Дәріс. Химияны оқытудың мақсаттары мен міндеттері. 3 страница

10. Қ азақ ша химияның ғ ылыми тілі қ алай қ алыптасты?

5.Дә ріс. Оқ ушылардың білімін жә не білігін тексеру.

1.Білім мен білікті тексерудің оқ у− тә рбиелік маң ызы.

Оқ ытудың нә тижесін шығ ару− оқ ыту барысындағ ы аса маң ызды бө лік.Оқ ыту мақ сатының орындалуы, мазмұ ны, қ ұ ралдары, ә дістері жә не ұ йымдастыру формаларының тиімділігі оқ ушылардың білімі мен білігін тексеру арқ ылы анық талады.

Оқ ушылардың білімі мен білігін тексеру арқ ылы мұ ғ алім ө з ісіне талдау жасайды, қ олы жеткен табыстарын молайтып, жіберген кемшіліктерінің себебін ашуғ а ұ мтылады.Оқ ыту мазмұ нына, ұ йымдастыру формаларына, қ ұ ралдары мен ә дістеріне ө згерістер енгізеді, жетілдіреді.

Білімі мен білікті кү нделікті, тоқ сандық жылдық жә не қ орытынды тексеру арқ ылы оқ ушылар кластан класқ а кө шіріледі, мектеп бітіру емтихандарында сыналады.Ата− аналар балаларының ү лгірімі жө нінде хабар алады.Ә р оқ ушының жетістігі ата− анасының қ уанышқ а кенелтетін болса, кемістігі жә не артта қ алуы дер кезінде шаралар қ олдануғ а мү мкіндік жасайды.

Тексерудің ү йрету міндеті дамылсыз жү зеге асады.Жаң а материалды тү сіндіру ү шін мұ ғ алім оқ ушылардың бұ рыннан білетіндерін есепке алады.Тү сіндіріп болғ аннан кейін жаң а материалдың негізгі мә селелерін оқ ушылардың қ алай игергенін қ адағ алайды.

Бақ ылау, бағ дарлау, ү йрету жә не тә рбие беру міндеттерін ойдағ ыдай жү зеге асыру ү шін білім мен білікті тексеруге бірнеше талаптар қ ойылады.Текскру оқ ушылардың барлығ ын толық қ амтитын болуы керек.Сонда ө тілген жә не тақ ырып бойынша ә р оқ ушының білімі нақ тылы анық талады.

Тексеру жү йелі жә не жоспарлы тү рде жү зеге асырылуы тиіс.Тексеру ү шін қ ажетті дидактикалық жә не техникалық қ ұ ралдар, тексеру ә дістері мен тү рлері материалдың мазмұ нына сә йкес алдын ала ә зірленеді.

2.Оқ ушылардың білімі мен білігін тексеру ә дістері мен тү рлері.

Методикалық ә дебиеттерде оқ ушылардың білімі мен білігін тексеруді дидактикалық мақ саттарын қ арай кү нделікті, дү ркінді жә не қ орытынды тексеру деп жіктейді .Кү нделікті тексеру жеке сабақ тарда, дү ркінді тексеру бір тақ ырыпты ө ткен соң қ орытынды тексеру тоқ санның соң ында, жыл аяғ ында жү зеге асырылады.Бұ лардың ә рқ айсысы ө ткізу ә дістері немесе білімнің алыну формасы бойынша ауызша сұ рау, жазба жұ мыстар жә не эксперименттік тапсырмаларғ а бө лінеді.Бұ лардың ө зі одан ә рі жекелеп сұ рау, топтық сұ рау жә не жаппай сұ рау, химиялық диктант, қ ысқ а мерзімді бақ ылау жұ мыстары, ұ зақ мерзімді бақ ылау жұ мыстары, жазбаша ү й тапсырмасы, жеке –дара кө рнекі кө рсету эксперимент, зертханалық жұ мыс, сарамандық бақ ылау жұ мыстары, ү й эксперименті болып тарамдалады.Білім мен білікті тексеру қ ұ ралдарына қ арай машиналармен жә не машинасыз тексеру деп жіктеледі, соіғ ысына жататындар: карточкалар, перфокарталар, кодепленкалар, диафильмдер, ү лестірілетін заттар, қ ұ ралдар, модельдер, сызбанұ сқ алар, т.б.

Осы кездегі педагогикалық жә не методикалық ә дебиеттерде айтылып жү рген оқ ушыларда қ алыптасуғ а жә не тексеруге тиісті біліктер мен дағ дыларды ү ш топқ а біріктіруге болады.Біріншісі− оқ у жұ мысын ұ йымдастырумен байланысты біліктер мен дағ дылар: жоспарлау, оұ қ улық пен жұ мыс істей білу, білімнің басқ а қ ұ ралдарын пайдалана білу, беретін жауабының жоспарын жасау, айтқ анын дә лелдей білу, ө зін ө зі бақ ылау жә не талдау.Екіншісі− оқ ушылардың даму ө ресін кө рсететін қ исынды біліктер мен дағ дылар: анализ жә не синтез жасай білу, салыстыру, жіктеу, жалпылау, негізгісін таба білу, аналогия жасау, себеп− салдар байланысын ашу, жорамал жасай білу, оны дә лелдеу, қ орытындысын шығ ару.Ү шіншісі− ең бек істей білумен байланысты біліктер мен дағ дылар: ең беке істеуге ың ғ айы, жабдық тарды пайдалана білуі, реактивтермен жұ мыс істей білуі, сақ тық шараларын орындауы, тә жірибе жасау техникасын мең геруі, қ ұ былыстарды бақ ылау білуі, бақ ылауды тіркеп жазуғ а икемділігі, уақ ытты тиімді пайдалануы, жұ мыс орнының тазалығ ы.

3.Ауызша сұ рақ қ ою.

Оқ ушылардың білімі мен білігін тексерудің ең жиі қ олданылатын негізгі тү рі жекелеп жә не жаппай сұ раудан тұ рады.

Ауызша сұ рақ қ ою кезіндегі ең маң ызды методикалық мә селе− нені жә не қ алай сұ райтынын анық тау.

Ауызша сұ рау бірнеше кезең нен тұ рады, ә р кезең нің тиімділігін арттыратын ә дістері бар.

1. Сұ рақ қ ою, жауап беретін оқ ушыны тың дау. Сұ рақ алдымен жалпы класқ а беріледі, ә р оқ ушы ө зінің психикалық жағ ынан жауап қ айтаруғ а ә зірлейді.

2. Оқ ушының жауап беруге ә зірленуі. Сұ рақ тың мазмұ нына сә йкес оқ ушы жауап берудің жоспарын жасайды, тақ тағ а химиялық формулаларды, реакция тең деулерін, есеп шығ ару амалдарын жазады.

3. Жауапты тың дау. Бұ л –ауызшасұ рақ қ оюдың ең жауапты, жә не қ иын кезең і.Ә детте оқ ушылар тақ тада жауап берген оқ ушыны зейін салып тың дамайды, бос отырады немесе ө зің е ұ найтын бірдең емен айналысып кетеді.

4. Оқ ушылардың білімі мен білігін жазбаша тексеру.

Жазбаша тексерудің артық шылығ ы аз уақ ыт ішінде кө п оқ ушының білімі мен білігін, химиялық сауаттылығ ын, алғ ан білімін қ олдану жайын анық тауғ а мү мкіндік береді.

Бір мезгілде ө ткізілетін жазбаша тексеру арқ ылы оқ ушылардың ө тілген материалды қ андай дә режеде мең гергені, жіберетін қ ателерінің мазмұ ны жә не кө лемі анық талады.Жазба жұ мыстарын ә зірлеуге, нә тижесін шығ аруғ а жә не талдауғ а уақ ыт кө п жұ мсалады.Жеке тақ ырыптар бойынша бақ ылау жұ мыстары жылдық тапсырмаларда кө рсетіледі.

5.Оқ ушылардың білімі мен дағ дысын эксперименттік тексеру.

Химияны оқ ыту барысында оқ ушыларда кө птеген эксперименттік біліктер мен дағ дылар қ алыптасады, олардың тізбесі бағ дарламада берілген.Бұ ларды оқ ушылардың қ алай игергені кө рнекі кө рсету арқ ылы тә жірибелер жасату жә не зертханалық бақ ылау жұ мыстарын ө ткізу арқ ылы анық талады.

Жаң а сабақ ты тү сіндіру кезінде мұ ғ алім кө рсеткен тә жірибені білімді тексеру кезінде оқ ушы қ айталайды, мұ ғ алім мына мә селелерге кө ң іл аударады жә не бақ ылайды.

Оқ ушылардың эксперименттік білігі мен дағ дылары, зертханалық тә жірибелер жә не сарамандық жұ мыстар кезінде тексеріледі.Ол ү шін мұ ғ алім тә жірибенің мазмұ нын талдап, оқ ушыларда болуғ а тиісті біліктер мен дағ дылардың тізбесін жасайды.

Келтірілген біліктер мен дағ дылардың орындалу сапасын талдау жә не зертханалық жұ мыс кезіндегі бақ ылауларғ а сү йеніп ә р оқ ушының жұ мысы бағ аланады.

6.Оқ ушылардың білімін, білігін жә не дағ дыларын қ орытып тексеру жә не бағ алау.

Оқ ушылардың білімін, білігін жә не дағ дысын қ орытынды тексеру жә не емтихан қ абылдау арқ ылы жү зеге асырылады.

Химиядан орта мектепте зачет алу елуінші жылдардан бері қ олданылып келе жатса, методикасы нақ тылы талданбағ ан.Ең алдымен ә р класта ө ткізілетін зачет санын жә не тақ ырыптарын анық тайды.Екінші кезекте тақ ырып бойынша тексерілетін білімнің, біліктің жә не дағ дының мазмұ ны анық талады.Ү шіншіден, оларды тексеретін сұ рақ тар мен тапсырмалардың тізбесі жасалады, бұ ғ ан жай жә не мә селелі сұ рақ тар, сан жә не сапа есептері кірістіріледі.Тө ртіншіден, материалдың мазмұ нына қ арай зачет ауызша жә не жазбаша ө ткізіледі.

Химиядан мектеп бітіру емтихандары, оқ ушылардың білімінің, білігінің жә не дағ дысының сапасын анық тап, мемлекеттік бақ ылау жасау ү шін бірың ғ ай билеттер жү йесін қ олдану арқ ылы ө ткізіледі.

Оқ ушының жауабында жіберген қ ателері елеулі жә не болымсыз деп есептеледі.Елеуліге оқ ушы жауабының таях жә не тү сініксіз болуынан туындайтын мына қ ателіктер жатады: оқ ушы ұ ғ ымының негізгі белгілерін, заттардың маң ызды қ асиеттерін, заң ның негізгі тұ жырымын шатастырады, теориялық білімін қ ұ былыстарды салыстыруғ а, жіктеуге, тү сіндіруге, себеп− салдар байланысын ашуғ а жә не болжай білуге пайдалана алмайды.Болымсыз қ ателіктерге оқ ушының жаң ылып кетуінен, ө з жауабына мә н бермей сө йлеуінен жә не жазуынан туындайтын қ ателіктер жатады, мә селен реакция тең деуіне кейбір коэффициенттерді қ оюды ұ мытады, ион зарядтарын жә не санын дә л кө рсетпейді, бірақ мұ ғ алімнің ескертпесінен кейін оларды тү зетеді.

Бақ ылау сұ рақ тары

1. Оқ ушылардың білімі мен білігін тексеру не ү шін керек?

2. 8− класс бойынша оқ ушылардың білімі мен білігіне қ ойылатын талаптарды айтып берің дер.

3. Оқ ушылардың білімі мен білігін тексерк қ андай негіздерге сү йеніп жіктеледі?

4. Ауызша сұ раудың тү рлеріне мысалдар келтірің дер.

5. Галогендер тақ ырыбы бойынша жазбаша бақ ылау жұ мысының екі нұ сқ асы берілді, қ алғ ан екі нұ сқ асын ө здерің жазың дар.

6. Химиялық диктанттың орнын, мазмұ нын ө ткізу ә дістерін баяндар берің дер.

7. Қ орытынды тексеруге қ андай талаптар қ ойылады?

8. Химиядан алғ ан білім сапасының кө рсеткіштерін сипаттаң дар.

6.Дә ріс. Химиядан оқ ыту жұ мысын ұ йымдастыру.

1.Оқ у жұ мысын ұ йымдастыру формаларының жалпы сипаттамасы.Сабақ туралы тү сінік.

2.Химия сабақ тарының жіктелуі.

3.Химия сабақ тарының қ ұ рылымы.

4.Сабақ та оқ ушылардың белсенділігін арттыру.

5.Сабақ ты талдау.

6.Сабақ тарды жоспарлау.

7.Сабақ тар жү йесін жетілдіру.

8.Химиядан топсеруен ө ткізу.

9.Химияның факультативтік сабақ тары.

1. Мектептегі оқ у жұ мысын ұ йымдастыру формаларына сабақ, факультативтік сабақ тар, топсеруендер, кластан тыс жұ мыстар, ө ндірістік оқ у сарамандығ ы жә не т.б. жатады.Осылардың ішіндегі ең негізгісі− сабақ.

Сабақ ұ ғ ымының негізгі белгілері: оқ ушылардың тұ рақ ты қ ұ рамымен, оқ у жоспарын сә йкес жасалғ ан сабақ кестесімен ө ткізіледі; уақ ыты кесімді − 45 минут; оқ у бағ дарламасына сә йкес дидактикалық міндеттерді шешеді; ө ткізу ә дістері алуан тү рлі.

Кез келген сабақ мақ саты, мазмұ ны, типі, қ ұ рылымы, қ ұ ралдары жә не ә дістері арқ ылы ерекшеленеді.Сабақ білім мен тә рбие беру жә не дамыту міндеттерін шешетіндіктен оның алдына жалпы− педагогикалық, дидактикалық жә не методикалық мақ саттар қ ойылады.Сабақ тың жалпы педагогикалық мақ саты қ оғ амның жалпы орта білім беретін мектептерге жү ктеген ә леуметтік сұ ранысы бойынша анық талады.

2.Химия сабақ тарының жіктелуі.

Химияны оқ ыту методикасының оқ улық тары мен оқ у қ ұ ралдарына химия сабақ тары типтерге, тү рлерге жә не нұ сқ аларғ а жіктеледі.

Химиядан сабақ беру методикасынан дидактикалық міндеті бойынша химия сабақ тарын бес типке бө леді: 1) жаң а білім мен білікті игеру(жаң а материалды оқ ып ү йрену); 2) теориялық білім мен білікті жетілдіру жә не қ олдану; 3) білімді қ орыту жә не жү йеге тү сіру; 4) бақ ылау− есепке алу; 5) аралас сабақ тар;

3.Химия сабақ тарының қ ұ рылымы.

Ә р типке жататын сабақ тың ө зіндік қ ұ рылымы болады, ол оқ у барысы буындарының ө зара байланысы бойынша анық талады.С.Г.Шаповаленко жаң а білім, білік жә не дағ ды қ алыптастыру сабақ тары 4− 5 бө ліктен тұ рады деп есептейді, олар: 1) оқ ушыларды тү гендеу; 2) сабақ тың мақ сатын айту, кө рнекі кө рсету жасау, зертханалық жұ мыстар жү ргізу немесе сө з ә дістері арқ ылы жаң а материалды тү сіндіру; 3) ү йге тапсырма; 4) баяндалғ ан білімді қ орыту, оқ ушылардың қ алай тү сінгенін тексеру жә не бекіту. Жаң а сабақ ты тү сіндіру оқ ушылардың кітаппен ө здігінен істейтін жұ мыстарымен ұ штастырылғ анда бес бө ліктен тұ рады.

Сабақ тың мү шелері деп аталатын жеке бө ліктерін таптауырынғ а айналдыру тиімсіз екені іс жү зінде де, теория жағ ынан да дә лелденеді.Сабақ тың жалпы педагогикалық, дидактикалық жә не методикалық мақ саттары оқ у барысының жеке буындарында жү зеге асады.Ә р буын ө зінен басқ аларымен оқ у барысының қ исыны арқ ылы қ абысып сабақ тың қ ұ рылымын тү зеді, ең басты дидактикалық мақ саттың тө ң ірегіне топтасады.

Сабақ тың тағ ы бір қ ұ рылымын анық тайтын мазмұ ны жеке деректерден, ұ ғ ымдардан, заң дылық тардан, біліктер мен дағ дылар жиынтығ ынан тұ рады.Мазмұ ндық қ ұ рылымның ә р бө лігіне сә йкес қ олданылатын ә дістердің ө зара байланысу реті ә дістер қ ұ рылымын тү зеді.Сабақ тың мақ саттары, мазмұ ны жә не ә дістерінен тү зілетін ү ш қ ұ рылымы бір бірімен ұ ласып, байланысып жатады.

4.Сабақ та оқ ушылардың белсенділігін арттыру.

Химия сабақ тары баяндаудың хабарлама, кө рнекі кө рсету, безендірме ә дістерімен ө ткізілгенде, зертханалық жә не сарамандық тә жірибелер нақ тылы нұ сқ аулар бойынша жасалғ анда, химиялық есептер бірың ғ ай жаттанды тә сілмен шығ арылғ анда, жаттығ улар білімді қ айта жаң ғ ырту мақ сатымен жү ргізілгенде оқ ушылардың еліктеу− қ айталау таным ә рекеті жү зеге асады.

Эксперимент есептерін шығ арғ анда, қ ойылғ ан мә селені шешу жолдарын іздегенде оқ ушының дербестігі артып, іздеу таным ә рекеті жү зеге асады.Мә селені ө зі қ ойып, оны шешудің жаң а жолын ойластырса, оқ ушының танымы зерттеу сипатына ие болады, бұ л оқ ушы кө рсетуі ық тимал белсенділіктің ең жоғ арғ ы сатысы.

Еліктеу –қ айталау, іздеу жә не зерттеу сабақ ү стінде оқ ушылар жү зеге асыратын таным ә рекетінің ү ш дең гейі.Осылардың соң ғ ы екеуін қ амтамасыз ету ү шін хабарлама баяндаудың орнына мә селелік ә ң гіме, мә селелік дә ріс, эвристикалық ә ң гімелесу, зерттеу сипаты бар зертханалық жә не сарамандық жұ мыстар жү ргізіледі.

Химия сабақ тарында оқ ушылардың ө здігінен істейтін жұ мысы –оқ ыту ә дісі ретінде қ олданылады.Ол ө зінен басқ а ә дістермен тиімді ұ штастырылса, сабақ тың дидактикалық мақ саттарына жетуіне, мазмұ нын толық мең геруге жә рдемдеседі.

Ү й тапсырмаларын орындағ анда оқ ушылардың ө здігінен істейтін жұ мысы оқ у жұ мысын ұ йымдастыру формаларына жатады.Мұ ғ алімнің бақ ылауынсыз орындалатындығ ынан оның тү рлері, мазмұ ны сабақ тағ ыдан гө рі ө згеше болып келеді, тексерілуі кластағ ы ө здігінен істелетін жұ мыспен ұ штастырылуы мү мкін.

5.Сабақ ты талдау.

Сабақ беру методикасын игерумен бірге оны жан жақ ты талдай білудің маң ызы зор.Сабақ ты білгір талдау ү шін химия курсының мазмұ нын, қ ұ рылымын жә не сабақ тар жү йесіне жіктелуін жетік білу қ ажет.

Сабақ қ а кірердің алдында мұ ғ алімнің тақ ырыптық жоспарымен танысып, сабақ тың типі, қ ұ рылымы жә не сипаттамаларын жазып алғ ан жө н.

6.Сабақ тарды жоспарлау.

Сабақ ты дайындаудың ең жауапты кезең і− жоспарлау, ол екі тү рлі: тақ ырыптық жоспар жә не ә р сабақ тың жоспары.Тақ ырыптық жоспар кластар бойынша бір жылғ а жасалады.Бағ дарлама жә не оқ улық ты талдау арқ ылы ә р тақ ырып сабақ тарғ а бө лінеді, нә тижесінде пайда болғ ан сабақ тар жү йесінде ә р сабақ тың орны, ө зіндік келбеті анық талады.Қ осымша ә дебиеттерді жә не методикалық қ ұ ралдарды пайдаланып сабақ тың мақ саттары, мазмұ ны, типі, ә дістері мен қ ұ ралдары белгіленеді.Қ азірші методикада жә не мектеп сарамандығ ында тақ ырыптық жоспардың ә р тү рлі қ ұ рылымы пайдалануда.Химияны оқ у методикасының сарамандық сабақ тарында ө тетін сабақ тың уақ ыты, реттік нө мірі, тақ ырыбы, типі, химиялық диктанттың мазмұ ны, сан есептері, кө рнекі кө рсету жә не зертханалық эксперимент, ескертулер кө рсетілген.

Студенттерге арналғ ан методиканың тақ ырыптық жоспарында сабақ тың реті, тақ ырыбы, білім беру мақ саттары, жасалатын тә жірибелері жә не пә н ішіндегі байланыс, кө рнекі қ ұ ралдары қ амтылады.

7.Сабақ тар жү йесін жетілдіру.

Химиядан класс− сабақ жү йесінің методикалық ә дебиеттерде кө бірек талданғ ан, мектеп сарамандығ ында жиі қ олданылатын мә селелері баяндалды.Бұ л жү йе оқ ушыларғ а жоғ ары оқ у орындарында білім алуғ а, тікелеі сарамандық істерге арласуғ а мү мкіндік тудырады.

Дегенмен класс− сабақ жү йесінің бірқ атар кемшіліктері де байқ алып жү р.Сабақ тың негізгі сипаттамалары біркелкі қ айталанып, оқ ушылардың ынтасын азайтады.Біртұ тас тақ ырып жеке сабақ тарғ а майдаланып, олардың арасындағ ы мағ ыналық байланысын оқ ушылар жеткілікті тү сіне алмайды.

Класс− сабақ жү йесін жетілдіру саласында ұ мтылыстар, ізденулер аз емес.Мұ ғ алімдерге арналғ ан жеке сабақ тардың методикасын талдайтын кө птеген қ ұ ралдар жарық кө рді.

Оқ ушылардың білімі ү ш бақ ылаудан ө теді.Бірінші бақ ылау тақ ырыпты жалпы талдау сабақ тарында, екінші бақ ылау семинарда, ү шінші бақ ылау тақ ырыптың зачет сабақ тарында жү зеге асырылады.Ү ш бақ ылау арқ ылы оқ ушының білімі жә не білігі жө нінде толық жә не ақ иқ ат мағ лұ маттар алынады.

Оқ ушыларды оқ и білуге ү йрету ү шін ө здігінен жұ мыс істеуін жең ілдететін методикалық нұ сқ аулар беріледі.Оларды оқ ушылар семинар сабақ тары кезінде пайдаланады.

Ө зіндік методикалық жү йе жасағ ан жаң ашыл мұ ғ алімдердің тә жірибесі химияны оқ ыту методикасын байыта тү седі, ә ріптестеріне жол− жоба кө рсетеді.Бірақ ең озық тә жірибені де мұ ғ алім ө зінің, оқ ушылардың жә не жұ мыс істейтін мектебінің ерекшелігіне қ арай ың ғ айластырып, шығ армашылық пен пайдаланбаса, кү ткен нә тижеге жеткізбейтінін есте ұ стағ ан жө н.

8.Химиядан топсеруен ө ткізу.

Химиядан оқ у жұ мысын ұ йымдастырудың маң ызды тү рлерінің бірі− топсеруен.Химиялық топсеруендер оқ ытудың ө мірмен, ө ндіріспен жә не қ оғ амдық қ ұ рылыстың сарамандығ ымен байланысын жү зеге асырады.Оқ ушыларғ а политехникалық білім, ең бек тә рбиесін жә не кә сіптік бағ дар беруге жә рдемдеседі.

Топсеруен ө ткізетін объектілер химия бағ дарламасының талабына сай, жергілікті ерекшеліктерге лайық ты іріктеніп алынады.Химия ө ндірістері кездеспейтін жерлерде топсеруен негізіне химиялық бағ дарда немесе химия ө німдері кең інен қ олданылатын ө неркә сіп мекемелеріне ұ йымдастырылады.

Мектептің мү мкіндігіне сай осы объектілердің қ айсысына топсеруен ұ йымдастырылатыны тақ ырыптық жоспарда кө рсетіледі, бір топсеруеннің мерзімі екі сағ аттан аспауы керек.Топсеруеннің жоспарында даярлау, ө ткізу жә не қ орытындысын шығ ару барысында жү зеге асырылатын ұ йымдастыру жә не танымдық жұ мыстардың барлық тү рлері, орындалу мерзімі, тапсырылатын адамдары нақ тылы кө рсетіледі.Ол ү шін мұ ғ алім топсеруен объектісімен жан− жақ ты танысып, оқ у− тә рбиелік маң ызы бар заттар мен қ ұ былыстарды, технологиялық ә рекеттерді, қ ондырғ ыларды дә л анық тап, олармен таныстырудың методикасын анық тайды.Оқ ушыларғ а берілетін тапсырмалардың мазмұ нын сұ рыптайды.

Топсеруен тақ ырып бойынша немесе кешенді тү рде ө ткізіледі.Кешенді топсеруен бірнеше пә ннен− химия, физика, география, биология, тарих т.б. ұ йымдастырылады.

9.Химияның факультативтік сабақ тары.

Оқ ушылардың қ абілеті мен икемділігі ескерілмей бірың ғ ай бағ дарламалармен оқ ытылғ ан кездің ө зінде кейбіреулерінің жеке ғ ылымдар саласына деген қ ұ штарлығ ы, кө бірек білгісі келетіні байқ алып жү рді.Осындай оқ ушылар ү шін 1966 жылдан бастап факультативтік сабақ тар ұ йымдастырылды.Бұ лардың кә дімгі сабақ тардан айырмасы терең детіп оқ итын факультативтік пә ндерді оқ ушылардың ө здері таң дайды.

Химиядан екі тү рлі факультативтік курстар ө ткізу ұ сынылды.Біріншісі− орта мектепте ө тіліетін химияның салаларынан білімді терең дету факультативтері, олар: «Жалпы химияның негіздері», «Органикалық заттардың қ ұ рылысы мен қ асиеттері».Екіншісі− химияның халық шаруашылығ ында қ олданылуымен байланысты арнайы факультативтер: «Ө неркә сіптегі химия», «Ауыл шаруашылығ ындағ ы химия», «Химиялық анализдің негіздері».

Факультативтердің ә рқ айсысына бө лінетін уақ ыттарды «35сағ» бағ дарламасын, оқ у қ ұ ралдарын халық қ а білім беру министірліктері бекітеді.Факультативтік курстарды мұ ғ алімдер, жоғ ары мектептің мұ ғ алімдері, ғ ылыми қ ызметкерлер, ө неркә сіптің жә не ауыл шаруашылығ ының мамандары жү ргізеді.

Факультативтік сабақ тар оқ у кестесі бойынша жү ргізіледі, оларды мектеп басшылары бақ ылайды.Оқ ушылар факультативті ө з қ алауы бойынша таң дап алғ анымен ү збей қ атысуғ а жә не ү лгеруге міндетті: мектеп бітіру аттестаттарында оқ ушының ө ткен факультативтері кө рсетіледі.

Факультативтік сабақ тар дә ріс, ә ң гімелесу, оқ ушылардың ө здігінен істейтін жұ мыстары, т.б. арқ ылы ө ткізіледі.Мұ нда іздеу, зерттеу ә дістерін жиі қ олдануғ а зор мү мкіндіктер туады.Сарамандық жұ мыстарды, тү рлі анализдерді ө здігінен жасайды, мектеп мамаң дығ ы бө лінген жерде, колхоздар мен совхоздардың егіс даласында тә рбиелік жұ мыстар жү ргізеді.Оқ ушылар ө здігінен жұ мыс ретінде рефераттар, баяндамалар мен кестелер ә зірлейді, қ ұ ралдар қ ұ растырады, оқ улық тармен, оқ у қ ұ ралдармен, анық тамалармен жә не ғ ылыми кө шілік ә дебиеттермен танысады жә не қ ысқ аша жазбалар жазады.

Бақ ылау сұ рақ тары

1. Химиядан оқ у жұ мысын ұ йымдастырудың формаларын санап шығ ың дар.

2. Сабақ қ андай негіздереге сү йеніп жіктеледі? Галогендер тақ ырыбының сабақ тарын типтерге жә не тү рлерге жіктең дер.

3. Сабақ тың қ ұ рылымы қ алай анық талады? Жоғ арыда келтірілген сабақ қ ұ рылымдарын сипаттаң дар.

4. Қ азіргі сабақ қ а қ ойылатын талаптарды қ андай ү ш салағ а біріктіруге болады?

5. Сабақ қ а талдау жасаудың негізгі бағ ыттары қ андай?

6. Галогендер тақ ырыбы бойынша бір жаң а материалды тү сіндіру сабағ ының кү нделікті жоспарын жасаң дар.

7. Хлордың химиялық қ асиеттері сабағ ына қ ысқ аша жазба дайындаң дар.

8. Химиядан факультативтік сабақ тардың негізгі сабақ тарғ а ұ қ састығ ы мен айырмашылығ ын айтып берің дер.