Біз мәдениетті адамбыз ба?

Мә дениет дегеніміз не?

Қ арым-қ атынас мә дениеті дегеніміз не? Ескі мә дениетті мең гермей жаң а мә дениет жасауғ а бола ма? Мә дениет тө мен болса, мә дени қ ажеттілік те аз болады. Мә дениетті адам кө п біледі, кө п тү сінеді сезімтал болады.

Қ андай адамды мә дениетті дейміз?

Ішкі жә не сыртқ ы мә дениет арасында қ андай байланыс бар? Мә дениетті адамды қ алай тануғ а болады? Мен нағ ыз мә дениеттің сақ таушысы, белгілі бағ алаушысы болғ ым келеді, не істеуім керек? Сө з, ең бек, шығ армашылық, кө зқ арастың, достық тың, шындық тың, кү ш-жігердің мә дениетке қ андай қ атысы бар?

· Дебат

Соң ғ ы кезде кең інен ө ткізіле бастағ ан пікірсайысы дебат – білімділер сө з сайысы немесе білімдарлардың сө з додасы.

Дебатқ а араласушы барша қ ауымның бойында болуы тиіс жә не ерекше бағ аланатын қ асиет –жеке тұ лғ ағ а қ ұ рмет пен сыпайылық. Бұ л талап ұ йымдастырушылар, тө решілер жә не ә сіресе, ойыншылар тарапынан міндетті тү рде ескерілуі тиіс.

Кез келген пікірсайыс бә секелерінде басшылық қ а алынатын басты қ ұ ндылық –ақ иқ ат болмақ жең імпаз атануғ а деген қ ұ штарлық пікірсайыс тақ ырыптарын зерттеуге жә не тү сінуге деген қ ұ штарлық тан жоғ ары қ ойылмауы тиіс.

Пікірсайысшыларғ а арналғ ан негізгі этикалық принциптер:

- Ө з кө зқ арастарын талқ ылау жә не қ орғ ау барысында қ арсыластарының

жеке бастарына қ атысты мә селелерді қ озғ ауғ а тыйым салынады.

- Пікірсайыс достық, ізгілік пиғ ылда ө туі тиіс.

- Ойыншылар тө решінің қ андай болмасын шешімін мақ ұ лдап, қ айта

қ аралуғ а жатпайтын мә лімдеме ретінде қ абылдаулары тиіс.

- Пікірсайысы бә секеге дайындық барысында жиналатын дә лелдер мен

басқ а да ақ параттарғ а қ атысты шыншыл да абай болуы тиіс. Ақ параттарды ә дейі бұ рмалауғ а болмайды.

Дебаттың базалық бө лшектері:

1. Резолюция (таластағ ы тақ ырып).

2. Жақ таушы жақ.

3. Даттаушы жақ.

4. Кретерий, аргумент (мақ сат, мә лімет).

5. Дә лел.

6. Қ арсылас сұ рақ – жауап.

7. Шешім.

Дебатты ө ткізудің кестесі:

Спикер уақ ыт

Ж1 – 6 мин.

Д3 - Ж1(қ арсы сұ рақ - жауап) 3 мин.

Д1 – 6 мин.

Ж3 – Д1(қ арсы сұ рақ - жауап) 3 мин.

Ж2 – 5 мин.

Д1 – Ж2 (қ арсы сұ рақ - жауап) 3 мин.

Д2 – 5 мин.

Ж1 – Д2 (қ арсы сұ рақ - жауап) 3 мин.

Ж3 – 5 мин.

Д3 – 5 мин.

Командаларғ адайындық ү шін 15 минут уақ ыт беріледі.Ә рбір командағ а қ осымша 8 минут уақ ыт беріледі.

· Оқ ырмандар конференциясы

Оқ ырмандар конференциясы, оқ ушылардың танымдық қ абілетін, кө ркем ә дебиетке деген танымдық қ ызығ ушылығ ын дамыту ү шін ө ткізіледі. Мақ саты мен мазмұ нына қ арай конференция мынадай тү рге бө лінеді:

1. Ұ сынылатын. Оқ ушылар оқ ығ ан кітаптары туралы қ ысқ аша

баяндайды, оның мақ саты оқ ушыларды қ ажетті ә дебиеттермен қ ызық тыру.

2. Қ орытынды. Ол тоқ сан, жыл аяғ ында ө теді. Оқ ушылардың оқ ығ ан

кітаптары талқ ыланады. Кейде бір жазушының шығ армасына арналады.

3. Тақ ырыптық. Мұ ндай конференциялар бір мә селе бойынша кітапты

талқ ылауғ а арналады. IV-VIII сыныпта конференциялар ә ң гіме тү рінде ө ткізіледі. ұ йымдастырушының кіріспе сө зінен кейін оқ ушылар шығ армадағ ы кейіпкерлердің іс-ә рекетіне кө зқ арастарын білдіреді.

Сынып жетекшілері белсенділерімен бірлесе отырып, сыныптан тыс оқ у мү йісін ұ йымдастырады. Онда сыныптан тыс оқ уғ а арналғ ан ә дебиеттің жақ сы безендірілген тізімін жеке шығ армаларғ а арналғ ан плакаттарды, «кітапты қ алай оқ у керек.» деп аталатын ережелерді іледі. Мектепте оқ ып жү рген кезде оқ ығ ан кітаптар оқ ушылардың білімге ық ыласын арттырып, ой – ө рісін кең ейтіп қ ана қ оймайды, сонымен қ атар ұ жымдық моральдық қ асиеттерді қ алыптастыруғ а ә сер етеді. Ол кітаптар ө мір бойы дерлік есте қ алады.

· Мектеп ү нқ ағ аздары

Мектеп, сынып қ абырғ а газеттері, оқ ушылардың тә ртібіндегі кейбір келең сіз жағ дайларды жоюғ а, адамгершілік қ асиеттерін қ алыптастыруғ а, ұ жымның қ оғ амдық кө зқ арасын, кү шін дұ рыс пайдалануғ а тиімді ә сер етеді. Сынып қ абырғ а газеттері оқ ушылардың ө міріне ә сер ететіндей болуы қ ажет. Қ абырғ а газеттері ө зінің мазмұ нымен де тә рбиелік ық пал етеді. Газетті шығ аруғ а ат салысу да оқ ушыларды тә рбиелейді. Редактор, тілші, т.б. қ ызметтерді атқ ару оқ ушылардың бойында жауапкершілік, батылдық, бағ алай білушілік қ асиеттерді қ алыптастырады.