KEЗİD

Hə zrə t Musanı n ə hvalatı

Ə zizlə r, indi birlikdə Misir torpaqları na yola dьş ьrьk; qə dim Misrə, min illə r bundan qabaqkı Nil torpaqları na, minlə rlə ə ldə n dьş mьş qul цz цmьrlə rini fir’onlara qə bir dьzə ltmə k ьзьn Cizə yə -Misir ehramları nı n yerlə ş diyi yerə nə hə ng daş lar daş ı maqla keзirdiklə ri torpaqlara.

O binalar hə miş ə dьnyanı n ə n qə dim ə sə rlə rində n sayı lan piramidalardı r. Amma, eyni zamanda Misir padş ahları nı n qə birlə rində n savayı bir ş ey də deyillə r.

Onlar yenə də hə yata qayı dacaqları na inanı rdı lar. Ona gцrə də bьtьn qьdrə t və hцkumə t vasitə lə rini цzlə ri ьзьn hazı rlayı rdı lar. Bir gьn dirilib, hə yata qayı tsalar hə r ş eylə ri hazı r olsun.

Ayaqyalı n fə hlə lə r iş i qurtardı qdan sonra piramidanı n baş ı ndan diqqə tlə ə trafa baxı rdı lar. Onlar Nil зayı nı n sahilində dalğ alar ьzə rində ьzə n qayı qları gцrьr, Aralı q də nizinə tə rə f ьzə n зayları n qı rağ ı nda ara-sı ra bitə n xurma ağ acları na diqqə tlə nə zə r salı rdı lar. Fə hlə lə r gecə -gьndьz iş lə mə yə mə cbur idilə r. Qamзı lar onları n kьrə klə rini və зı lpaq bə də nlə rini qana bulaş dı rmı ş dı.

Nİ lİ n hə dİ yyə sİ

Yunan tarixзisi Herodot Misiri «Nil зayı nı n» hə diyyə si adlandı rmı ş dı r. Зьnki, ə gə r Nil зayı olmasaydı, Misir də olmazdı. Hə r il buzları n ə rimə si ilə sə viyyə si qalxan Nil зayı nı n suyu Misiri xeyir və bə rə kə tli цlkə etmiş di.

Mə hz buna gцrə də orada ə kinзilik geniş yayı lmı ş dı. Buğ da o torpağ ı n ə sas mə hsulu sayı lı rdı. Misirlilə r o dцvrlə rdə bizim bu gьnkь зцrə klə rimizə oxş ar зцrə klə r hazı rlayı rdı lar. Nil deltası nda ьzьm ə kini yayı lmı ş dı. Orada bцyьk ьzьm bağ ları var idi. Misirlilə r o zaman paxla və noxud kimi də nli bitkilə rə, habelə soğ an, tə rə və z, sarı msaq, xiyar və kahu kimi tə rə və zlə rə зox meyl gцstə rirdilə r. Bə ’zi yemə klə ri ş irinlə ş dirmə kdə baldan istifadə edir, bayramlarda bə zə kli gьllə r ə kmə yi зox sevirdilə r.

Laqə lə r

Nil зayı Misirin cə nubu ilə ş imalı nı n ə sas ə laqə yoludur. Ona gцrə də hə r il onun suyunun artdı ğ ı vaxt bə ’zi ağ acları n gцvdə sində n qayı qlar dьzə ldirdilə r. Bunlar bir sьkanlı qayı qlar idilə r. Onları n yelkə ni parзadan dьzə lirdi. Nil зayı nı n sə viyyə sinin qalxması ilə Misir ş ə hə rlə ri geniş su sə thinin arası nda kiзik adalar kimi gцrьnьrdьlə r.

Heyvanlar

Misirlilə r o zaman bir зox heyvanları tanı yı rdı lar. Onlar piş ik və itlə rdə n ov ьзьn, inə klə rdə n yeri ş umlamaq ьзьn, ulaqlardan isə yьk daş ı maq ьзьn istifadə edirdilə r. Quzu və зə piş lə ri зцllə rdə otarı rdı lar. Donuzu isə murdar heyvan hesab edirdilə r. Зьnki, onun ə ti tez xarab olurdu. Misirlilə r Nil зayı nda olan balı q ə tini yemə yi də xoş layı rdı lar. Misir tarixinin bə ’zi hissə sində mavi timsah və atı onları n ş цhrə t və ə hə miyyə tlə rinə gцrə pə rə stiş edirdilə r. Onlar ş irlə ri elə cə də qə birlə rin ə trafı nda dolaş an зaqqallara da pə rə stiş edirdilə r.

Yazmaq

Misirlilə r yazı b-oxumağ ı цyrə ndilə r. Onları n dili rə sm зə kmə k və ya rə mzlə r dili adlanı rdı. Yə ’ni qazı lmı ş mьqə ddə s ə lamə t, mə sə lə n sı fı r ə lamə ti gьnə ş mə ’nası nı ifadə edir və gьndьz sцzьnь bildirir. Baş qa adə t və ə n’ə nə lə r də vardı. Onlar da baş qa mə ’naları gцstə rirdi.

Mİ sİ rİ n tarİ xİ

Misirin tarixi ьз hissə yə bцlьnьr: Birinci hissə qə dim zamanlar adlanan bizim e’radan ə vvə lki 2280-2600-cь illə r.

İ kinci hissə bizim e’radan ə vvə lki 1800-2100-cь illə r. Bu illə r «Orta zaman» adlanı r.

Ьзьncь hissə «Yeni Misir» adlanan miladdan ə vvə l 1000-1500-cь illə r. Bu zaman fasilə sində İ mran oğ lu Musa dьnyaya gцz aзmı ş dı r.

Miladdan ə vvə l 1200-1500-cь illə rdə misirlilə rin зox gьclь dцvlə ti olmuş dur. Bu imperiyanı n ə hatə si Sudan və Fə lə stinə qə də r uzanmı ş dı r.

Misir ordusu dьş mə nlə rinin atdan istifadə etdiyini bildikdə at və faytondan istifadə etmə yə baş ladı lar. Bu zaman Misir hakimlə ri olan fir’onlar tьğ yan və fə sadla mə ş ğ ul olurdular. Onlar цzlə rini Allah və insanları n mə ’budu adlandı rı rdı lar; xьsusilə Tuhtə mis və ikinci Ramsis. Ramsiz цldьkdə n sonra isə oğ lu Minfitah hakimiyyə tə gə ldi və o, Musa peyğ ə mbə rin dцvrьndə olan fir’ondur.