Тақырып 8 ҚР аймағында қолданылатын салық тәртібі мен оның түрлері.

Салық режимі - Салық кодексінде белгіленген салық тарды жә не бюджетке тө ленетін басқ а да міндетті тө лемдерді тө леу жө ніндегі барлық салық мің деттемелерін есептеу кезінде салық тө леуші қ олданатын салық заң дары нормаларының жиынтығ ы.

Салық режимдері екі топқ а бө лінеді:

· жалпы режим;

· арнаулы салық режимі.

Жалпы салық режимі-салық тө леушілердің барлық санаттары ү шін белгінетін жә не барлық салық жә не басқ а да бюджетке тө ленетін басқ а міндеттердің турлерін есептеу мен тө леудің, сон­дай-ақ олар бойынша салық есептілігін берудің жалпы тә ртібін қ олдануды кө здейтін тә ртіп.

Біз бұ л тарауғ а дейін жалпы салық режимдерінің қ олдану тә ртіптері мен ережелеріне тоқ талып ө ттік.

Ал енді бұ л тарауда арнаулы салық режимдерін қ олданатындарды жә не салық ты есептеу мен тө леу тә ртіптері баяндалады.

Арнаулы салық режимі - салық тө леушілердің жекелеген санаттары ү шін белгіленетін жә не жекелеген салық тү рлерін есеп­теу мен тө леудің жә не жер учаскелерін пайдаланғ аны ү шін ақ ы тө леудің, сондай-ақ олар бойынша салық есептілігін берудің оң айлатылғ ан тә ртібін қ олдаң уды кө здейтін бюджетпен есеп айырысудың ерекше тә ртібі.

Арнаулы салық режимдерін қ олданатын тұ лғ алар:

· шағ ын бизнес субъектілері;

· шаруа қ ожалық тары;

· ауыл шаруашылық ө німдерін ө ндіруші заң ды тұ лғ алар;

· кә сіпкерлік қ ызметтің жекелеген тү рлері.

Жеке кә сіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куә лік, біржолғ ы талон жә не патент бланкілері қ атаң есептілік бланкілері болып табылады жә не ақ ша алынбай беріледі. Оларды басқ а адамдарғ а беруге тыйым салынады.

Жеке кә сіпкер - занды тұ лғ а қ ұ рмай кә сіпкерлік қ ызметін жу­зеге асыратън резидент немесе резидент емес жеке тұ лғ а.

Арнайы салық режимдері қ олданылатын тұ лғ аларғ а салық салу мақ сатың да салық тө леушінің ө зге оқ шауланғ ан қ ұ рылымдық бө лімшесі болып оның функцияларының бір бө лігін орындайтын, орналасқ ан жері бойынша тұ рақ ты жұ мыс орындары жабдық талғ ан аумақ тық оқ шауланғ ан бө лімше танылады. Егер жұ мыс орны бір айдан асатын мерзімге қ ұ рылса, ол тұ рақ ты болып есептеледі.

Ауыл шаруашылық ө німдерін ө ндіруші заң ды тұ лғ алар бюд­жетпен есеп айырысуды шағ ын бизнес субъектілеріне арналғ ан арнаулы салық режимінде жү зеге асыра алады.

Базарларда тауар сату бойынша (жалдау шарттары бойынша базарлар аумағ ындағ ы киоскілерде, тұ рақ ты ү й-жайларда ө ткізуді қ оспағ анда) бюджетпен есеп айырысу, кә сіпкерлік қ ызметтің же­келеген тү рлерінен басқ а, біржолғ ы талон негізінде шағ ын биз­нес субъектілеріне арналғ ан арнаулы салық режимі бойынша ғ ана жү ргізіледі.

Бұ л ретте, рыноктарда ө ткізу бойынша бюджетпен есеп айырысуды жү зеге асыратын тұ лғ аларғ а шағ ын бизнес субьектілеріне жә не шаруа қ ожалық тарына арналғ ан ережелер қ олданылмайды.

Кә сіпкерлік қ ызметтің жекелеген тү рлері бойынша айналысатын тұ лғ алар бюджетпен есеп айырысуды кә сіпкерлік қ ызметтің жекелеген тү рлеріне арналғ ан арнаулы салық режимінде ғ ана жү зеге асырады.

Шағ ын бизнес субъектілеріне арналғ ан арнаулы салық ре­жимі.

Арнаулы салық режимін қ олданатындар, оның ішінде Біржолғ ы талон, патент жә не оң айлатылғ ан декларация негізіндегі талаптарғ а сай келетін жеке кә сіпкерлер жә не заң ды тұ лғ алар шағ ын бизнес субъектілері деп аталады.

Арнаулы салық режимі шағ ын бизнес субъектілері ү шін, тө лем кө зінен ұ сталатын салық тарды қ оспағ анда, ә леуметтік салық ты жә не корпорациялық немесе жеке табыс салығ ын есептеу мен тө леудің оң айлатылғ ан тә ртібін белгілейді.

Бұ л орайда, тө лем кө зінен салық салынатын табыстарды қ оспағ анда, жоғ арыда аталғ ан салық тарды есептеу, тө леу жә не салық есептілігін табыс ету тә ртібі шағ ын бизнес субъектілеріне қ олданылмайды.

Жоғ арыда аталмағ ан салық жә не бюджетке тө ленетін басқ а да міндетті тө лемдер бойынша есептеу, тө леу жә не салық есептілігін табыс ету жалпығ а бірдей белгіленген тә ртіппен жү ргізіледі.

Ә леуметгік салық ты жә не корпорациялық немесе жеке табыс салығ ын есептеудің оң айлатылғ ан тә ртібі салық салу объектісіне патент жә не оң айлатылғ ан декларация негізіндегі салық ставкаларын қ олдану жолымен жургізіледі.

Тө лем кө зінен салық ұ сталғ анын растайтын кұ жаттар жә не Біржолғ ы талон болғ ан кезде, бұ рын салық салынғ ан табыстарды қ оспағ анда, Қ азақ стан Республикасының аумағ ында жә не оның шегінен тыс жерлерде алынғ ан табыстардың барлық тү рлерінен тұ ратын салық кезең і ішіндегі табыс салық салу объектісі болып табылады.

Жеке кә сіпкердің мү лікті жалғ а беруден тү скен табыстарын қ оспағ анда, тө лем кө зінен салық салынбайтын мү ліктік табысы мен ө зге де табыстары салық салу объектісі болып табылмайды.

Арнаулы салық режимін қ олданатын шағ ын бизнес субъектілері кә сіпкерлік қ ызметтің бірнеше тү рін жү зеге асырғ ан жағ дайда табыс қ ызметтің барлық тү рлерін жү зеге асырудың жиынтығ ымен айқ ындалады.

Арнаулы салық режимін қ олданатын жә не қ осылғ ан кұ н салығ ын тө леушілер болып табылатын шағ ын бизнес субъектілері ү шін салық кезең і ішінде қ осылғ ан қ ұ н салығ ының сомасы табысқ а қ осылмайды.

Арнаулы салық режимін қ олдану талаптары.

Шағ ын бизнес субъектілері салық тарды есептеу мен тө леудің, сондай-ақ олар бойынша салық есептілігін тапсырудың тө менде аталғ ан тә ртіптерінің біреуін ғ ана дербес тандауғ а қ ұ қ ылы:

1) жалпығ а бірдей белгіленген тә ртіп;

2) Біржолғ ы талон негізіндегі арнаулы сальқ режимі;

3) патент негізіндегі арнаулы салық режимі;

4) оң айлатылғ ан декларация негізіндегі арнаулы сальқ режимі.

Бұ л талап базарларда (жалдау шарттары бойынша базарлар аумағ ындағ ы тұ рақ ты ү й-жайларда сауда жасайтындарды қ оспағ анда) тауарлар ө ткізетін адамдарғ а қ олданылмайды.

Салық тарды есептеу мен тө леудің жалпығ а бірдей белгіленген тә ртібіне ауысқ ан кезде жалпығ а бірдей белгіленген тә ртіп екі жыл қ олданылғ аннан кейін ғ ана арнаулы салық режиміне қ айта ауысуғ а болады.

Мына аталғ андардың арнаулы салық режимін қ олдануғ а қ ұ қ ығ ы жоқ:

1) филиалдары, ө кілдіктері бар заң ды тұ лғ алар;

2) филиалдар жә не ө кілдіктер;

3) занды тұ лғ алардың еншілес ұ йымдары жә не тә уелді акционерлік қ оғ амдар;

4) ә р тү рлі елді мекендерде ө зге де оқ шауланғ ан қ ұ рылымдық бө лімшелері бар салық тө леушілер.

Арнаулы салық режимі мынадай қ ызмет тү рлеріне қ олданылмайды:

1) акцизделетін ө німді ө ндірушілер;

2) кең ес беру, қ аржы, бухгалтерлік қ ызмет кө рсетулер;

3) мұ най ө німдерін ө ткізушілер;

4) шыны ыдыстарды жинау мен қ абылдаушылар;

5) жер қ ойнауын пайдаланушылар;

6) тө менде аталғ ан басқ а да жұ мыстар мен қ ызмет тү рлері:

· медициналық, дә рігерлік қ ызметі, мал дә рігерлік саласын­дағ ы қ ызметерді: мал дә рігерлік мақ саттағ ы препараттарды ө ндіру жә не ө ткізуді; мал дә рігерлік мақ сатгарғ а арналғ ан дә рі-дә рмек қ ұ ралдарды, биологиялық препараттарды ө ткізуді; жануарлардан алынатын ө німдер мен шикізаттарғ а мал дә рігерлік-санитарлық сараптама жү ргізуді; мал дә рігерлік емдеу профилактикалық қ ызметтер;

· тұ рғ ын ү й коммуналдық -тұ рмыстық объектілерді газбен жабдық тау жө ніндегі ө ндіру, жө ндеу жә не қ ұ рылыс жұ мыстары;

· кү зет, ө рт сигналы мен ө рт сө ндіру автоматикасы қ ұ ралдарын жобалауды, монтаждауды, жө нге келтіруді жә не оларғ а техникалық қ ызмет кө рсету;

· ө ртке қ арсы қ олданылатын техниканы, жабдық тарды жә не ө рттен қ орғ ау қ ұ ралдарын ө ндірушілер;

· жолаушылар лифтілерін монтаждауды, жө ндеуді жә не олар­ғ а қ ызмет кө рсетушілер;

· автокө лік кө лігімен халық аралық жолаушылар жә не жү к тасымалдаушылар;

· емдік препараттарды дайындау мен сатушылар;

· жобалау-іздестіру, сараптау, қ ұ рылыс-монтаждау жұ мыстарын, қ ұ рылыс материалдарын, бұ йымдары мен конструкцияларын ө ндіру жө ніндегі жұ мыстар;

· алкоголь ө німдерін бө лшек саудада сатушылар;

· пошта байланысы жә не телекоммуникациялар саласындағ ы қ ызметті, теледидарлық жә не дыбыстық (радио-хабарларын тарату) бағ дарламаларды тарату жө ніндегі қ ызметті жасау мен кө рсету, жалпы республикалық магистральды, халық аралық байланыс желілерін жобалау, салу, іске қ осу жә не радиожиілік спектрін пайдалану;

· жолаушылар мен жү кті ө зен кө лігімен тасымалдау;

· жерге орналастыру, топографиялық -геодезиялық жә не картографиялық жұ мыстар;

· ө лшеу қ ұ ралдарын жасау жә не жө ндеу;

· тарих жә не мә дениет ескерткіштерін археологиялық жә не жаң ғ ырту жұ мыстары;

· жол жү рісі қ ауіпсіздігін қ амтамасыз етумен байланысты қ ызметтер: жол жү рісін реттеудің техникалық қ ұ ралдарын орнату, монтаждау, жө ндеу ‘жә не пайдалану;

· іздестіру-қ ұ тқ ару, тау-кен қ ұ тқ ару, газдан қ ұ ткару, фонтан атқ ылауғ а қ арсы жұ мыстар;

· пестицидтерді (улы химикаттарды) қ олдану жө ніндегі қ ызметгер;

· жалпы бастауыш, негізгі жалпы немесе жалпы орта; бастауыш кә сіптік білім, оның ішінде кә сіптер бойынша; орта кә сіптік, жоғ ары кә сіптік, жоғ ары оқ у орындары- нан кейінгі кә сіптік, оның ішінде мамандық тар бойынша білім беретін заң ды тұ лғ алардың білім беру қ ызметі, сон­дай-ак мектепке дейінгі жә не мектептен тыс ұ йымдардың қ ызметтері;

· жеке жә не заң ды тұ лғ алардың кү зет қ ызметін жү зеге асыруы;

· электр жә не жылу энергиясын ө ндіру, беру жә не тарату; ө неркә сіптік жарылыс-ө рт қ аупі бар жә не тау-кен ө ндірістерін, электр станцияларын, электр желілері мен қ о- салқ ы станцияларды, гидротехникалық қ ұ рылыстарды, магистральды газ-мұ най ө німдері қ ұ бырларын, кө тергіш қ ұ ралдарды, сондай-ақ қ ысыммен жұ мыс істейтін қ азандық тар, ыдыстар мен қ ұ бырларды жобалау жә не пай­далану;

· химиялық, бұ рғ ылау, мұ най-газ кә сіпшілігі, геологиялық барлау, кен-шахта, металлургия, энергетика жабдық тарын, жарылыстан қ орғ алғ ан электротехникалық жабдық тарды, кө тергіш қ ұ рылғ ыларды, сондай-ақ қ ысыммен жұ мыс істейтін қ азандық тарды, ыдыстар мен қ ұ бырларды бақ ылау, аварияғ а қ арсы жә не дабыл беру аппаратуралары мен жү йелерін жобалау, жасау, монтаждау жә не жө ндеу;

· астық қ абылдау, ө лшеу, кептіру, тазалау, сақ тау жә не тиеу; темір жолдың жылжымалы қ ұ рамын жасау мен жө ндеу; қ ауіпті жү ктерді тасымалдау ү шін қ олданылатын арнаулы контейнерлерді жасау мен жө ндеу;

· шетелдік валютамен қ олма-қ ол бө лшек сауда жасау жә не қ ызмет кө рсетуді жү зеге асыру;

· ақ паратты қ орғ аудың техникалық қ ұ ралдарын, ақ паратты ө ндеудің қ орғ алғ ан техникалық қ ұ ралдарын ә зірлеуді,

· дайындауды, монтаждауды, реттеуді, пайдалануды, сақ тауды, жө ндеуді жә не оларғ а сервистік қ ызмет кө рсетуді қ оса алғ анда, Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік қ ұ пияларын техникалық қ орғ ау жө ніндегі қ ызметтің барльқ тү рлері;

· экологиялық сараптама саласындағ ы табиғ ат қ орғ ауды жобалауды, нормалауды жә не табиғ ат қ орғ ау жұ мыстарын қ оспағ анда, лицензияланатын қ ызмет тү рлері.