Батырмалы электрқозғалтқыш

Батырмалы электроқ озғ алтқ ыш ү ш фазалы асинхронды қ ысқ а тұ йық талғ ан қ озғ алтқ ыш болып табылады (3.10-сурет) жә не оның ішкі аумағ ы маймен толтырылғ ан. Ол ішінде статор мен ротор орналасқ ан тұ рқ ыдан (12), подшипниктерге қ ондырылғ ан біліктен (11), ал головкасында ө кшеден (пята) (3) жә не ө кшеастылық тан (4) тұ ратын тіреуіш подшипник орналасқ ан. Статор бө лек магнитті (8) жә не магнитті емес (9) секциялардан кезектесіп жиналады. Ротор роторлы қ аң ылтырлар пакетінен (10) қ ұ ралады. Магнитті емес секцияларда радиалды сырғ анау подшипниктері (7) орналасқ ан. Статордың орамы жә не “тиін торының ” мыс стерженьдері арнайы ойық тарғ а жатқ ызылғ ан. Статор орауының шығ арымдары (вывод) головкада (2) орналасқ ан кабельдік енгізудің (5) (ввод) колодкасымен байланыстырылады.

3.10-сурет. Батырмалы электроқ озғ алтқ ыштың сұ лбасы

Электроқ озғ алтқ ыш ішіндегі майдың циркуляциясын (айналымы) қ амтамасыз ету ү шін қ озғ алтқ ыштың бос білігіне турбина (6) орнатылғ ан. Оның айналуы кезінде май ротор жә не статор арасында қ озғ алады да статордың жинағ ындағ ы (набор) арнайы тесіктерден ағ ып, біліктің тө менгі жағ ында орналасқ ан сү згіден (13) ө теді. Осы кезде май подшипниктерді майлайды жә не жылуды қ ызу кө зінен тұ рқ ығ а жеткізеді, ал ол ө з кезегінде қ абат сұ йығ ымен суытылады. Қ озғ алтқ ышты толтыру ү шін тұ тқ ырлығ ы аз, жақ сы майлау қ асиеттері бар жә не тесу кернеуі жоғ ары май қ олданылады (40 кВ-тан тө мен емес).

Сораптың табанында (14) гидрооқ шаулағ ыш компенсатор орнатылады, ол электроқ оғ алтқ ышпен фланецті қ осылыс арқ ылы байланысады.

Электроқ озғ алтқ ыштың тұ рқ ысының жоғ ары бө лігі протектормен фланецті қ осылыспен байланысады, электроқ озғ алтқ ыштың білігі протектор білігімен шлицті муфта (1) арқ ылы байланысады.

Протектор электроқ озғ алтқ ышты қ абат сұ йығ ынан гидравликалық қ орғ ау жә не температура ө згергенде майдың кө лемінің ө згеруін компенсациялау қ ызметін атқ арады. Ол электроқ озғ алтқ ыш пен сораптың арасында орналасады.

Протектордың қ ұ рылымын Г типті гидроқ орғ ау ү лгісінде қ арастырамыз (3.11-сурет).

3.11-сурет. Гидроқ орғ ау протекторы

Протектор І электроқ озғ алтқ ыштан ІІ тө мен орналасқ ан май кө лемінің компенсаторынан ІІІ, майысқ ақ диафрагамасы бар бө лгіш камерадан (4), қ апталдық нығ ыздауыштары (1) жә не (3) бар біліктен жә не тіреуіш ө кшеден (2) тұ рады.

Протектор келесі ә діспен жұ мыс істейді: А ішкі қ уысына тұ тқ ырлығ ы аз маймен толтырылады, мысалы электроқ озғ алтқ ыш толтырылғ ан трансформатор майы. Бұ л қ уыс электроқ озғ алтқ ыш аумағ ы арқ ылы май аумағ ының компенсаторылық қ уысы В -мен байланысады. Иілгіш элемент қ оршағ ан ортаның қ ысымын Б қ уысына жібереді.

Майдың жұ мсалуы кезінде компенсатор кө лемі азаяды. Қ ызу нә тижесінде майдың кө лемі ұ лғ айғ ан кезде компенсатордың кө лемі де ү лкейеді.

В қ уысында екіжақ ты ө кшені – сорап білігінен осьтік қ ысымды қ абылдайтын тіреуіш пошипникті майлауғ а арналғ ан май орналасады. Ө кшеден жоғ ары жә не тө мен жақ тарда қ аптауыш нығ ыздауыштар орналасады: тө менгісі – электроқ озғ алтқ ышпен жалғ анғ ан ішкі қ уысты В герметизациялайды, ал жоғ арғ ысы – тіреуіш подшипникті майлауғ а арналғ ан майдың ағ ып кетпеуі ү шін арналғ ан.

Майдың жұ мсалуы кезінде Б - қ уысынан А - қ уысына клапан (7) арқ ылы қ абаттың сұ йығ ы келіп тү седі, ол жерде сұ йық тұ ндырылып мұ най жә не суғ а бө лінеді. Майдың толық жұ мсалуынан кейін мұ най тү тік (5) жә не тесік арқ ылы В қ уысына тү седі де ротордың білігінің подшипниктерін майлайды.

ЭОТСҚ қ олдануғ а арналғ ан ұ ң ғ ы сағ асының қ ұ рылғ ылары СКҚ -ның агрегаты мен кабельдің ілінуін, ұ ң ғ ы ө німінің манифольдқ а тү сірілуін, СКҚ тізбегімен шегендеуші тізбегі арасындағ ы кең істікті герметизациялауын, кабель кіруін, манифольдқ а газдың қ ысымының артуы кезінде қ ұ быраралық кең істіктен газдың қ айта кіруін, ұ ң ғ ыны зерттеуге арналғ ан приборлардың орнатылуын – СКҚ тізбегінде жә не қ ұ быраралық кең істіктегі қ ысымды ө лшеу ү шін манометрлер, ұ ң ғ ыда сұ йық тың дең гейін ө лшеу жә не т.б. қ амтамасыз етеді.

Шегендеуші тізбекте орнатылатын сағ алық жабдық тың ішінде кабельмен СКҚ -ны герметизациялайтын нығ ыздауыштар жә не алынып салынатын тұ рқ ылары орналасқ ан қ ұ быр басы (трубная головка) бар. Нығ ыздауыштар алынатын фланецпен қ ысылады. Қ ұ быр сыртындағ ы кең істіктен газды шығ арып жіберу ү шін коленоны орнату қ арастырылғ ан, ол қ ұ быраралық кең істікті кері клапан арқ ылы манифольдпен байланыстырады. Қ ұ быр басы ұ ң ғ ыны зерттеу кезінде қ олданылатын жә не аспаптарды қ осу ү шін арналғ ан тесіктермен жабдық талғ ан.

Кабельдік желі батырмалы қ озғ алтқ ышқ а электр энергиясын тасымалдауғ а қ ызмет етеді. Ол негізгі дө ң гелек пішінді кабельден жә не оғ ан жалғ анғ ан жалпақ кабель мен кабель енгізгішінен (ввод) тұ рады. Дө ң гелек пішінді кабель СКҚ -ның бойымен орналасып, басқ ару станциясынан батырмалы агрегатқ а дейін тартылады. Одан сә л жоғ ары бө лікте ол жалпақ кабельмен жалғ анады, ө з кезегінде соң ғ ысы агрегат бойымен орналасып, электрлі қ озғ алтқ ышқ а муфта арқ ылы беріледі.

Қ ондырғ ының басқ ару станциясы агрегатты іске қ осу жә не ажырату жұ мыстарымен қ атар оның жұ мыс режимін бақ ылайды. Сонымен бірге станцияның кө мегімен қ ондырғ ыны қ олмен немесе автоматты басқ ару режимдерін іске асыру, қ ондырғ ыны диспетчерлік пункттен қ ашық тан басқ ару немесе уақ ыттық реле арқ ылы программалы басқ ару мү мкіндіктері қ арастырылғ ан.

Қ ондырғ ыларды электр энергиясымен жабдық тау жү йесінде қ олданылатын трансформатор желілік кернеуді қ ажетті дең гейге дейін кө теруге арналғ ан. Себебі, кабельдердегі ток кү шінің аздығ ынан оның шығ ыны азаяды да, электрлі қ озғ алтқ ышты іске қ осу мен оның техникалық кө рсеткіштерін жоғ арылатуғ а мү мкіндік береді. Трансформаторлар маймен суытылатын етіп жасалынады жә не магниттік ө ткізгіштен, жоғ ары жә не тө менгі кернеулі орамдардан, радиатор мен май сақ тайтын ыдыстан тұ рады.