![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Тәрбиенің мәні
Ұ лттық тә рбие тарихы ұ лы ұ стаз, ғ алым ә л-Фарабиден басталады. Халық педагогикасы – бұ л ұ лттық қ азына, кең ө ріс. ХІХ ғ асырдың екінші жартысында Шоқ ан Уә лиханов, Ыбырай Алтынсарин, Абай Қ ұ нанбаев, Шә кә рім Қ ұ дайбердиев, Ахмет Байтұ рсынов, Мағ жан Жұ мабаев, т.б. педагогикалық ой-пікірлерді дамытқ ан қ азақ халқ ының ә дет-ғ ұ рыптары, салт-дә стү рлері, мақ ал-мә телдері, фольклорлық жырлар мен кө ркем шығ армалары, тілі мен мә дениеті ұ лттық тә рбиенің қ ұ ралына айналды. Қ азақ тың ғ ылыми халық тық тә рбиесінің негізін салғ ан – Ыбырай Алтынсарин. Оның педагогикалық ең бектеріндегі қ азақ тың фольклорлық жырлары, мысалы: «Қ обыланды батыр», «Жә нібек батыр», «Қ ара батыр», т.б. тү рлі ә ң гімелері – «Бақ ша ағ аштары», «Ә ке мен бала», «Жомарт адам», «Ө рмекші, қ ұ мырсқ а, қ арлығ аш», т.б. – тә рбиенің таптырмас қ ұ ралы іспетті. Кемең гер ұ стаз Ыбырай Алтынсариннің ұ лағ атты сө здері, педагогикалық мұ ралары халық педагогикасында ү лкен орын алады. Оларды қ азіргі қ азақ халқ ының ұ лттық мә дениеті мен салт-дә стү рлерін қ айта жаң ғ ырту кезең інде кең мағ ынада насихаттау ә рбір ғ алымның, мұ ғ алімнің, ата-аналардың борышы болуы қ ажет. Халық тық тә рбие дегеніміз – таным, наным, ұ ғ ым, салт-дә стү р, сенім, ә дет-ғ ұ рып, мінез-қ ұ лық тың жиынтығ ы. Халқ ымызда ө з ұ рпағ ына жақ сы тә рбие беретін салт-дә стү рлері болғ ан. Тә рбие беруде адамды тә рбиелік кезең дерге бө ліп қ арағ ан. Ер баланың тә рбиелік кезең дері: 1. Балбө бектік кезең – 6-7 жас. 2. Балиғ аттық кезең – 13-14 жас. 3. Бозбалалық кезең – 14-17 жас. 4. Жігітшілік кезең –17-25 жас. 5. Кә мелеттік кезең –25-тен жоғ ары. 6. Прасаттылық кезең – 40-тан асқ ан. 7. Имандылық кезең – 60-тан асқ ан. Қ ыз баланың тә рбиелік кезең дері: 1. Ізеттілік кезең – 6-7 жас. 2. Ә дептілік кезең – 7-13 жас. 3. Балиғ аттық кезең – 13-16 жас. 4. Бойжеткендік кезең – 17-ден кейін. 5. Инабаттылық кезең – 35-40 жас. 6. Салиқ алылық кезең – 50-60 жас. Халқ ымыз тә рбие беруде салт-дә стү рге сү йенген. Салт дегеніміз - ұ рпақ тан-ұ рпақ қ а жалғ асатын тә рбиелік жол. Салттың тү рлері кө п. Ата салты: 1. Имандылық. 2. Батагө йлік. 3. Ақ ылгө йлік. 4. Билік айту. 5. Сү йек жаң ғ ырту. 6. Енші беру. 7. Неке қ ию. 8. Ат қ ою, есім беру. Ата-ене салты: 1. Отбасылық 2. Алтын қ азық 3. Сыр сандық 4. Тә лімгерлік 5. Ақ босағ а 6. Тал бесік 7. Ісмерлік 8. Жоқ тау, кө рісу. Ә ке салты: 1. Мұ рагерлік. 2. Ә мең герлік. 3. Отағ асылық. 4. Тә лімгерлік. 5. Ісмерлік. 6. Кә сіпкерлік. 7. Кә дегерлік. Жігіт салты: 1. Сайыпқ ырандық. 2. Сарбаздық. 3. Атабегілік. 4. Қ ұ сбегілік. 5. Салсерілік. 6. Ө нерпаздық. 7. Білімпаздық. Қ ыз-келін салты: 1. Неке. 2. Ақ босағ а. 3. Тал бесік. 4. Ісмерлік. 5. Тө ркіндеу. Дә стү р - тә лім-тә рбиенің халық тық шаралары. Дә стү рдің топтамалары: 1. Мерекелік. 2. Туысқ андық. 3. Қ ұ дандылық. 4. Тұ рмыстық. 5. Кә сіптік. 6. Бала қ уанышына арналғ ан. 7. Діни дә стү рлер. 8. Жаң а дә стү рлер. Жалпы дә стү рдің 60-тан астам тү рлері бар. Халық тық тә рбиенің мақ саты – ө з халқ ының этногенездік ерекшеліктерін бойына жинақ тағ ан, мә дениетін, тілін, ә дет-ғ ұ рпын, дінін, толық мең герген жеке тұ лғ аны қ алыптастыру.
|