып қ оймайды. Кең мағ ынасында ә леуметтік қ амсыздандыру

Қ азақ станда бү гінгі таң да ә леуметтік-экономикалық жаң ару мен саяси демократияландырудың жаң а кезең іне қ адам басқ алы тұ р. Еліміз тә уелсіздік алғ ан жылдардан бері, мемлекетіміз ә леуметтік бағ ытқ а ү лкен мә н беріп келеді, себебі біз нарық тық ә леуметтік бағ ытты таң дадық.

Бірақ елімізде жү ргізіліп отырғ ан ә леуметтік саясат, ә рине мемлекеттің қ аржылық мү мкіндігіне, экономикалық дамуғ а байланысты. Соң ғ ы жылдардағ ы экономикамыздың қ арқ ында ө суі, ЖІӨ еселеп жоғ арлауы ә леуметтік салағ а қ ұ йылатын қ аржының кө лемін ұ лғ айтты. Бұ ның бә рі тү птеп келгенде халық тың ә леуметтік жағ дайын жақ сартуғ а бағ ытталғ ан мемлекетіміздің сындарлы саясатына байланысты.

Ә леуметтік-саяси шаралардың мақ саты нарық тық еркіндік принципінің ә леуметтік ө теу принципімен жә не ә р адамның лайық ты ө мір сү руге ажырамас қ ұ қ ығ ының ү йлесімімен қ амтамасыз етілуі қ ажет, ал бұ л міндеттерді шешуге жә не халық тың ә леуметтік ә лсіз қ абатына адамғ а лайық ты ө мір сү ру дең гейін қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан мемлекеттік шаралардың жиынтығ ы оның ә леуметтік саясатын анық тайды.

Мемлекеттің ә леуметтік саясаты сол елдің бастан кешіріп отырғ ан экономикалық даму кезең інен, сол мемлекеттің ұ станып отырғ ан экономикалық саясатынан жә не тағ ы да басқ а факторлардан тә уелді болады.

Еліміз ә леуметтік саясаттың қ алыптасуы мен дамуында, ә леуметтік саясаттың заң намалық негізін, негізгі бағ ыттарын жасап алды. Негізгі білім, денсаулық, демографиялық жағ дай, халық ты ә леуметтік қ орғ ау мен қ амсыздандыруғ а, зейнетақ ы тө леу, халық ты жұ мыспен қ амту саясаты болып келеді.

Сонымен ә леуметтік саясат қ оғ амдағ ы ә леуметтік тең сіздікті жұ мсартуғ а, ә р адамның лайық ты ө мір сү руге деген қ ұ қ ығ ын қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан іс-шаралар жиынтығ ы. Бұ л саясатты жү ргізу жә не ә р адамның осы ажырамас қ ұ қ ығ ының орындалуы ү шін жауапкершілік мемлекетке жү ктеледі, бұ л мақ саттарда ол сә йкесінше табыстар қ айта бө лінуін ұ йымдастырады, ең бек нарығ ы мен ең бек қ атынастарын реттеуді жү зеге асырады, ә леуметтік қ орғ ау жә не ә леуметтік қ амтамасыз ету жү йелерін қ алыптастырады жә не дамытады, осының барлығ ы ә леуметтік саясаттың негізгі бағ ыттарын қ ұ райды.

Бұ л жұ мыстың мақ саты мемлекеттің ә леуметтік саясаттың мазмұ нын ашып, қ азіргі жағ дайына талдау жасап, ары қ арай дамыту жә не жетілдіру жолдарын ұ сыну.