II-гистогенезге байланысты.

- БДҰ –ның жіктеуі бойынша ісіктер 7 топқ а бө лінеді:

1- арнайы даму орны жоқ эпителий ісіктері(ағ зағ а тә н емес)

2- ішкі жә не сыртқ ы секреция бездерінің жә не эпителиальді жабындылар ісіктері (ағ зағ а тә н ісіктер)

3- мезенхималық ісіктер.

4- меланин тү зуші ісіктер

5- жү йке жү йесінің жә не ми қ абық тарының ісіктері

6- қ ан жү йесінің ісіктері

7- тератомалар

Кө рнекті материал: мультимедиялық дә рістердің электрондық нұ сқ асы (студент кафедрадан алады)

Ұ сынылғ ан негізгі ә дебиеттер:

Орыс тіліндегі қ олданылатын ә дебиеттер:

Негізгі

1. Серов В.В., Пауков В.С. Патологическая анатомия. Учебник М.Медицина, 2013г. – 800 с.

2. Серов В.В., Пальцев М.А., Патологическая анатомия. Учебник М.Медицина, 2010г. – 800 с.

Қ осымша

1. Зайратьянца О.В. Патологическая анатомия атлас. 2014г.-942с.

2. Алан Г. Роузит Атлас патологии, 2008г.-570 с.

3.Пальцев М.А., Пономарев А.Б., Берестова А.В. Атлас по патологической анатомии.-3-е изд.2007.-432с.

4.Синельников А.Я. Атлас макроскопической патологии человека. 2007г.-309с.

5.Руководство к практческим занятиям по патологической анатомии: Учебное пособие (В.В.Серов, М.А.Пальцев, Т.Н.Ганзен) – М., Медицина, 1998г – 544 с.

Қ азақ тіліндегі қ олданылатын ә дебиеттер:

Негізгі ә дебиет:

1. Струков А.И., Серов В.В. Патологиялық анатомия Перевод с рус. Айткулов М.Т. 5-е изд., стер. 2013. - 984 с.: ил. (на казахском языке)

2. Ахметов Ж.В. Патологиялық анатомия. - Алматы.- 2012, 741 б.

3. Ахметов Ж.В. Патологиялық анатомия. - Алматы.- 2010, 393 б.

Қ осымша

4.Ахметов, Ж.Б. Патологиялық анатомия [Мә тін]. Т. 1: Оқ улық /- Алматы: Эверо, 2009.- 312б.

5.Ахметов, Ж.Б. Патологиялық аатомия [Текст]. Т. 2: В 2-хт. / Алматы: Эверо, 2009.

Ағ ылшын тіліндегі қ олданылатын ә дебиеттер:

Basic:

1. V. Kumar, A.K. Abbas, S.N. Fauso. Pathologic basis of disease, 7^th edition, 2008 – 1525р.

2. V. Kumar, A.K. Abbas, S.N. Fauso. BasikPathologic, 7th edition, 2007 – 946 р.

Additional:

3.Harsh Mohan-Textbook of pathology – 2004-600p.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Ісіктердің анық тамасы

2. канцерогенездің замани теориялары

3. Ісіктердің морфогенезі

4. Ісіктердің қ асиеті

5. Қ атерсіз ісіктердің морфологиялық сипаты

6. Қ атерлі ісіктердің морфологиялық сипаты

7. Ісіктердің терминалогиясы жә не жіктелуі

Тақ ырып: Арнайы даму орны бар эпителий ісіктері. Морфологиясы. Жіктелуі. Жеке ағ залар рагі.

Мақ саты: Экзо жә не эндокринді бездердің ісіктері жә не олардың морфо жә не гистогенезін студенттердің мең геруі.

Дә ріс жоспары:

Экзо жә не эндокринді бездердің жә не эпителиальді жабындылардың ісіктерінің морфологиясы.

Эндокринді бездердің қ атерлі жә не қ атерсіз ісіктердің морфологиясы

Дә ріс тезистері.

Органоспецификалық ісіктер белгілі бір ағ за жасушасынан дамиды, морфологиялық кейде функциональді қ асиеттерін сақ таумен сипатталады

Бауыр. Қ атерсіз ісік – гепатоаценома ұ сақ трабекулаларды қ ұ райтынгепатоциттерден тұ рады.

Қ атерлі ісік – бауыр жасушалық рак. ретсіз орналасқ ан трабекулалардан, атипті гепатоциттерден қ ұ ралғ ан ісік. Сромасы бұ лың ғ ыр, қ ан тамырлардың қ абырғ асы жұ қ арғ ан.

Тү рлері: массивті, тү йінді, диффузды.

Бү йрек. Қ атерсіз ісік - ә ртү рлі аденомалар- ашық жә не қ анық боялғ ан, ацидофильді жасушалар.

Қ атерлі ісіктер – бү йрек жасушалы ісіктерге: ашық жасушалы, дә нді жасушалы, ұ ршық жасушалы, безді, аралас. Нефробластома – балаларда кездеседі.

Тері. Сирингоаденома – тер бездерінің жолдарында кездесетін қ атерсіз ісіктер

Гидроаденома – тер бездерінің секрет бө летін эпителиінен дамитын қ атерсіз ісік.

Трихоэпителиома – шаш фолликулаларынан ө сетін қ атерсіз ісік.

Базальді жасушалы рак теріде жиі кездесетін ісік.

Сү т безі

Сү т безінің фиброаденомасы. 25-35 жас арасындағ ы ә йелдердің сү т безінде жиі кездесетін қ атерсіз ісік. Сү т безі фиброаденомасының 2 тү рі бар.

- интраканаликулярлы аденома

- периканаликулярлы фиброаденома

Сү тбезінің рагі: сің беленіп ө спейтін ө зек ішілік жә не бө лік аралық ісік, Педжет ауруы.

Жатыр. Бұ зып ө суші желбуаз- кіші жамбас қ уысына жә не жатыр венасына хорион бү рлерінің енуімен сипатталады. Жағ дайдың жартысы хорионкарциномағ а трансформацияланады.

Хориокарцинома- шығ у кө зі трофобласт болып табылатын қ атерлі ісік. Жас ә йелдерде тү сіктен, туыттан кейін бұ зып ө суші желбуаздың негізінде дамиды. Ісік ө кпеге, миғ а, бауырғ а гемотогенді жолмен ерте метастаз береді.

Аналық без – қ атерсіз ісік: шырышты цистаденома, муцинді цистаденома, текома, гранелезді жасушалы ісік.

Қ атерлі ісік: шырышты аденокарцинома, муцинді цистоаденокарцинома, қ атерлі текома, қ атерлі гранелезді жасушалы ісік, дисгерминома.

Аталық безі. Семинома- герминогенді қ атерлі ісік.Аталық безінің гландулоцитті жасушаларынан пайда болғ ан ісікті лейдигома деп атайды, сустенттоциттерден пайда болғ ан ісіктерді сертолиома деп атайды. Бұ л ісіктер сирек кездесетін қ атерсіз ісіктер.

Қ алқ анша безі Қ атерсіз ісік –фолликулярлы, папилярлы (А жә не Б жасушаларынан) солидтті (С- жасушалы) аденомалар.

Қ алқ анша безі рагі: фолликулярлы рак, папиллярлы рак, дифференцияланбағ ан рак, солидті(медуллярлы) рак.

Қ алқ анша маң ы безі Қ атерсізісік- аденома, клиникада гиперпаратиреозбен ө тіп, негізінде фиброзды остиодистрофия жатады.

Рак сирек кездеседі.

Бү йрек ү сті бездері. Бү йрек ү сті безінің қ ыртысты затының қ атерсіз ісігі- аденокортикалді аденома. Альдестерома – клиникада Коннан андростероам синдромы тү рінде ө тіп, анрогенді қ асиет кө рсетіп, сирек жағ дайда Кушинг синдромы дамиды. Кортикостерома клиникада гипер кортицизммен сипатталады. Бү йрек ү сті безінің қ ыртысты қ абатының қ атерлі ісігі – аденокортикальді рак – сирек кездеседі.

Бү йрек ү сті безінің милы қ абатының қ атерсіз ісігі – феохромоцитома- бү йрек ү сті безінің милы қ абатының хромофинді жасушаларынан; адреналин жә не норадреналинді ү детеді., гипертониялық ауруды шақ ырады. (екіншілік)

Бү йрек ү сті безінің милы қ абатының қ атерлі ісігі- қ атерлі- феохромацитома ө те сирек кездеседі.

Тимус. Тимома тимоциттерден дамиды, қ атерлі жә не қ атерсіз болуы мү мкін. Тү рлері:

1) лимфойдты тимома,

2) лимфойдты қ атерлі тимома

3) лимфоэпителиальді тимома-атипті эпителиальді жасушадан тұ ратын – қ атерлі ісік

4) эпителиальді тимома- қ атерлі жә не қ атерсіз болуы мү мкін

Ұ йқ ы безі-

Ұ йқ ы безінің аденомасы. Аралшық аппарат жасушаларынан дамиды.

Инсулинома: бетта жасушаларынан дамиды; инсулин ө ндіреді; трабекуларлы жә не тубулярлы қ ұ рылымды; гипогликемиялық синдроммен жү реді.

Глюкагонома: А жасушадан дамиды, глюкоген тү зеді, қ ұ рылымы трабекулярлы; қ антты диабеттің гипергликемиялық жағ дайын туғ ызады (екіншілік)

Гастринома: G жасушаларынан тү зіледі, гастринді тү зеді (асқ азанның шырышты қ абатының паретальді жасушасының гиперплазиясын туғ ызады, тұ з қ ышық ылының тү зілуін кү шейтеді) қ ұ рылымы трабекулярлы, Золлингер- Эллиссон синдромымен жү реді, 70% жағ дайда ағ ымы қ атерлі.

Випома: D жасушалардан дамиды. Вазоактивті интерстинальді пептид тү зеді, қ ұ рылымы солидтті трабекулярлы; сулы диарея, гипогликемия, ахлоргидрия(панкриастық холера немесе Вернер – Моррисон синдромы)дамиды, 80% жағ дайда ағ ымы қ атерлі.

Асқ азан -ішек жолдары. Асқ азан жә не ішектің шырышты қ абаттарының ө зіне тә н ісігі- карциноид, Кульчицкидің энтерохромофитті жасушаларынан дамиды. Аппендицитте жә не ащы ішекте жиі кездеседі. (30% дейін). Карцинойдты синдромның дамуына ә келуі мү мкін.: тері жабындысы қ ызарады, сулы диарея, бронхоспазм жә не жү ректің сол жақ бө лікше қ ақ пақ шаларының инфекциялық емес тромбоэндокардиті. Сирек жағ дайда карцинойд малигнизацияланып, метастаз береді. Жасушалық атипизмнің айқ ын белгілерімен кө рінетін ірі ісіктер.

Тоқ ішектің бү рлі аденомасы. Тоқ ішекте жиі кездеседі. Жиі дисплазия тү рінде ө теді: Эпителий кө п жасушалы болады, жасушалар атипизмнің белгісінде ө теді де бокал тә різді жасушалар жойылады. 30% жағ дайда малигнизацияланады.