Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
VII Тарау. Жармаға арналған дақылдардың сапасын анықтау
|
|
Жарма - жарма дақ ылдарын (бидай, арпа, сұ лы, тары, қ арақ ұ мық, кү рiш) қ айта ө ң деу ө нiмдерi. Дә ннің орталық бө лiгiнен (ө зегінен) гү лшiктi ү лдiрлерiн, жемiс жә не тұ қ ым қ абыршық тарын, кейбiр жағ дайда алейрон қ абатын да алып тастау арқ ылы алынғ ан iрi бө лшектер (мө лшері 1-3 мм) болып табылады. Жарма ө нiмдерi - астық ты жармағ а қ айта ө ң деу нә тижесiнде алынғ ан ө німдер.
Жарма (крупа) – дақ ыл тұ қ ымдастарына жататын бидай, арпа, тары, кү ріш, жү гері жә не қ арақ ұ мық дә ндерін ө ң деу арқ ылы алынатын ө нім. Жарма ретінде бұ ршақ тұ қ ымдастарының дә ндері де пайдаланылады. Жарманың тағ амдық қ асиеттері жоғ ары жә не балалар мен науқ ас адамдар ү шін ерекше жұ ғ ымды. Жарма крахмал мен ө сімдік белогының негізі болып табылады. Сонымен бірге жармада аз мө лшерде витаминдер, минералды заттар бар. Қ азіргі кезде жарма ө ндіруге арналғ ан толық механикаландырылғ ан кә сіпорындар бар. Олар дақ ылдарды бө тен қ оспадан тазалап, ө лшемдері бойынша іріктеп, қ абығ ы мен қ ауыздарынан арылтып жарма дайындайды[7].
§7.1. Жармалық астық тың ластануын анық тау
Жарма зауытына келіп тү скен астық, берілген шығ ымды жә не сапаны қ амтамасыз етуі керек. Жарма дақ ылдарының негізгі кө рсеткіштері, нормативтік қ ұ жаттар нә тижені дө ң гелектеу дә лелділігі, қ атар анық тауда жіберілетін ауытқ улар 7.1.1 кестеде берілген барлық тә жірибені стандартта келтірілген ә дістер бойынша орындайды. Жарма дақ ылдарының сапасын қ ойылатын талаптар негізінен бірдей, бірақ дақ ыл тү рлеріне байланысты айырмашылық тар бар.
Ластануы анық тауда қ иын бө лінетін қ оспаларғ а зақ ымдалғ ан дә нге жататын, шіріген, кө гершін, қ аракү йеге айналғ ан, яғ ни ядросы зақ ымдалғ ан барлық дә нге кө ң іл аударғ ан жө н.
7.1.1 –Кесте. Нә тижелерді дө ң гелектеу нақ тылығ ы жә не жіберілетін ауытқ улар
| Кө рсеткіш | Нә тижені дө ң гелек дә лдігі | II нә тижелер аралығ ы жіберілетін ауытқ улар (кө п емес) |
| Тү сі, иісі | - | - |
| Зақ ымдалуы | 0, 1 | 0, 1 СПЗ-да аз 1 экз/ кг |
| Типтік қ ұ рамы | - | - |
| Ылғ алдық, % | 0, 1 | 0, 2 |
| Ластану, ірілік біркелкілік майда дә н мө лшері | 0, 1 | 3.7.1; 3.7.2. кесте кө рсетілген |
| Зақ ымдалғ ан дә н мө лшері қ ызыл сарғ айғ ан жә не кү ріштің глютинозды дә ндері | 0, 01 0, 1 | кө рсеткішке жә не оның мә ніне тә уелді. |
| Ядроның ү лдірігі жә не массалық ү лесі | 0, 1 | 1, 0 |
| Натура, г/л | ||
| Қ ышқ ылдық, град | 0, 1 | 0, 2- сұ лы жә не қ ара қ ұ мық |
Ірі қ оспалар мө лшерін астық тың орташа сынамасын Ø 6 мм електе арқ ылы анық тайды (масса 2 кг кем емес). Елек сырғ ымасын қ олмен ірі лас қ оспалары алып, ө лшеп, орташа сынама массасын % - пен белгілейді. Ірі қ оспаларды анық тағ ан соң, қ алғ ан массадан ластануы анық тауғ а арналғ ан ө лшем бө леді. Ә р дақ ылдың ластануын анық тауғ а арналғ ан ө лшем массасы 7.1.2- кестеде келтірілген.
7.1.2- Кесте. Дақ ылдың ластануын анық тауғ а алынатынмассасы
| Дақ ыл | Массасы, г. |
| Бидай, қ ара бидай, арпа, қ арақ ұ мық, сұ лы кү ріші | |
| Тары, сорго жемдік бұ ршақ, жү гері асбұ ршақ ә йкен, нұ т |
Қ абылданғ ан астық ө лшемін ә р дақ ыл ү шін нө мірлері ә р тү рлі зертханалық електерде елейді. Ірілігін жә не ластануы анық тайтын зертханалық електер 7.1.3.- кестеде берілген.
Осы електер келесі ретте қ ұ рылады (тө менгі жоғ ары)
1.Тү пқ ойма
2.Лас қ оспағ а жататын ө ткенін бө летін елек
3.Ірілікті анық тауғ а арналағ анелек.
4.Талдауды жең ілдетуге ұ сынылғ ан електер.
7.1.3.- Кесте. Ірілігін жә не ластануыанық тауғ а арналғ ан електер
| Дақ ыл | Анық тауғ а арналағ анзертханалық електердің тесіктерінің ө лшемі (мм) | ||
| Майда дә нге | Лас қ оспағ а жататын електен ө ткені. | Ірілігі бойынша | |
| Жармалық арпа | 22х 20 | Ø -1, 5 | - |
| Сыралық арпа | 22х20 | Ø -1, 5 | 25х20 |
| Жармалық сұ лы | 1, 8х20 | Ø -1, 5 | - |
| Тары | - | 1, 4х20 | 1, 6х20 |
| Қ арақ ұ мық | - | Ø -3, 0 | Ø -4, 0 |
| Кү ріш дә ні | - | Ø -2, 0 | - |
| Жасымық | - | Ø -2, 5 | Ø -6, 3, Ø -5, 2, Ø -4, 8 |
| Жемдік бұ ршақ жә не қ ытайбұ ршақ | - | Ø -3, 0 | - |
| Жармалық бұ ршақ | d-5, 0 | Ø -3, 0 | - |
| Асбұ ршақ | - | Ø -3, 0 | - |
| Ә йкен, Нұ т | - | Ø -2, 0 | - |
Тесіктері дө ң гелек електердіқ олмен айналдыра сілкімей жү ргізеді, ал ұ зынша тесіктерде алғ а - артқ а бағ ыттап отырады. Елеу уақ ыты -3 мин. Ә р дақ ылдың лас, дә ндік, қ оқ ыс, зиянды қ оспаларына жә не негізі дә нгебө ліп стандарт бойынша сипаттама беріледі.
Зақ ымдалғ ан дә н мө лшерін анық тауда, зақ ымдалғ ан астық мө лшерін ластануынсонымен қ атар жеке талқ ылау арқ ылы, қ уырылғ ан, қ ауыздалғ ан зақ ымдалғ ан дә н мө лшері стандартқ а сә йкес арқ ылы қ ұ рады. Алғ ашқ ыда қ оқ ыс жә не дә ндік қ оспалардан бө ліп алынғ ан таза қ ауыздалмағ ан дә н массасын қ ұ рады. Сосын осы ө лшемін зақ ымдалғ ан қ ауыздалмағ ан дә н мө лшерін анық тауғ а арналғ ан ө лшем алады.
Зақ ымдалғ ан астық тың жалпы мө лшерін табу ү шін, ластануын анық тағ анда бө лінген зақ ымдалғ ан қ ауыздалмағ ан жә не қ ауыздалғ ан дә ндерді қ осады да пайызын табады.