ИММУНДЫҚ КОМПЛЕКСТЕР

Иммуноглобулиннің бір функциясы – антигенмен байланысып, иммунды комплекс (ИК) қ ұ руында. ИК – қ алыпты иммун жауабы, антигенді бейтараптап, организмнен шығ арып жіберуге арналғ ан. Кейбір жағ дайда ИК қ ан тамырларына шө гіп, қ абыну шақ ырады. Қ абыну – ИК қ ай жерде пайда болуына байланысты. ИК – бү кіл денеге тарағ анда қ абыну процессі иммунды комплекстік патологияны дамытады.

ИК – кө лемінің ерекшелігі болады. Ү лкен кө лемді ИК антиденелер тым кө п болса, ғ ана қ ұ рылады, ертілмейді, комплементпен байланыса алады, тез фагоцитозғ а шалдығ ады, патогендігі шамалы болады.

Орта кө лемді ИК антиген кө п болса қ ұ рылады, ертінді ИК–тің қ абілеті комплементті кү шті белсендіреді.

Иммундық комплектстің патология дамуына антигенемияның ә сері зор. Егер антигенемия қ ысқ а мерзімді болса, ИК пайда болса да, ұ зақ сақ талмайды. Керісінше, организмде антигенемия ұ зақ қ а созылса, (созылмалы жұ қ па, аутоантиген) ИК–тің пайда болуы, сақ талуы тұ рақ ты болады жә не нысана-ұ лпа зақ ымданады.

ИК-тің негізгі функциялары:

· комплемент жү йесін белсендіреді;

· ә ртү рлі жасушалардың мембранасындағ ы Fc-фрагментіндегі рецепторларымен байланысады;

· қ абынуды дамытады;

· иммундық жү йенің белсенділігін реттейді.

Иммундық комплекс иммун жү йесін белсендіріп иммундық қ абынуды дамытады. Сонымен бірге комплемент кейде ИК-ке байланысып, оны жояды. ИК шарбағ ына С3в компоненттінің кіруі ИК-тің арнайы емес молекула аралық байланыстарын бұ зады.

ИК мембранасында IgG Fc бө лігіне рецепторы бар жасушаларды (Т-В-лимфоциттерді, моноциттерді, макрофагоциттерді, гранулоциттерді, тромбоциттерді, эритроциттерді) белсендіреді.

Тромбоциттер ИК-тің ә серінен базактивті аминдерді, тромбоциттердің 3 жә не 4-факторларын шығ арып, қ ан тамырларының ө ткізгіштігін ү лкейтіп, оның қ абырғ аларының базальды мембранасына ИК шө геді.

Нейтрофильдер ИК-пен кездессе, гранулалар шығ арып, тамырлардың ө ткізгіштігін ү лкейтеді, қ ан ұ ю факторларын белсендіреді.

Эозинофильдер ИК-пен белсенсе, цитоксикалық ә серге ие болады.

Базофильдер иммуноглобулин Е мен кездессе, оның ү стіне бекісе, антиген мен антиденелер байланысса, биологиялық белсенді заттарды (гистамин, гепарин, анафилаксиннің жай реакция беретін субстанциясы, анафилактикалық хемотаксис факторы, тромбоциттерді белсендірушілер) шығ арады. Бұ лар қ ан тамырларының ө ткізгіштігін кү шейтіп, ИК-тердің ұ лпағ а шө гуіне жақ сы жағ дай жасайды.

Моноциттердің жә не макрофагтардың белсенуі, иммундық комплекстерді (ИК) элиминацияғ а ұ шыратады.

ИК-тердің Fс – рецепторларымен кездесуі гидролиздік ферменттерді шығ арып, фагоцитоз жү реді.

Егер ИК-термен С3в кездессе, ИК-тер макрофагтарғ а байланысады, бірақ жұ ту жү рмейді.

ИК-тердің аз мө лшері В-лимфоциттердің кө беюін кү шейтеді, ал ү лкен кө беюі оны басады. ИК-тің кө беюі Т-супрессорларын белсендіреді. ИК – К жә не ЕК клеткаларының белсенділігін басады. Иммундық комплекстерде идиотип-антиидиотиптік антиденелер болса, иммундық жауаптың жү руіне реттеуші ретінде ә сер етеді.

ИК-тер ә ртү рлі ұ лпалардың Fс жә не С3-рецепторлары бар (эпителий, эндотелий, гепатоцит, фибробластар, мезангиальды жә не басқ алар) клеткаларымен байланысып, сол ұ лпалардың зақ ымдануына ә келеді.

ИК-тердің кө бі, ә сіресе, ірі кө лемді, комплементті байланыстыратындары, қ ан айналымынан фагоциттермен, оның ішінде кө бінесе жұ лдызды ретикулоэндотелиоциттермен денеден шығ ады.

Кіші кө лемді комплемент байланыстыра алмайтын ИК-тер кө кбауырда аздап шығ ады жә не бү йрек шумақ тарында, ө кпеде, қ ан тамырларының қ абырғ аларын немесе қ ан тамырларының ө рімдерінде шө гіп, байланысады.

Иммуноглобулин М жә не С3в қ ұ рамындағ ы ИК бауырда ұ сталады, ал қ ұ рамында иммуноглобулин G, эритроциттер бар ИК кө к бауырда тазарады.

Ұ лпадағ ы ИК жергілікті комплементтің белсенуімен тұ рғ ылық ты ұ лпа макрофагтарымен жойылады.

Егерде қ анайналымындағ ы ИК–тер дер кезінде жойылмай сақ талса, олар ұ лпағ а шө геді. Егерде жергілікті иммундық процесс жеткіліксіз болса, немесе ИК тым кө п болса, комплементтің белсенуімен тамыр ішінде қ ан ұ юы болып, тромбоз дамиды. Тромбоз – фибриннен, моноцит, макрофагтардан қ ұ ралып, қ абынумен жү реді.

Сө йтіп, комплемент жү йесінің белсенділігінің тө мендеуімен, моноцит-макрофаг жү йесінің блокадасымен, қ ан тамырларының ө ткізушілігінің кө беюімен, жергілікті қ орғ аныс факторларының функцияларының нашарлауымен иммундық комплекстер ұ лпағ а шө гіп, иммунопатология дамиды.

ИК-тің организмде ұ зақ сақ талуы персистенциясы жә не аутоиммундық процестің дамуы, комплемент жү йесінің жетімсіздігіне, оның ішінде комплементтің бірінші компоненттерінің (С1, С4, С2) нашарлығ ына байланысты.