Иммунотропты препараттардың сипаттары

Емдік жә не профилактикалық сарысу препараттары. Арнайы емге, шұ ғ ыл профилактикағ а жә не кейбір иммунологиялық ақ ауларды қ алыптастыру ү шін сарысу немесе иммуноглобулиндер қ олданылады. Иммуноглобулиндер арнайы бір антигенге қ арсы аз мө лшерде енгізіледі. Сарысуды, немесе иммуноглобулинді кө к тамырғ а енгізсе сол мегзілде ауруғ а берілмеушілік пайда болады. Бұ лшық етке, тері астына еккенде антиденелер қ анда 12-24 сағ ат ө ткен соң пайда болады.

Емдік жә не профилактикалық сарысулар антитоксикалық, антибактериальдық жә не антивирустық болып бө лінеді. Антитоксикалық сарысулар хайуандарды антитоксинмен иммунизациялау арқ ылы дайындалады.

Антибактериальды, антивирусті препараттар ө лі вакциналармен жылқ ыда гипериммунизация ө ткізумен алынады.

Гомологиялық иммуноглобулиндер адам қ анынан алынады. Иммуноглобулиндер 3-4 аптағ а дейін пассивті иммунитет қ ұ рады. Бірақ сарысу препараттарының кө птеген кері ә серлері бар: инемен инфекция жұ ғ уы, аллергия дамуы, бала кезінде сарысу алғ ан ә йелдерде тү сік тү суі жә не басқ алар болуы мү мкін.

Сарысуды қ айталап беру, берілген белоктарғ а антиденелер қ ұ рылуымен аллергияғ а ә келеді.

Сондық тан сарысу препараттарын аурудың жедел кезінде жеткілікті дозасымен кө п қ айталамай берген дұ рыс.

Сарысу препараттарына жаң а мұ здатылғ ан плазма да жатады. Плазмада кө птеген ә р тү рлі антиденелер, комплементтің компоненттері, ферменттер бар. Бұ л антиденелердің ыдырау уақ ыты ү лкендерде 14 кү н, балаларда – 20 кү н. Жаң а мұ здатылғ ан плазма М жә не G-иммуноглобулиндердің, комплементтің компоненттерінің жетіспеушілігінде, этиотропты ем қ онбағ ан созылмалы жә не рецидивті ауруларда жақ сы нә тиже береді. Кері реакцияларының алдын-алу ү шін екі сағ аттан кейін глюкокортикостероид, Е жә не Р витаминдерін тағ айындайды.

Айырша бездің препараттары:

· Айырша без пептидтері антиген ә серінен байланыссыз ү немі шығ ып тұ рады. Айырша без факторлары ө з алдына иммунитет жү йесі сияқ ты:

· Т-лимфоциттерін жетілдіреді;

· Т- лимфоциттерінің дең гейі тө мендесе кө тереді, белсендіреді;

· Айырша без тә уелді антигендерді айыруды кү шейтеді; хелперлер мен киллерлерді белсендіреді; антиденелердің ө німін кө бейтеді; кейбір антигенге қ арсы пайда болғ ан толеранттылық ты жояды; альфа-жә не гамма-интерферондардың, айырша бездің гормондарының шығ уын кө бейтіп, олардың рецепторларының лимфоциттермен экспрессиясын кү шейтеді;

· Т– лимфоциттерінің зақ ымданғ ан ДНК-сын қ алпына келтіреді; нейтрофилдер мен макрофагтардың фагоцитозын, табиғ и киллерлерді, бейспецификалық табиғ и антиинфекциялық қ орғ анысты, тіндердің регенерациясын белсендіреді;

· торшалық апоптоздың антагонистері.

Айырша бездің препараттары - тактивин, тималин, тимоптин, тимактид, тимоген, вилозен, тимулин, тимостимулин, тимозин, а-1 (Мега-реатим), тимопептин, иммунофан, тимунокс. Кейінгі ү шеуі синтетикалық жолмен алынғ ан, белсенділігі табиғ и препараттарындай.

Айырша бездің препараттары қ атерлі ісікті емдеуге (тимозин, а-1), уремияда жақ сы нә тиже береді. Олар вирусты ауруларда, аллергиялық аутоиммундық, нейроэндокриндік, созылмалы бейспецификалық ө кпе, ірің ді-созылмалы жұ мсақ ұ лпа аурулары, аяқ тың артериясының облитерациясын, холецистит, ішектің бітеліп қ алуында, сепсисте, хирургияда қ олданылады. Тимозинді, а-1 жә не а-интерферонды азидотимидинмен қ осып ЖИТС-ты (СПИД) емдегенде, оң нә тиже берген. Тимозин, а-1 жә не а-интерферон созылмалы В-гепатитін емдегенде аурулардың 40–%-і антигенді жоғ алтқ ан. Гепатит С-да бір тимозиннің ө зі де жақ сы нә тиже береді.

Бұ л препараттар 15-17 жастағ ы жастарғ а, 70-тен асқ ан қ арттарғ а қ олданғ анда белсенділігін кө рсетті. Бұ л препараттар тү стен кейін (18-22 сағ ат арасында) қ олдану керек, бұ л мезгілде а-тимозиннің концентрациясы қ анда жоғ ары.

Спленин - ірі қ ара малдың кө кбауырынан алынғ ан препарат, қ ұ рамында кө міртегі, фосфор, кальций, магний бары анық талғ ан. Спленин белоктың тү зілуін, бауырдың уланғ ан функциясын қ алпына келтіреді, ө ттің секрециясын кө бейтеді, капиллярлардың жә не торша мембранасын тұ рақ тайды, қ абынуды басып, репарациялық процесті белсендіреді, май жә не азоттық зат алмасуын қ алыпқ а келтіреді, бү йрек ү сті безінің жұ мысында ынталайды.

Вакцинациядан кейін еккенде иммунитет жоғ арылайды. Спленин антиген-спецификалық супрессорларды белсендіріп, аутоиммунды реакцияларды басады, айырша без гормондарының шығ уын кө бейтеді, лимфоциттердің глюкокортикоидтарғ а сезімталдығ ын кө тереді.

Спленин аллергиялық реакцияның нысанасына задитен сияқ ты ә сер етеді, мес клеткаларының гистамин шығ аруын жә не иммундық комплекстердің қ ұ рылуын тежейді. В- жә не Т-жү йесі иммунитетін қ алыптайды. Ө те бір маң ызды жағ дай спленинде ешқ андай улық қ асиеттің жоқ тығ ы. Дә рілердің улық жә не аллергиялық кері ә серлерін басады (Г.К. Жұ манбаева, 2000). Спленин жү ктіліктің токсикозын, гепатит, пиелонефрит, токсоплазмоз, тілме, бруцеллез, бейспецификалық жаралы колит ауруларын емдеуде жақ сы нә тиже Берген (Г.К. Жұ манбаева).

Трансфер фактор - лимфоциттердің термостабильді экстракті. Оны қ ұ йғ анда Т-жү йесі иммунитеттің саны да, сапасы да, кү шейеді, хемотаксис, интерферон белсенеді. Емдік эффект бірнеше сағ аттан кейін пайда болады. Жұ қ палы ауруларды, бронх демікпесін емдегенде науқ астардың 50 пайызында жақ сы нә тиже байқ алғ ан.

Пиримидин туындылары - пентоксил, метилурацил. Биологиялық белсенділігі нуклейнат натрийғ а ұ қ сас, бірақ ө те баяу ә сер береді. Бұ лар лейкоцитозды, фагоцитозды кү шейтеді, лизоцимді, комплементті, пропердин жү йесін кө бейтеді; интерферон мен антиденелердің шығ уын жә не поствакцинальдық иммунитетті белсендіреді; анаболизмдік эффект беріп, белок алмасуын, ұ лпа регенерациясын жылдамдатады. Қ ан шығ уын ынталандырып, антибактериалдық емді нә тижелейді. Препараттар клетка метаболизміне айқ ын ә сер етеді. Бұ л препараттар бронх-ө кпе ауруларын, пародонтоз, миокард инфарктінде, ә ртү рлі инфекцияларды (грипп, гепатит) емдеуде, профилактикалық шараларда (поствакцинальдық иммунитетті белсендіруде, грипке қ арсы интерферонмен бірге) қ олданылғ ан.

Нуклеин қ ышқ ылының препараттары - бұ ларғ а натрий нуклеинат препараттары, пиримидин туындылары, синтетикалық полинуклеотидтер, инозин препараттары жатады.

Натрий нуклеинат - кіші молекулалық ашытқ ы, ДНҚ -ның натрий тұ зы. Препарат 10-нан кө п оң ә сер береді: - антиинфекциондық резистенттілігі препарат бергенде 4 сағ аттан кейін пайда болып 3 тә улік сақ талады. Интерферон кө бейеді, антитоксикалық қ орғ аныс кө теріледі. Препарат ә р тү рлі вакциналардың иммуногендігін кү шейтеді. Аллергиялық реакцияларды қ алыпты жү руге икемдейді. Препараттың аз дозасы В-жү йені, ал ү лкен дозасы Т-жү йені белсендіреді. Иммундық тапшылығ ы, аутоиммунды жә не аллергиялық ауруларды емдеуге қ олданылады. Радиопротектор, қ ан торшаларының шығ уын, тіндердің регенерациясын кү шейтіп, метаболизм бұ зылыстарын қ алпына ә келеді. Елуден аса ауруларды емдеуге қ олданылғ ан: психиялық, жү рек, диабет, глаукома, қ арттардың психозын, парадонтоз т.б.

Натрий нуклеинат иммунитет жү йесінің қ ай тармағ ының кемшілігі болса да пайдаланылады: лейко-, нейтро-, лимфопения, ауыр созылмалы аурулар, дистрофиялық бұ зылыстар, қ артайғ ан шақ та т.б.

Ридостин – екі шиыршық ты ДНҚ жә не бір тізбекті РНҚ -ның натрий тұ зы. Оны интерфероген жә не фагоцитозды белсендіретін дә рі ретінде қ олданады. Ә сіресе, жыныс-зә р жолының ауруларын (герпес, хламидиоз, т.б.) емдегенде жоғ ары белсенділік кө рсетеді.

Синтетикалық полунуклеотидтер - жасанды синтезделген екі тізбекті РНҚ. Препараттар тимустә уелді жә не тимустә уелсіз антигендерге біріншілік жә не екіншілік иммундық жауапты, Т-хелперлерді, Т-киллерлерді, интерфероногенезді, сү йек реперациясын, ісікке қ арсы иммунитетті белсендіреді. Қ азіргі уақ ытта полудан пайдалануда, ал амплиген клиникалық байқ ау ө туде. Ол АИВ инфекциясында ә жептә уір оң нә тиже берген.

Инозин препараттары. Бұ л – инозиплекс, инозин мен қ ышқ ылдардың тұ зы. Препараттың улылығ ы жоқ, ө те кү шті иммундық ү деткіш. Соғ ан ұ қ сас - проприносин. Т- жә не В- лимфоциттері, НК-торшаларын, фагоциттерді (макрофагтарды, гранулоциттерді), эозинофилдерді, интерлейкиндердің тү зілуін, гуморальдық жә не торшалық иммунитетті, антиинфекциялық қ орғ анысты белсендіреді. Ісікке қ арсы химио- жә не радиотерапия алғ ан қ арттардың фагоцитозын, НК-торшаларын, Т- жә не В-торшаларын, баяу жү ретін гиперсезімталдығ ын кө теруге жақ сы нә тиже берген. Ревматоидты артритте, АИВ-инфекциясында кешенді клиникалық нә тиже иммунологиялық оң ө згеріспен (Т-торшалары, Т-хелпері, НК-торшалары) жү реді.

Проприносин 80 мемлекетте вирусқ а қ арсы препарат ретінде қ олданылады.

Неовир - ө те кү шті интерферон демеушісі. Вирустарғ а, бактерияларғ а, қ абынуғ а қ арсы ә сері бар. Қ олданатын жағ дайлар:

1) Асқ ынғ ан грипп жә не ЖРВИ;

2) Жай герпес жә не V. Zoster, (энцефалит, гениталий герпесі);

3) жедел жә не созылмалы гепатиттер (В, С);

4) Цитомегаловирус инфекциясы;

5) урогенитальдық хламидиоз;

6) Тері жә не шырышты қ абық кандидозы;

7) интерферон жү йесінің тапшылығ ы.

Циклоферон (камедон) – интерферон демеушісі, альфа-жә не бета– интерферондардың тү зілуін кү шейтеді. Герпес инфекцияларын, созылмалы гепатиттерді (В, С), грипп, ЖРВИ жә не хламидиозды емдеуге қ олданылады. Басқ а иммунитет реттеитін дә рілермен, антибиотиктермен бірге тағ айындалады.