Heç şübhəsiz ki, onlar Axirətdə ziyana uğra­yan­lardan olacaqlar”.

Qiyamə t gü nü qopanda laqeyd fasiqlə r zə rə rə uğ radı lmı ş lar­dan olacaqlar. Onları n hə yatı mə hv olacaq və onlar ö z var-dö vlə tində n və ailə lə rində n mə hrum olacaqlar. Onlar ə bə di Cə nnə t sə adə tində n zö vq almayacaq və iş gə ncə li cə zaya layiq gö rü lə cə k­lə r. Lakin bu cə za kafirliyə mə cbur edilmiş, amma dininə ş ü bhə etmə miş və doğ ru yolla getmə k hə və sini itirmə miş insanlara ş amil edilmə yə cə kdir. Belə adamlar qı nağ a layiq deyillə r və gü nahları n ağ ı rlı ğ ı nı daş ı mayacaqlar. Bu o demə kdir ki, ə gə r insanı kafir olması nı boynuna almağ a mə cbur edirlə rsə, onda ona belə etmə yə icazə verilir. Buradan da belə ç ı xı r ki, ə gə r ə ri arvadı nı boş amağ a, kö lə sini azad etmə yə, malı nı satmağ a və ya hə r hansı malı almağ a və yaxud da iş gü zar saziş bağ lamağ a mə cbur edirlə rsə, onda onun verdiyi sö zlə r hü quqi qü vvə yə malik olmur, ç ü nki ə gə r insan onu mə cbur etdiklə ri kü frə gö rə mə suliyyə t daş ı mı rsa, onda o, mə cburiyyə t qarş ı sı nda etdiyi daha az ə hə miyyə tli ə mə llə rə gö rə mə suliyyə t heç daş ı mı r.

ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ

Sı nağ a ç ə kildikdə n sonra hicrə t edə nlə ri, daha sonra cihad edib dö zə nlə ri, bun­lar­dan sonra, ə lbə ttə, Rə bbin Bağ ı ş ­­layandı r, Rə hmlidir”.

Fö vqə luca Allah qulları nı – Onun xatirinə hicrə t edə nlə ri bağ ı ş layı r və onlara rə hm edir, Onun lü tfü nü qazanmaq ü ç ü n ö z ev-eş iyini və var-dö vlə tini tə rk edə nlə ri, mə cbur edildiyi yoldan sapdı rı lmalara və sı naqlara baxmayaraq mö min mü sə lman olaraq qalanları, mö hkə m etiqadı nı qoruyanları, Allahı n dü ş mə nlə rinə qarş ı sö zü və ə mə li ilə mü barizə apararaq onları Onun dininə cə lb etmə yə sə y gö stə rə nlə ri, insanları n ə ksə riyyə tinə bə nzə mə yə rə k İ slam ş ə riə tinin bu heç də asan olmayan hö kmlə rini sə birlə yerinə yetirə nlə rı yaxş ı lı q və qayğ ı gö stə rmə klə tə rbiyə lə ndirir. Allahı n bağ ı ş laması və mə rhə mə ti olan misilsiz mü kafata layiq gö rü lmə k ə n ş ə rə fli vasitə dir. Ə gə r Allah quluna bö yü l və kiç ik gü nahları bağ ı ş layı rsa, onda o, bü tü n hə r cü r yaramaz və xoş agə lmə z ş eylə rdə n xilas edilir, ə gə r Allah onu Ö zü nü n hü dudsuz mə rhə mə ti ilə ö rtü rsə, onda qul ö zü nü n dü nyə vi və ruhani iş lə rini sahmana salı r. Qiyamə t qopanda da o, Allahı n mə rhə mə t ö rtü yü altı nda olacaqdı r.

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ

O gü n hə r kə s ö z ca­nı nı qurtar­mağ a ç alı ş acaq, hə r kə sə etdiyi ə mə l­lə ­rin ə və zi tam verilə ­cə k və onlara zü lm edil­mə yə ­cə kdir”.

Hə min Gü n hə r bir insanı ancaq onun ö z aqibə ti narahat edə cə kdir və bü tü n qalan insanlar onu ü mumiyyə tlə maraqlandı r­mayacaqdı r. Hə mə n gü n insan ə n cü zi yaxş ı lı ğ a belə kə skin ehtiyac duyacaqdı r, ç ü nki hə bir kə s ö z yaxş ı və bə d ə mə llə rinin ə və zini bü tü nlü klə alacaqdı r. Allah insanlarla onları n tö rə tdiklə ri cinayə tlə ri artı rmaq və ya etdiklə ri yaxş ı lı qları azaltmaq kimi ə dalə tsiz rə ftara yol vermə yə cə kdir. Bax buna gö rə Quran ayə sində belə buyurulur: “Bu gü n heç kə sə heç bir haqsı zlı q edilmə yə kdir. Siz ancaq etdiyiniz ə mə llə rin cə zası nı ç ə kə cə ksiniz! ” (Yasin, 36/54).

ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ

Allah tə hlü kə sizlik və ə min-aman­lı q iç ində olan bir diyarı misal ç ə kir. Ona ruzisi hə r yer­də n bol-bol gə lirdi. Lakin o diyarı n ə ha­lisi Allahı n nemə tlə rinə nan­korluq etdi, Allah da onları etdiklə ri ə mə llə rə gö rə aclı q və qorxu libası na bü rü dü ”.

Onlara ö zlə rində n bir elç i gə ldi. Onlar isə onu ya­lan­ç ı say­dı lar. Buna gö ­rə də zü lm etdiklə ri zaman ə zab onları ya­xaladı ”.

Sö hbə t mü barə k Mə kkə barə sində dir ki, cahiliyyə dö vrü ndə ora ə min-amanlı q və sakit bir ş ə hə r idi. Bu ş ə hə rdə heç kim zorakı lı q etmə zdi, ç ü nki mü ş riklə r ona ehtiram gö stə rə rdilə r. Ə gə r bir adam Mə kkə də atası nı n və ya qardaş ı nı n qatili ilə rastlaş ardı sa, ə rə blə rin tü ndmə cazlı ğ ı na və ş ö hrə tpə rə stliyinə baxmayaraq, qisas almaq ü ç ü n ona hü cum etmə zdi. Bunun sayə sində Mə kkə də tam ə min-amanlı q hö km sü rü rdü. Bununla yanaş ı ş ə hə r ə halisi heç nə yin ehtiyacı nı ç ə kmirdilə r. Hə rç ə nd Mə kkə torpaqları də nli bitkilə rin becə rilmə si və meyvə yetiş dirilmə si ü ç ü nyararlı deyildisə də, Fö vqə luca Allah elə etmiş di ki, bu ə razidə yaş ayan sakinlə r hə r tə rə fdə n bolluca maddi nemə tlə r ə ldə etsinlə r. Sonra isə Fö vqə luca Allah onlara ö z araları ndan etibarlı lı ğ ı və dö ğ ruç uluğ u ilə mə ş hur olan bir elç i gö ndə rdi. O (s.ə.s.), onlara ancaq xeyirxah iş lə r gö rmə yi və yaramaz gü nahlardan qorunmağ ı ə mr edirdi. Lakin onlar onu (s.ə.s.) rə dd etdilə r və ö z Rə bbinin saysı z-hesabsı z nemə tlə rinə naş ü kü rlü klə cavab verdilə r. Belə olduqda, Allah onları maddi ə min-amanlı qdan mə hrum etdi və onlara aclı q və qorxu libası geydirdi. Ə vvə llə r onlar belə ş ey gö rmə miş dilə r, ç ü nki bolluq iç ində və ə min-amanlı q iç ində yaş ayı rdı lar və bunları n sə bə bi tö rə tdiklə ri cinayə tlə r, imansı zlı q və naş ü kü rlü k oldu. Allah onlarla ə dalə tsiz davranmadı, ç ü nki onlar ö zlə ri ö zlə rinə zü lm etmiş dilə r.

ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ

Allahı n sizə verdiyi ha­lal və pak ruzilə rdə n yeyin və ə gə r Allaha ibadə t edirsi­nizsə, Onun nemə tinə ş ü kü r edin”.

Fö vqə luca Allah qulları na buyurur ki, tə kcə halal və faydalı nemə tlə rə aid olan hevanları n ə ti, taxı llar, meyvə lə r və digə r yeyinti mə hsulları ilə qidalansı nlar. Yeyinti mə hsulları hə miş ə bu iki keyfiyyə tə malik olmalı dı r. Bu isə o demə kdir ki, Allahı n haram etdiyini və ə yri yolla ə lə keç irilə ni yemə k olmaz.

Ey insanlar! Allahı n sizin ü ç ü n yaratdı qları ndan lə zzə t alı n, ancaq israfç ı lı q etmə yin və yol verilə n hə dlə ri aş mayı n. Bü tü n varlı ğ ı nı zla Onun sə xavə tini qə bul edə rə k, nazil etdiyi nemə tlə rə gö rə Onu tə riflə yə rə k və onları Onun hö kmlə rini yerinə yetirmə k ü ç ü n istifadə edə rə k Allaha hə md edin. Ə gə r siz tə kcə bir olan Allaha sə mimiyyə tlə ibadə t etmə k istə yirsinizsə, onda siz sizə ə ta edilmiş nemə tlə rə gö rə Ondan baş qa heç kimə minnə tdarlı q etmə yin və ö z Xeyirxahı nı zı yaddan ç ı xarmayı n.

ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ

(16.115) “O sizə ancaq ö lmü ş hey­vanı, qanı, donuz ə tini və Allah­dan qeyrisinin adı ilə kə silə n hey­vanı, ona hə və s gö stə r­mə də n və hə d­di aş ­madan yemə yə mə cbur olanlardan baş qası na haram qı l­mı ş ­dı r. Hə qiqə tə n, Allah Ba­ğ ı ş la­yan­dı r, Rə hmlidir! ”

Allah insanlara ancaq zə rə r vuran ş eylə ri yemə yi haram etmiş dir. O, İ slam ş ə riə tinə uyğ un olaraq kə silmiş heyvanlardan baş qa, yerdə qalan bü tü n ö lmü ş heyvanlara aid olan ə ti yemə yi qadağ an etmiş dir. Bu qaydadan yeganə bir istisna – ö lü balı qlar və ç ə yitkə lə rdir. Allah heyvanı n kə silmiş damarları ndan axan qanı icmə yi də haram etmiş dir. Bu qadağ a damarlarda və ya ə tdə qalan qana ş amil edilmir. Hə mç inin donuz ə tinin yeyilmə si haramdı r, ç ü nki donuz natə miz və iyrə nc heyvandı r. Donuz ə ti dedikdə, donuzun ə ti, piyi və bu heyvanı n cə mdə yinin digə r hissə lə ri nə zə rdə tutulur. Bü tlə rə və ya ö lü lə rə qurbanlı q kə silə n hü yvanları n ə ti də haramdı r, ç ü nki bu qurbanlar mü ş riklik ə nə nə lə rində ndir.

Lakin ə gə r insan haram bir ş eyi mə cburiyyə t ü zü ndə n yemiş olarsa, mə sə lə n, ə gə r o, aclı qdan ö lmə k tə hlü kə si qarş ı sı ndadı rsa, onda ona, zə ruri hə ddi aş madan, aclı ğ ı nı n qarş ı sı nı almağ a icazə verilir. Lakin ə gə r insan kə skin aclı q hiss etmirsə və ya aclı ğ ı nı halal nemə tlə rlə yatı rmaq imkanı na malikdirsə və yaxud ö lmə mə k ü ç ü n zə ruri olduğ undan ç ox yeyirsə, onda bu qadağ a qü vvə sini saxlayı r.

Belə liklə, bu ayə də Allahı n yemə yi qadağ an etdiyi maddi alə mə mə xsus mə hsullar xatı rlanı r. Sonra Fö vqə luca Allah buyurur:

ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ

Dilinizin uydurduğ u ya­lana ə sa­sə n: “Bu halaldı r, o haramdı r! ” – demə ­yin, ç ü nki Allaha qarş ı ya­lan uydur­muş olur­sunuz. Ş ü bhə ­siz ki, Allaha qarş ı yalan uydu­ranlar nicat tapmazlar.