Тақырып 5Шағын кәсіпорынның есеп саясаты.

Халық аралық бухгалтерлік стандарттарғ а кө шу кә сіпорынның жаң а есеп саясатын ә зірлеуді қ ажет етті.

Есеп саясаты – бұ л ұ йымның есептік нұ сқ асын, нұ сқ алар рұ қ сат еткен есеп объектлерін бағ алаудың, сондай-ақ белгіленген нормалардың талаптарына жә не кә сіпорын қ ызметнің ерекшеліктеріне орай бухгалтерлк еепті жү ргізу мен ұ йымдастырудың техникасының нысандарын таң дау.

Кә сіпорынның есеп саясаты жалпылама қ абылданғ ан, белгілі бір қ ағ идалар жиынына негізделеді. Мұ ның ө зі нарық экономикасы жағ дайында бухгалтерлк еептің рө лі мен мә нін арттыруда аса маң ызды болмақ.

Нарық тық экономика жағ дайнда бухгалтерлік ееп іскер адамдарды біріктіре алатын бизнес пен кә сіпкерліктің тілі болып табылады. Бұ ғ ан қ оса, бухгалтерлік ееп макроэконмоикалық кө рсеткіштердің қ алыптасуының жалпы мемлееттік жү йесінің маң ызды қ ұ рамдас бө лігі ретінде қ арастырылады. Ал бұ ның ө зіт ә рбір кә іпорын мұ нда кө рсеткіштерді есептеп шығ аруғ а қ ажетті ақ параттарды ә зірлей отырып, бірегей ә дістер мен қ ағ идаларғ а сү йенулері керек. Бұ л қ ағ идалар есеп ресімдерін таң дау мен ееп процесн ә зірлеуде сақ талуғ а тиіс, кә сіпорынның есеп жү йесндегі бастпқ ы сә ттерді белгілейді.

Олар – кә сіпорындағ ы бухгалтерлік есептің жү йесін қ ұ рудың іргетасы. Оның мақ саты салыстырмалы ақ паратқ а рұ қ сатты қ амтамасыз ету, қ аржы жағ дайы мен қ ызмет нә тижесі туралы шынайы ақ паратты тапсыру болып табылады.

Есеп саясатын қ алыптатырғ ан жә не қ олданғ ан кезде есептің мынадай принциптерін сақ тау керек:

1. Есептеу – кә сіпорынның кірістері мен шығ ыстары олардың келіп тү суіне немесе туындауына қ арай танылады жә не бухгалтерлік есепте кө рсетіледі;

2. Ү здіксіздік – яғ ни объектілер ү здіксіз ә рекет ететн, болашақ та да жұ мыс жасайтын болып саналады.

Оның таратылуғ а немесе қ ызмет кө лемін едә уір қ ысқ артуғ а ешқ андай ниеті де, мұ қ таждығ ы да жоқ деп болжамдалады.

3. Тү сініктілік принцип – қ аржы есептемелеріндегі барлық ақ параттар пайдаланушыларғ а тү сінікті болуғ а тиіс.

4. Маң ыздылық. Пайдаланушылар негізделген бақ ару шешімдерін қ абылдауы жә не кә сіпорынның шаруашлық қ ызметін бағ алауы ү шін қ аржылық ақ парат маң ызды болуы керек.

5. Мә нділік. Ақ парат мә нді болуғ а тиіс. Егер біз қ аржылық есептемеде қ андай да бір мә ліметті жіберіп алсақ немесе дұ рыс ұ сынбасақ, онда бұ л ақ паратты пайдаланушылардың экономикалық шешіміне ә сер етуі мү мкін.

6. Растық. Ақ паратта қ ателік немесе жалғ андық жоқ бола, ол рас болып табылады жә не оғ ан пайдаланушылар сене алады.

7. Бейтараптық. Қ аржылық ақ парат тә уелсз болуғ а тиіс.

8. Сақ тық – яғ ни активтер мен кірістер артық бағ аланбас ү шін, ал міндеттеме немесе шығ ын белгісіздік жағ дайында кем бағ аланбас ү шін шешім қ абылдағ ан кезде қ ауіпсіздік жағ дайын ақ тау, абайлау.

9. Аяқ талғ андық – растық ты қ амтамасыз ету ү шін еепті кезең дегі ақ паратпен салыстырмалы болуғ а тиіс.

10. Салыстырмалық – қ аржылық ақ парат бұ рынғ ы есеп кезең дегі ақ паратпен салыстырмалы болуғ а тиіс.

11. Дә йектілік. Субъекті таң дап алғ ан есеп саясаты мен ә дістер, объектілер бір есепті кезең нен келесі есептік кезең ге дә йекті тү рде қ олданылуы керек. Егер біз бір есеп саясатын таң дап алып, келесі жылы басқ а есеп саясатын таң дайтын болсақ, онда мұ ндай жағ дайда тү сіндірме жазулар болуғ а тис, яғ ни біз оларды негіздеуге тиіспз.

12. Кү мә нсіз жә не риясыз ұ сынба. Қ аржлық есептеме оның пайдаланушылардың қ аржы жағ дайы, қ аржы-шаруашылық қ ызметнің нә тижесі, ақ ша қ аражаттарының қ озғ алысы туралы кү мә нсіз жә не риясыз кө зқ арас туғ ызуы керек.

Бұ л прициптер кә спорынның есеп саясатын ә зірлеуге жә не қ абылдауғ а негіздемені қ амтамасыз етеді. Бұ ларды сақ тамау кә сіпорынның мү ліктік жә не қ аржы жағ дай туралы кө ріністі бұ рмалайды.Оның қ ызметнің нә тижесі бухгалтерлік есепті дұ рыс жү ргізбеу ретінде бағ алану керек. Бухгалтерлік есептің стандарттары есеп саясатын қ алыптастыруғ а база болып саналады. Олар шаруашлық операцияларын, активтерді, меншікті капиталды, міндеттемелер мен шаруашылық қ ызметінің нә тижелерін кө рсетудің бірнеше нұ сқ асын ұ сынады.

Есеп саясатын қ алыптастыру ә рбір стандарта ұ сынылатын ә дістердің біреуін таң дап алу жә не оларды негіздеумен тү сіндіріледі. Есеп саясатының қ алыптауына кә сіпорынның басшысы жауап береді.

Ееп саясатның ашылуы – бұ л қ аржылық еептеме тү сіндірме жазудағ ы неғ ұ рлым елеулі аспектілерге сипаттама беру.

Қ аржылық есептеменің деректері бойынша кә сіпорынның мү ліктік жә не қ аржылық жағ дай, оның тө лем қ абілеті, шаруашылық етудң негізгі еределері, кә сіпорын қ ызметінің жақ саруындағ ы (нашарлануындағ ы) ү рдістер жә не т.б. кө рсеткіштер белгіленеді.

Бұ йрық пен ресімделген есеп саясаты нормативтк қ ұ жат болуғ а тиіс.