Бухгалтерлiк есеп жүйесi

1. Бухгалтерлiк есеп дара кә сiпкерлер мен ұ йымдардың операциялары мен оқ иғ алары туралы ақ паратты жинаудың, тiркеудiң жә не қ орытудың Қ азақ стан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қ аржылық есептiлiк туралы заң намасымен, сондай-ақ есеп саясатымен регламенттелген тә ртiпке келтiрiлген жү йесiн бiлдiредi.
2. Есеп саясаты Қ азақ стан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қ аржылық есептiлiк туралы заң намасының талаптарына, халық аралық немесе ұ лттық стандарттарғ а, шағ ын жә не орта бизнеске арналғ ан халық аралық стандартқ а жә не бухгалтерлiк есеп шоттарының ү лгi жоспарына сә йкес, олардың қ ажеттiлiктерi мен қ ызмет ерекшелiктерi негiзге алына отырып, бухгалтерлiк есептi жү ргiзу жә не қ аржылық есептiлiктi жасау ү шiн дара кә сiпкер немесе ұ йым қ олдануғ а қ абылдағ ан нақ ты принциптердi, негiздердi, ережелердi, тә ртiп пен практиканы бiлдiредi.
3. Операциялар мен оқ иғ алар бухгалтерлiк есеп жү йесiнде кө рсетiледi, бұ л ретте:
1) бухгалтерлiк жазбаларды бастапқ ы қ ұ жаттардың тү пнұ сқ аларына сайма-сай бекiту жә не бухгалтерлiк жазбаларда барлық операциялар мен оқ иғ аларды кө рсету;
2) операциялар мен оқ иғ аларды хронологиялық тә ртiппен жә не уақ тылы тiркеу;
3) синтетикалық (қ орытынды) есепке алуды талдамалық (егжей-тегжейлi) есепке алуғ а сә йкес келтiру қ амтамасыз етiлуге тиiс.
4. Операциялар мен оқ иғ алар ұ йымдардың уә кiлеттi орган жә не (немесе) Қ азақ стан Республикасының Ұ лттық Банкi белгiлеген талаптарғ а сай келетiн бухгалтерлiк есеп шоттары ү лгi жоспарының негiзiнде синтетикалық шоттарда екi рет жазу тә сiлiмен кө рсетiледi.
Операциялар мен оқ иғ алардың талдамалық есебiн жү ргiзу тә ртiбiн дара кә сiпкер немесе заң ды тұ лғ аның лауазымды адамдары (бұ дан ә рi - басшылық) белгiлейдi, олар Қ азақ стан Республикасының заң намалық актiлерiне жә не қ ұ рылтай қ ұ жаттарғ а сә йкес дара кә сiпкердiң немесе ұ йымның қ ажеттiлiктерiн негiзге ала отырып ағ ымдағ ы басшылық ты жә не iстердi жү ргiзудi жү зеге асырады.
5. Жеке кә сiпкерлер мен ұ йымдар мемлекеттiк тiлде жә не (немесе) орыс тiлiнде бухгалтерлiк есеп жү ргiзудi жә не қ аржылық есептiлiк жасауды қ амтамасыз етедi. 7- Бухгалтерлiк қ ұ жаттама

1. Бухгалтерлiк қ ұ жаттама бастапқ ы қ ұ жаттарды, бухгалтерлiк есеп тiркелiмдерiн, қ аржылық есептiлiктi жә не есеп саясатын қ амтиды.
Бухгалтерлiк жазбалар бастапқ ы қ ұ жаттар негiзiнде жү ргiзiледi.
2. Операцияларды немесе оқ иғ аларды ресiмдеу ү шiн қ олданылатын бастапқ ы қ ұ жаттардың нысандары немесе оларғ а қ ойылатын талаптарды Қ азақ стан Республикасының заң намасына сә йкес уә кiлеттi орган жә не (немесе) Қ азақ стан Республикасының Ұ лттық Банкi бекiтедi.
3. Нысандары немесе оларғ а қ ойылатын талаптар осы баптың
2-тармағ ына сә йкес бекiтiлмеген қ ағ аз жә не электрондық жеткiзгiштердегi бастапқ ы қ ұ жаттарды дара кә сiпкерлер мен ұ йымдар дербес ә зiрлейдi не Қ азақ стан Республикасының заң намасына сә йкес бекітілген нысандарды немесе талаптарды қ олданады, олар мынадай мiндеттi деректемелердi қ амтуғ а тиiс:
1) қ ұ жаттың (нысанның) атауы;
2) жасалғ ан кү нi;
3) қ ұ жат ө з атынан жасалғ ан ұ йымның атауы немесе дара кә сiпкердiң тегi жә не аты-жө нi;
4) операцияның немесе оқ иғ аның мазмұ ны;
5) операцияның немесе оқ иғ аның ө лшем бiрлiгi (сан жә не қ ұ н кө рiнiсiнде);
6) операцияның жасалуына (оқ иғ аны растауғ а) жә не оның дұ рыс ресiмделуiне жауапты адамдар лауазымының атауы, тегi, аты-жө нi жә не қ олы;
7) сә йкестендіру нө мірі.
3-1. Операцияның немесе оқ иғ аның сипатына, Қ азақ стан Республикасы нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлерiнiң талаптарына жә не есепке алу ақ паратын ө ң деу тә сiлiне қ арай, егер бұ л Қ азақ стан Республикасының заң намасына қ айшы келмесе, бастапқ ы қ ұ жаттарғ а қ осымша деректемелер енгiзiлуi мү мкін.
4. Бастапқ ы қ ұ жаттар операцияның немесе оқ иғ аның iске асырылу кезiнде не олар аяқ тала салысымен жасалуғ а тиiс.
5. Есепке қ абылданғ ан бастапқ ы қ ұ жаттарда қ амтылғ ан ақ парат бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде жинақ талады жә не жү йеленеді.
Бухгалтерлiк есеп тiркелiмдерiнiң деректерi топтастырылғ ан тү рде қ аржылық есептiлiкке кө шiрiледi.
6. Электрондық жеткiзгiштерде бастапқ ы қ ұ жаттарды жә не бухгалтерлiк есеп тiркелiмдерiн жасау кезiнде дара кә сiпкерлер мен ұ йымдар операциялардың басқ а қ атысушылары ү шiн, сондай-ақ Қ азақ стан Республикасының заң намасына сә йкес талап ету қ ұ қ ығ ы берiлген мемлекеттiк органдардың талап етуi бойынша осындай қ ұ жаттардың кө шiрмелерiн қ ағ аз жеткiзгiштерде дайындауғ а тиiс.
7. Кассалық жә не банктiк бастапқ ы қ ұ жаттарғ а тү зетулер енгiзуге жол берiлмейдi. Басқ а бастапқ ы қ ұ жаттарғ а тү зетулер операцияғ а қ атысушылармен келiсiм бойынша ғ ана енгiзiлуi мү мкiн, бұ л тү зетулер енгiзiлген кү нi кө рсетiле отырып, қ ұ жаттарғ а қ ол қ ойғ ан адамдардың қ олдарымен расталуғ а тиiс.
Бухгалтерлiк есептi ұ йымдастыру

1. Басшылық немесе дара кә сiпкер:
1) есеп саясатын келiседi жә не (немесе) бекiтедi;
2) бухгалтерлік есепті ұ йымдастыруды, оның ішінде ұ йым жасайтын барлық операцияларды бухгалтерлік есепте кө рсету тә ртібін регламенттейтін, бекітілген ішкі қ ұ жаттардың болуын қ амтамасыз етеді.
2. Басшылық немесе дара кә сiпкер есеп жұ мысының кө лемiне қ арай:
1) бас бухгалтер басқ аратын қ ұ рылымдық бө лiмше ретiнде бухгалтерлiк қ ызмет қ ұ руды;
2) штатқ а бас бухгалтер лауазымын енгiзудi;
3) бухгалтерлiк есептi жү ргiзудi жә не қ аржылық есептiлiктi жасауды шарт негiзiнде бухгалтерлiк немесе аудиторлық ұ йымғ а немесе кә сiби бухгалтерге берудi;
4) бухгалтерлiк есептi жеке жү ргiзудi жү зеге асыра алады.
Қ азақ стан Республикасы Ұ лттық Банкінің ведомстволарына осы тармақ тың 1), 2), 3) жә не 4) тармақ шаларының кү ші қ олданылмайды.
Жария мү дделi ұ йымдарғ а осы тармақ тың 3) жә не 4) тармақ шаларының кү шi қ олданылмайды.
Халық аралық бухгалтерлер федерациясының толық мү шесi болып табылатын ұ йым - шетел институтының мү шесi бухгалтерлiк ұ йымғ а тең естiрiледi.
Бухгалтерлiк қ ызметтiң басшысы

Бухгалтерлiк есептi жү ргiзудi, қ аржылық есептiлiк жасауды жә не ұ сынуды, есеп саясатын қ алыптастыруды қ амтамасыз ететiн бас бухгалтер немесе басқ а лауазымды адам бухгалтерлiк қ ызметтiң басшысы (бұ дан ә рi - бас бухгалтер) болып табылады.
Жария мү дделi ұ йымның бас бухгалтерi лауазымына кә сiби бухгалтер тағ айындалады.
Бухгалтерлiк қ ұ жаттарғ а қ ол қ ою қ ұ қ ығ ы

1. Басшылық немесе дара кә сiпкер бухгалтерлiк қ ұ жаттарғ а қ ол қ ою қ ұ қ ығ ы бар адамдарды анық тайды. Бұ л ретте адамның атқ аратын лауазымына, ақ ша сомасының мө лшерiне, операцияның қ олданыс аясына жә не мә нiне қ арай қ ол қ ою қ ұ қ ығ ының сатылылығ ы белгiленуi мү мкiн.

2. Электрондық қ олтаң баны пайдаланатын дара кә сiпкерлер немесе ұ йымдар Қ азақ стан Республикасының заң намасына сә йкес электрондық қ олтаң баны пайдалану жә не оларғ а қ ол жеткiзу қ ұ қ ығ ына қ атысты тиiстi сақ тық жә не бақ ылау шараларын белгiлеуге тиiс.