Негізгі түсініктер

1М. Бір ұ шы қ атаң бекітілген тіктө ртбұ рыш қ ималы сырық тың бос ұ шында қ адалғ ан F кү ші ә сер етеді. 3.1 а – б суреттерінде қ иманың кү штің ә сер ету сызығ ына қ атысты орналасуы жә не сырық тың деформацияланғ ан ө сі кө рсетілген.

Келтірілген мысал, сырық ө лшемі жә не ә сер етуші кү ш ө згерілмей, тек қ иманың F ә сер ету сызығ ына қ атысты орналасуы ө згерсе, сырық тың деформациясы ө згергенін, кө рсетеді.

Жазық фигураның координат ө стерге қ атысты орналасуына тә уелді геометриялық сипаттамаларын енгізейік (3.2суреті):

А ауданының х жә не у координат ө стеріне қ атысты статикалық моменттері деп келесі ө рнектермен анық талатын шамалар аталады:

(3.1)

Ауданның статикалық моменттерінің ө лшемі-см³, мм³, м³.

Егер жазық фигураның салмақ центрі белгілі болса, онда статикалық моменттер S_x, S_y салмақ центрінің координаттары х_с, у_с жә не фигура ауданы А арқ ылы есептеледі

S_x = Ау_с, S_y = Ах_с. (3.2)

Егер жазық фигураның салмақ центрі С арқ ылы х₀, у₀, координат ө стерін (орталық ө стері) ө ткізсек, онда орталық ө стерге қ атысты А ауданының статикалық моменттері нө лге тең.

А ауданының х жә не у координат ө стеріне қ атысты инерция моменттері деп келесі ө рнектермен анық талатын шамалар аталады:

Жазық фигураның полярлық инерция моменті деп келесі шама аталады

(3.4)

J_x + J_y = J_r. 3.3 суретінен кө рінеді.

Жазық фигураның центрдентепкіш инерция моменті деп келесі ө рнекпен анық талатын шама аталады

(3.5)

Барлық инерция моменттерінің ө лшемі – м⁴, см⁴, мм⁴. Келтірілген анық тамалар бойынша J_r, J_x, J_y тек оң таң балы, ал S_x, S_y, J_xy оң, теріс жә не нө лге тең болуы мү мкін.