Гипофиз.

Гипофиз аденомасы. Соматотропты аденома: эозинофильді жасушалардан қ ұ ралады, соматотропин (ө су гормоны) тү зеді, балаларда -гигантизм, ересектерде -акромегалия дамиды. Кортикотропты аденома: базафильді жасушалардан тұ рады, аденокортикотропты гормон тү зеді, Иценго-Кушенг ауруының дамуына ә келеді, гиперкортицизммен (бү йрек ү сті безінің гиперфункциясымен) ө теді. Пролактинома: пролактин тү зеді, хромофобты жасушалардан қ ұ ралады; ә йелдерде аменорее жә не галакторее; ер кісілерде импотенция, кейде галакторее туғ ызады.

Гипофиз аденомасының қ атерлі аналогі кездеседі.

Эпифиз. Пинеалома невроглиядан жә не безді эпителиден тү зіледі. Пинеабластома – қ атерлі тү рі кездесуі мү мкін.

Кө птеген эндокринді неоплазиялы синдром-аутосомды доминантты типпен беріліп, кө птеген эндокриндік ісіктермен жү ретін генетикалық синдромдар қ атары.

А.Кө птеген эндокринді неоплазиялы синдром I- Вермер синромы. Қ алқ анша безі, қ алқ анша маң ы безі, бү йрек ү сті безінің қ ыртысты қ абатының, ұ йқ ы безінің аралшық тарының немесе гипофиздің ісіктері немесе гиперплазиясы.

Б. Кө птеген эндокринді неоплазиялы синдром II –Сиппл синдромы. Қ алқ анша безінің медуллярлы карциномасы жә не гиперпаратиреоидизм, феохромацитомасы (қ алқ анша маң ы безінің гиперплазиясы немесе ісігімен байланысты.

В. Кө птеген эндокринді неоплазиялы синдром II -6 немесе кө птеген эндокринді неоплазиялы синдром III Қ алқ анша безінің медуллярлы карциномасы жә не кө птеген шырышты – терілік неврома, феохромацитома.

Кө рнекті материал: мультимедиялық дә рістердің электрондық нұ сқ асы (студент кафедрадан алады)

Ұ сынылғ ан негізгі ә дебиеттер:

Орыс тіліндегі қ олданылатын ә дебиеттер:

Негізгі

1. Серов В.В., Пауков В.С. Патологическая анатомия. Учебник М.Медицина, 2013г. – 800 с.

2. Серов В.В., Пальцев М.А., Патологическая анатомия. Учебник М.Медицина, 2010г. – 800 с.

Қ осымша

1. Зайратьянца О.В. Патологическая анатомия атлас. 2014г.-942с.

2. Алан Г. Роузит Атлас патологии, 2008г.-570 с.

3.Пальцев М.А., Пономарев А.Б., Берестова А.В. Атлас по патологической анатомии.-3-е изд.2007.-432с.

4.Синельников А.Я. Атлас макроскопической патологии человека. 2007г.-309с.

5.Руководство к практческим занятиям по патологической анатомии: Учебное пособие (В.В.Серов, М.А.Пальцев, Т.Н.Ганзен) – М., Медицина, 1998г – 544 с.

Қ азақ тіліндегі қ олданылатын ә дебиеттер:

Негізгі ә дебиет:

1. Струков А.И., Серов В.В. Патологиялық анатомия Перевод с рус. Айткулов М.Т. 5-е изд., стер. 2013. - 984 с.: ил. (на казахском языке)

2. Ахметов Ж.В. Патологиялық анатомия. - Алматы.- 2012, 741 б.

3. Ахметов Ж.В. Патологиялық анатомия. - Алматы.- 2010, 393 б.

Қ осымша

4.Ахметов, Ж.Б. Патологиялық анатомия [Мә тін]. Т. 1: Оқ улық /- Алматы: Эверо, 2009.- 312б.

5.Ахметов, Ж.Б. Патологиялық аатомия [Текст]. Т. 2: В 2-хт. / Алматы: Эверо, 2009.

Ағ ылшын тіліндегі қ олданылатын ә дебиеттер:

Basic:

1. V. Kumar, A.K. Abbas, S.N. Fauso. Pathologic basis of disease, 7^th edition, 2008 – 1525р.

2. V. Kumar, A.K. Abbas, S.N. Fauso. BasikPathologic, 7th edition, 2007 – 946 р.

Additional:

3.Harsh Mohan-Textbook of pathology – 2004-600p.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1 Бауыр ісіктерінің морфологиялық сипаттары:

2.Бү йрек ісіктерінің морфологиялық сипаттары

3. Тері ісіктерінің морфологиялық сипаттары

4. Сү т безінің ісіктерінің морфологиялық сипаттары

5. Жатыр ісіктерінің морфологиялық сипаттары

6. Аналық без ісіктерінің морфологиялық сипаттары

7. Аталық безісіктерінің морфологиялық сипаттары

8. Қ алқ анша безіісіктерінің морфологиялық сипаттары

9. Қ алқ анша маң ы безі ісіктерінің морфологиялық сипаттары

10. Бү йрек ү сті безі ісіктерінің морфологиялық сипаттары

11. Тимус ісіктерінің морфологиялық сипаттары

12. Ұ йқ ы безі ісіктерінің морфологиялық сипаттары

13. Асқ азан ішек жолдарының ісіктерінің морфологиялық сипаттары

14. Гипофиз бен эпифиздің ісіктерінің морфологиялық сипаттары

15. Кө птеген эндокринді неоплазма синдромының сипаттары

Тақ ырып: Мезенхималық ісіктер.Балалар ісіктері. Морфологиясы. Жіктелуі.

Мақ саты: Студент мезенхималық ісіктердің жә не балалар ісіктерінің анық тамасы, жіктелуі, морфологиялық сипаттамасы, нә тижесі мен мағ ынасы туралы мә ліметті алу қ ажет.

Дә рістің жоспары:

1. Мезенхималық ісіктердің анық тамасы.
2. Балалар ісіктерінің анық тамасы
3. Мезехималық ісіктердің жіктелуі.
4. Дә некер тіннен, бұ лшық еттен жә не қ ан тамырдан дамитын ісіктердің морфологиялық сипаттамасы.
5. Шеміршек, сү йек, серозды тіндерден дамитын ісіктердің морфологиялық сипаттамасы.
6. Балалар ісіктерінің ө суінің ерекшелігі
7. Балалар ісіктерінің жіктелуі

Дә рістің тезистері

Мезенхималық ісіктердің ерекшеліктері. –эпителиальді ісіктерге қ арағ анда сирек кездеседі. Аса гетерогенді, бұ л мезенхималық тіндердің гетерогенділігін тү сіндіреді.

Арнайы ағ зағ а тә н емес(кез келген ағ зада кездеседі. Мезенхималық ісіктердің жіктелуі. Ісіктер жіктелуінің негізінде гистогенетикалық принцип жатады. Келесі ісіктер ажыратылады;

а) ісіктердің қ асиетіне байланысты (қ атерлі, қ атерсіз, жергілікті бұ зып ө суші)

б) Гистогенезіне байланысты(шығ у тегі ө сіп шық қ ан тінге немесе мезенхима тү зуші тіндерге ұ қ сас болады)

в) Қ атерлі ісіктің дә режесіне қ арай(жоғ ары, орташа, тө мен) болуы, жасушалық атипизмнің кө рнектілігіне байланысты

г) Ісіктердің кезең дері(ісік ү рдістерінің кезең дерін бағ алау ү шін, бірнеше жіктелулер қ олдалынады, TNM-жіктелуі бойынша).

Мезенхималық ісіктердің наменклатурасы.

- Барлық қ атерсіз ісіктеріне «ома» жалғ ауы жалғ анады: фиброма, липома, ангиома, остеома жә не т.б.

- Барлық қ атерлі ісіктеріне «саркома» жалғ ауы жалғ анады (грекше. «sarcos» - сыртқ ы тү рі балық етіне ұ қ сайды); фибросаркома, липосаркома, ангиосаркома, остеосаркома жә не т.б.

Мезенхималық ісіктер ауқ ымды сипатталады. Ісіктің жіктелуі гитогенетикалық принципке негізделген. Дә некер тінінің ісіктерін(фиброма, гистиома, десмойд, қ атерлі ісіктеріне – фибросаркома), май тінінің ісіктерін(липома, гибернома, липосаркома), бұ лшық ет тінінің ісіктерін (лейомиомы, рабдомиома, лейомиосаркома, рабдомиома), тамырлық тінінің ісіктерін(ангиома- капиллярная, венозды, кавернозды, гломус-ісік, гемангиоперицитома, гемангиоэндотелиома, ангиосаркома)синовиалды қ абық тан (синовиома, қ атерлі синовиома); шеміршек тіннен (хондрома – экхондрома, энхондрома, хондросаркома); сү йек тінінен (остеома – тығ ыс, кемік, остеосаркома); серозды қ абығ ынан (мезотелиома).

Балалар ісіктерінің ерекшеліктері.

Бірінші ерекшелігіне ұ рық тың қ ұ рсақ ішілік даму кезең інде ағ за мен тіннің эмбриональді тіннен –тү зілуінің бұ зылуы жатады.

Екінші ерекшелігіне, балаларда қ атерсіз ісіктің жиі кездесуі жә не сирек тү рде қ атерлі ісіктер кездеседі.

Ү шінші ерекшелігіне, қ атерлі ісіктердің ішінде саркома жиі, ал рактің сирек кездесуі жатады.

Тө ртінші ерекшелігіне балалардағ ы қ атерлі ісіктердің экспансивті ө суі жә не ұ зақ уақ ыт метастаз бермеуі, ал кейбір қ атерсіз ісіктердің инфильтративті ө суі (ангиомалар).

Балалар ісіктерінде реверсия яғ ни қ атерлі ісіктің қ атерсіз ісікке айналуын бақ ылауғ а болады.

Жіктелуі.

1-ші типті ісіктер- тератомалар жә не дизонтогенезді тератоидтар ісігі

2-ші типті ісіктер эмбриональді камбиальді тіннен тү зіледі

3-ші типті ісіктер ересек адамдардың ісіктері типті

Кө рнекті материал: мультимедиялық дә рістердің электрондық нұ сқ асы (студент кафедрадан алады)

Ұ сынылғ ан негізгі ә дебиеттер:

Орыс тіліндегі қ олданылатын ә дебиеттер:

Негізгі

1. Серов В.В., Пауков В.С. Патологическая анатомия. Учебник М.Медицина, 2013г. – 800 с.

2. Серов В.В., Пальцев М.А., Патологическая анатомия. Учебник М.Медицина, 2010г. – 800 с.

Қ осымша

1. Зайратьянца О.В. Патологическая анатомия атлас. 2014г.-942с.

2. Алан Г. Роузит Атлас патологии, 2008г.-570 с.

3.Пальцев М.А., Пономарев А.Б., Берестова А.В. Атлас по патологической анатомии.-3-е изд.2007.-432с.

4.Синельников А.Я. Атлас макроскопической патологии человека. 2007г.-309с.

5.Руководство к практческим занятиям по патологической анатомии: Учебное пособие (В.В.Серов, М.А.Пальцев, Т.Н.Ганзен) – М., Медицина, 1998г – 544 с.

Қ азақ тіліндегі қ олданылатын ә дебиеттер:

Негізгі ә дебиет:

1. Струков А.И., Серов В.В. Патологиялық анатомия Перевод с рус. Айткулов М.Т. 5-е изд., стер. 2013. - 984 с.: ил. (на казахском языке)

2. Ахметов Ж.В. Патологиялық анатомия. - Алматы.- 2012, 741 б.

3. Ахметов Ж.В. Патологиялық анатомия. - Алматы.- 2010, 393 б.

Қ осымша

4. Ахметов, Ж.Б. Патологиялық анатомия [Мә тін]. Т. 1: Оқ улық /- Алматы: Эверо, 2009.- 312б.

5. Ахметов, Ж.Б. Патологиялық аатомия [Текст]. Т. 2: В 2-хт. / Алматы: Эверо, 2009.

Ағ ылшын тіліндегі қ олданылатын ә дебиеттер:

Basic:

1. V. Kumar, A.K. Abbas, S.N. Fauso. Pathologic basis of disease, 7^th edition, 2008 – 1525р.

2. V. Kumar, A.K. Abbas, S.N. Fauso. BasikPathologic, 7th edition, 2007 – 946 р.

Additional:

3. Harsh Mohan-Textbook of pathology – 2004-600p.

Бақ ылау сұ рақ тары (кері байланыс)

1. Дә некер тіннен ө сетін ісіктер.
2. Май тінінен ө сетін ісіктер.
3. Қ ан тамырдан ө сетін ісіктер.
4. Бұ лшық ет тінінен ө сетін ісіктер.
5. Шеміршек жә не сү йек тіндерінен ө сетін ісіктер.
6. Балалар ісіктерінің ерекшеліктері.
7. Балалар ісіктерінің жіктелуі.

Тақ ырып: Нерв жү йесінің жә не меланин тү зуші тінің ісіктері. Морфологиясы. Жіктелуі.

Мақ саты: Нерв жү йесінің жә не меланин тү зуші тінің ісіктерінің анық тамасы, жіктелуі, морфологиялық сипаттамасы, нә тижесі мен мағ ынасы туралы мә ліметті алу қ ажет.

Дә рістің жоспары:

1.Меланин тү зуші тінің ісіктерінің анық тамасы.

2.Терідегі пигменттік тү зілістердің морфологиялық сипататтамасы.

3.Меланоманың морфологиялық сипаттамасы

4. Меланоманың ө су фазалары

5. Меланоманың жіктелуі

6. ОЖЖ ісіктерінің жіктелуі

Дә ріс тезистері

Меланин тү зуші тінің ісіктері

1.Секпіл- инсоляция ә серінен меланоциттерден меланиннің жоғ ары тү зілуінен ошақ ты гиперпигментацияның пайда болуы.

2.Лентиго- Эпидермисте меланоциттердің гиперплазиясымен жү ретін пигментті дақ.

3. Меланоцитарлы невус- (2-6 жаста жиі кездесетін, жас ө скен сайын кері дамитын) яғ ни қ атерсіз меланоцитарлы ісіктермен даму ақ ауларының арасындағ ы туа пайда болғ ан немесе жү ре пайда болғ ан пигментті тү зіліс.

4.Меланома -меланоциттерден тү зілетін қ атерлі ісіктер. Меланома кө біне теріде, сирек тү рде кө з қ абық тарында (20рет сирек), сирегірек мидың жұ мсақ қ абатында кездеседі. Жиі 30-50 жастағ ы ә йелдерде аяқ –қ ол, бас, мойын терілерінде кездеседі.Тері меланомасы ультракү лгін радияциясымен байланысты. Меланома кө бінесе de novo да дамиды, сирек жағ дайларда пигментті тү зілістің ізашарларында пайда болады.Ө те сирек жағ дайда туа пайда болғ ан алып невустарда тү зіледі.

Меланоманың –ө су фазалары.

1.Радиальді (кө лденең) ө су фазасы.

-Ісік эпидермистің ішінде дермағ а жайылмай ө седі.

- Дерманың емізік тә різді қ абатында лимфацитарлы инфильтрация анық талады.

- Бұ л кезең ді in-situ ісігі ретінде қ арастыруғ а болады: ісік метастаз бермейді алып тастағ анда толық жазылады.

2. Вертикалді (кеш кезең і) вертикальді ө су фазасы.

- ісік дермағ а жә не тері асты клетчаткағ а таралады.

-Лимфагенді жә не гематогенді метастаз тә н.

- Егер меланома радиальді ө су кезең імен ұ зақ уақ ыт жү рсе, ерте вертикальді ө су кезең іне қ арағ анда нә тижесі қ олайлы болады.

Меланоманың клинико-морфологиялық жіктелуі.(негізгі варианттары)

1.Қ атерлі лентиго меланома

- Инсоляцияғ а ұ шырайтын тері ошақ тарында пайда болады.

-Радиальді ө судің ұ зақ фазасына ие.

- Ізашар Lentigo maghna дан жиі дамиды; радиальді ө судің ұ зақ фазасына ие болатын меланомадан айырмашылығ ы атипті дермағ а инвазияланады, полиморфты, ұ ршық жасушалы меланоцитті, қ атерілік дә режесі тө мен.

2.Беткей таралғ ан меланома.

-Жиі кездесетін вариант: Негізгі кездесетін жері аяқ –қ ол жә не дене.

- Анық шекарасы жоқ табақ ша немесе дақ тү рінде кездеседі, ә ртү рлі тү ске боялғ ан – ал қ ызыл тү стен, қ ара қ оң ыр тү ске дейін.