Иілген темірбетон элементтердің конструкциялық ерекшеліктері

Иілген элементтерге ә р тү рлі плиталар мен арқ алық тар жатады. Плиталар деп қ алың дығ ы ұ зындығ ы мен еніне қ арағ анда кө п есе кіші жазық элементтерді айтады.

Арқ алық тар дегеніміз ұ зындығ ы кө лденең ө лшемдерінен (биіктігі мен енінен) едә уір ү лкен сызық тық элементтер.

Плиталар мен арқ алық тар қ абатаралық жабын конструкциясы, жабын конструкциясы жиналады. Жабын конструкциялары қ ұ растырмалы немесе қ ұ растырмалы тұ тас болады.

ПЛИТА

арқ алық

13.Сурет. Темірбетон конструкциялары

Плиталар кө лденең қ имасының тү ріне қ арай қ уысты жә не қ ырлы болып бө лінеді. Қ ұ растырмалы конструкциялардағ ы плиталардың қ алың дығ ы 25¸ 60мм, ал тұ тас конструкциялардағ ы плиталардың қ алың дығ ы 5¸ 100мм.

Плиталар біраралық жә не кө паралық болады.Плиталарды дә некерленген торлармен арматуралайды. Торларды иілу момент эпюрасына сә йкес қ ойылады. Жұ мыс ө зектер иілу моменттін қ абылдайды осы моменке есептелінеді, ал таратып тұ ратын ө зектер кү шті қ абылдамайды, олар торды жинау ү шін керек. Торлардың маркалары стандарт бойынша ГОСТ алынады.

Темірбетон арқ алық тар кө лденең қ ималары тү рлі пішінді болуы мү мкін: тік

бұ рышты, тавролы, қ ос тавролы, траперциялық.

14.Сурет. Темірбетон арқ алық тар кө лденең қ ималары тү рлі пішінді

Арқ алық тар биіктері -олардың аралық тары. Арқ алық тардың биіктіктері (h) 50мм жә не 100мм еселі болу керек: 50мм – егер мм; 100мм – егер h биіктігі ү лкен шамасында болғ ан кезінде.

Арқ алық тардың ені (50мм еселі болу керек

п

при h≥ 250

15.Сурет.Арқ алық тың ө лшемдері

Арқ алық тарды ә детте дә некерленген жазық немесе кең істіктік қ аң қ алармен арматуралайды. Кейбір кезде конструкцияғ а динамикалық кү ш ә сер бергенде арқ алық тарды тоқ ылма қ аң қ алармен арматуралайды.

Қ аң қ алар бойлық, кө лденең жә не монтаждық ө зектерден жиналады. Бойлық арматура арқ алық тардың созылғ ан аймақ тарында июші момент эпюрасына сә йкес қ ойылады. Бойлық созылғ ан арматура бір немесе екі қ атар қ ойылады. Екі қ атар қ ойылғ ан кезінде ө зектердің арасында саң ылау қ алдыру керек - . Арқ алық тардың керілмеген бойлық арматуралардың диаметрі мм тең болады.

Тік бұ рышты қ ималардың ені немесе таврлық қ ималардың қ абырғ аларының ені мм болса, онда арқ алық тар жазық ты дә некерленген қ аң қ амен бір қ атар арматуралайды, егер мм онда жазық ты қ аң қ аны екі қ атар қ ояды.

Кө лденең ө зектер немесе қ амыт деп аталынатын ө зектер басты созылғ ан кернеуді қ абылдайды (). Қ амыттардың диаметрі жә не адымы (S) есеп бойынша алынады немесе конструкциялық талаптарына байланысты алынады.

Арқ алық тың мм асса, онда қ осымша бойлық арматура қ ойылады, бұ л арматура бетонның ширауынан жә не температуралық деформациядан пайда болғ ан кү шті қ абылдайды жә не бұ л арматура жақ қ ырында кө лбеу жарық шақ тың ашылуына кедергі болады.

Алдын-ала кернелген темірбетон конструкцияларда арқ алық тарда керілген арматуралар қ аң қ аның қ ұ рамына кірмейді, бұ л арматуралар бө лек тұ рады.

Біраралық арқ алық ты алғ ан кезде онда керілген арматуралар созылғ ан аймақ та орналасқ ан. Қ ысыпсығ ылу кү ші (Р) жоғ ары аймақ тарды созады (б), пайдалану кезінде бір қ алыпты таратылғ ан кү ш ә сер еткенде тө менгі аймақ тар созылады. Эпюраны () қ осқ анда (г) – эпюра пайда болады, бұ л эпюрада тіректің қ астарында жоғ ары аймақ тарында созылғ ан кернеулер пайда болады, осы кернеулер арқ ылы тіректердің қ астарында жарық шақ тар пайда болуы мү мкін. Созылу кернеуді жою ү шін жоғ ары аймақ тарғ а керілген арматура (д, г) қ ойылады .

Алдын-ала кернелген темірбетон арқ алық тарғ а ең қ олайлы кө лденең қ ималары ретінде – тавролы немесе қ ос тавролы қ има алынады.

Алдын-ала кернелген арқ алық тар ү шін жобалануда ө згеше маң ызы бар. Арқ алық тардың ү ш жағ ында қ ысып сығ ылу кү ші арматурадан бетонғ а тү седі, осының нә тижесінде жергілікті кернеулер пайда болады.

Сондық тан, арқ алық тардың керілген арматураны ү ш жағ ында сенімді анкерлеу керек.(Сурет) Ол ү шін элементтің ү ш жағ ын қ осымша арматурамен кү шейтеді, кө лденең торлар қ ойылады немесе кө лденең қ иманың ө лшемдері кө бейтіледі.

Егер бойлық жұ мыстық арматура элементтің тек созылғ ан аймағ ында ғ ана орналастырылса, онда мұ ндай элементтің кө лденең қ имасы жалғ ыз арматуралы деп аталады.

Егер элементтің сығ ылғ ан аймақ тары бойлық жұ мыстық арматурамен кү шейтілген болса, онда қ има қ ос арматуралы деп аталады.