Xıdırın u Fəziləti

ح د ي ث أ ُ ب َ ي ّ ِ ب ْ ن ِ ك َ ع ْ ب ٍ ، ع َ ن ِ ا ل ن ّ َ ب ِ ي ّ ِ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ: ق َ ا م َ م ُ و س ى ا ل ن ّ َ ب ِ ي ّ ُ خ َ ط ِ ي ب ً ا ف ِ ي ب َ ن ِ ي إ ِ س ْ ر َ ا ئ ِ ي ل َ ، ف َ س ُ ئ ِ ل َ: أ َ ي ّ ُ ا ل ن ّ َ ا س ِ أ َ ع ْ ل َ م ُ ف َ ق َ ا ل َ: أ َ ن َ ا أ َ ع ْ ل َ م ُ ف َ ع َ ت َ ب َ ا ل ل ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ إ ِ ذ ْ ل َ م ْ ي َ ر ُ د ّ َ ا ل ْ ع ِ ل ْ م َ إ ِ ل َ ي ْ ه ِ ف َ أ َ و ْ ح ى ا ل ل ه ُ إ ِ ل َ ي ْ ه ِ أ َ ن ّ َ ع َ ب ْ د ً ا م ِ ن ْ ع ِ ب َ ا د ِ ي ب ِ م َ ج ْ م َ ع ِ ا ل ْ ب َ ح ْ ر َ ي ْ ن ِ ه ُ و َ أ َ ع ْ ل َ م ُ م ِ ن ْ ك َ ق َ ا ل َ: ي َ ا ر َ ب ّ ِ و َ ك َ ي ْ ف َ ب ِ ه ِ ف َ ق ِ ي ل َ ل َ ه ُ: ا ح ْ م ِ ل ْ ح ُ و ت ً ا ف ِ ي م ِ ك ْ ت َ ل ٍ ، ف َ إ ِ ذ َ ا ف َ ق َ د ْ ت َ ه ُ ف َ ه ُ و َ ث َ م ّ َ ف َ ا ن ْ ط َ ل َ ق َ ، و َ ا ن ْ ط َ ل َ ق َ ب ِ ف َ ت َ ا ه ُ ي ُ و ش َ ع ُ ب ْ ن ِ ن ُ و ن ٍ ، و َ ح َ م َ ل ا َ ح ُ و ت ً ا ف ِ ي م ِ ك ْ ت َ ل ٍ ، ح َ ت ّ َ ى ك َ ا ن َ ا ع ِ ن ْ د َ ا ل ص ّ َ خ ْ ر َ ة ِ ، و َ ض َ ع َ ا ر ُ ؤ ُ و س َ ه ُ م َ ا و َ ن َ ا م َ ا ف َ ا ن ْ س َ ل ّ َ ا ل ْ ح ُ و ت ُ م ِ ن َ ا ل ْ م ِ ك ْ ت َ ل ِ ف َ ا ت ّ َ خ َ ذ َ س َ ب ِ ي ل َ ه ُ ف ِ ي ا ل ْ ب َ ح ْ ر ِ س َ ر َ ب ً ا و َ ك َ ا ن َ ل ِ م ُ و س ى و َ ف َ ت َ ا ه ُ ع َ ج َ ب ً ا ف َ ا ن ْ ط َ ل َ ق َ ا ب َ ق ِ ي ّ َ ة َ ل َ ي ْ ل َ ت ِ ه ِ م َ ا و َ ي َ و ْ م َ ه ُ م َ ا ف َ ل َ م ّ َ ا أ َ ص ْ ب َ ح َ ، ق َ ا ل َ م ُ و س ى ل ِ ف َ ت َ ا ه ُ: آ ت ِ ن َ ا غ َ د َ ا ء َ ن َ ا ، ل َ ق َ د ْ ل َ ق ِ ي ن َ ا م ِ ن ْ س َ ف َ ر ِ ن َ ا ه ذ َ ا ن َ ص َ ب ً ا و َ ل َ م ْ ي َ ج ِ د ْ م ُ و س ى م َ س ّ ً ا م ِ ن َ ا ل ن ّ َ ص َ ب ِ ح َ ت ّ َ ى ج َ ا و َ ز َ ا ل ْ م َ ك َ ا ن َ ا ل ّ َ ذ ِ ي أ ُ م ِ ر َ ب ِ ه ِ ف َ ق َ ا ل َ ل َ ه ُ ف َ ت َ ا ه ُ: أ َ ر َ أ ي ْ ت َ إ ِ ذ ْ أ َ و َ ي ْ ن َ ا إ ِ ل َ ى ا ل ص ّ َ خ ْ ر َ ة ِ ف َ إ ِ ن ّ ِ ي ن َ س ِ ي ت ُ ا ل ْ ح ُ و ت َ ق َ ا ل َ م ُ و س ى: ذ ل ِ ك َ م َ ا ك ُ ن ّ َ ا ن َ ب ْ غ ِ ي ف َ ا ر ْ ت َ د ّ َ ا ع َ ل َ ى آ ث َ ا ر ِ ه ِ م َ ا ق َ ص َ ص ً ا ف َ ل َ م ّ َ ا ا ن ْ ت َ ه َ ي َ ا إ ِ ل َ ى ا ل ص ّ َ خ ْ ر َ ة ِ ، إ ِ ذ َ ا ر َ ج ُ ل ٌ م ُ س َ ج ً ى ب ِ ث َ و ْ ب ٍ (أ و ْ ق َ ا ل َ ت َ س َ ج ّ َ ى ب ِ ث َ و ْ ب ِ ه ِ) ف َ س َ ل ّ َ م َ م ُ و س ى ف َ ق َ ا ل َ ا ل ْ خ َ ض ِ ر ُ: و َ أ َ ن ّ َ ى ب ِ أ َ ر ْ ض ِ ك َ ا ل س ّ َ ل ا َ م ُ ف َ ق َ ا ل َ: أ َ ن َ ا م ُ و س ى ف َ ق َ ا ل َ: م ُ و س ى ب َ ن ِ ي إ ِ س ْ ر َ ا ئ ِ ي ل َ ق َ ا ل َ: ن َ ع َ م ْ ق َ ا ل َ: ه َ ل ْ أ َ ت ّ َ ب ِ ع ُ ك َ ع َ ل َ ى أ َ ن ْ ت ُ ع َ ل ّ ِ م َ ن ِ ي م ِ م ّ َ ا ع ُ ل ّ ِ م ْ ت َ ر ُ ش ْ د ً ا ق َ ا ل َ إ ِ ن ّ َ ك َ ل َ ن ْ ت َ س ْ ت َ ط ِ ي ع َ م َ ع ِ ي ص َ ب ْ ر ً ا ي َ ا م ُ و س ى إ ِ ن ّ ِ ي ع َ ل َ ى ع ِ ل ْ م ٍ م ِ ن ْ ع ِ ل ْ م ِ ا ل ل ه ِ ع َ ل ّ َ م َ ن ِ ي ه ِ ل ا َ ت َ ع ْ ل َ م ُ ه ُ أ َ ن ْ ت َ ، و َ أ َ ن ْ ت َ ع َ ل َ ى ع ِ ل ْ م ٍ ع َ ل ّ َ م َ ك َ ه ُ ل ا َ أ َ ع ْ ل َ م ُ ه ُ ق َ ا ل َ: س َ ت َ ج ِ د ُ ن ِ ي إ ِ ن ْ ش َ ا ء َ ا ل ل ه ُ ص َ ا ب ِ ر ً ا و َ ل ا َ أ َ ع ْ ص ِ ي ل َ ك َ أ م ْ ر ً ا ف َ ا ن ْ ط َ ل َ ق َ ا ي َ م ْ ش ِ ي َ ا ن ِ ع َ ل َ ى س َ ا ح ِ ل ِ ا ل ْ ب َ ح ْ ر ِ ، ل َ ي ْ س َ ل َ ه ُ م َ ا س َ ف ِ ي ن َ ة ٌ ف َ م َ ر ّ َ ت ْ ب ِ ه ِ م َ ا س َ ف ِ ي ن َ ة ٌ ، ف َ ك َ ل ّ َ م ُ و ه ُ م ْ أ َ ن ْ ي َ ح ْ م ِ ل ُ و ه ُ م َ ا ، ف َ ع ُ ر ِ ف َ ا ل ْ خ َ ض ِ ر ُ ، ف َ ح َ م َ ل ُ و ه ُ م َ ا ب ِ غ َ ي ْ ر ِ ن َ و ْ ل ٍ ف َ ج َ ا ء َ ع ُ ص ْ ف ُ و ر ٌ ف َ و َ ق َ ع َ ع َ ل َ ى ح َ ر ْ ف ِ ا ل س َ ف ِ ي ن َ ة ِ ، ف َ ن َ ق َ ر َ ن َ ق ْ ر َ ة ً أ َ و ْ ن َ ق ْ ر َ ت َ ي ْ ن ِ ف ِ ي ا ل ْ ب َ ح ْ ر ِ ف َ ق َ ا ل َ ا ل ْ خ َ ض ِ ر ُ: ي َ ا م ُ و س ى م َ ا ن َ ق َ ص َ ع ِ ل ْ م ِ ي و َ ع ِ ل ْ م ُ ك َ م ِ ن ْ ع ِ ل ْ م ِ ا ل ل ه ِ إ ِ ل ا ّ َ ك َ ن َ ق ْ ر َ ة ِ ه ذ َ ا ا ل ْ ع ُ ص ْ ف ُ و ر ِ ف ِ ي ا ل ْ ب َ ح ْ ر ِ ف َ ع َ م َ د َ ا ل ْ خ َ ض ِ ر ُ إ ِ ل َ ى ل َ و ْ ح ٍ م ِ ن ْ أ َ ل ْ و َ ا ح ِ ا ل س ّ َ ف ِ ي ن َ ة ِ ف َ ن َ ز َ ع َ ه ُ ف َ ق َ ا ل َ م ُ و س ى: ق َ و ْ م ٌ ح َ م َ ل ُ و ن َ ا ب ِ غ َ ي ْ ر ِ ن َ و ْ ل ٍ ، ع َ م َ د ْ ت َ إ ِ ل َ ى س َ ف ِ ي ن َ ت ِ ه ِ م ْ ف َ خ َ ر َ ق ْ ت َ ه َ ا ل ِ ت ُ غ ْ ر ِ ق َ أ َ ه ْ ل َ ه َ ا ق َ ا ل َ: أ َ ل َ م ْ أ َ ق ُ ل ْ إ ِ ن ّ َ ك َ ل َ ن ْ ت َ س ْ ت َ ط ِ ي ع َ م َ ع ِ ي ص َ ب ْ ر ً ا ق َ ا ل َ: ل ا َ ت ُ ؤ َ ا خ ِ ذ ْ ن ِ ي ب ِ م َ ا ن َ س ِ ي ت ُ ف َ ك َ ا ن َ ت ِ ا ل أ ُ و ل َ ى م ِ ن ْ م ُ و س ى ن ِ س ْ ي َ ا ن ً ا ف َ ا ن ْ ط َ ل َ ق َ ا ، ف َ إ ِ ذ َ ا غ ُ ل ا َ م ٌ ي َ ل ْ ع َ ب ُ م َ ع َ ا ل غ ِ ل ْ م َ ا ن ِ ، ف َ أ َ خ َ ذ َ ا ل ْ خ َ ض ِ ر ُ ب ِ ر َ أ ْ س ِ ه ِ م ِ ن ْ أ َ ع ْ ل ا َ ه ُ ف َ ا ق ْ ت َ ل َ ع َ ر َ أ ْ س َ ه ُ ب ِ ي َ د ِ ه ِ ف َ ق َ ا ل َ م ُ و س ى: أ َ ق َ ت َ ل ْ ت َ ن َ ف ْ س ً ا ز َ ك ِ ي ّ َ ة ً ب َ غ َ ي ْ ر ِ ن َ ف ْ س ٍ ق َ ا ل َ: أ َ ل َ م ْ أ َ ق ُ ل ْ ل َ ك َ إ ِ ن ّ َ ك َ ل َ ن ْ ت َ س ْ ت َ ط ِ ي ع َ م َ ع ِ ي ص َ ب ْ ر ً ا ف َ ا ن ط َ ل َ ق َ ا ح َ ت ّ َ ى إ ِ ذ َ ا أ َ ت َ ي َ ا أ َ ه ْ ل َ ق َ ر ْ ي َ ة ٍ ا س ْ ت َ ط ْ ع َ م َ ا أ َ ه ْ ل َ ه َ ا ، ف َ أ َ ب َ و ْ ا أ َ ن ْ ي ُ ض َ ي ّ ِ ف ُ و ه ُ م َ ا ، ف َ و َ ج َ د َ ا ف ِ ي ه َ ا ج ِ د َ ا ر ً ا ي ُ ر ِ ي د ُ أ َ ن ْ ي َ ن ْ ق َ ض ّ َ ، ف َ أ َ ق َ ا م َ ه ُ ق َ ا ل َ ا ل ْ خ َ ض ِ ر ُ ب ِ ي َ د ِ ه ِ ف َ أ َ ق َ ا م َ ه ُ ف َ ق َ ا ل َ ل َ ه ُ م ُ و س ى: ل َ و ْ ش ِ ئ ْ ت َ ل ا َ ت ّ َ خ َ ذ ْ ت َ ع َ ل َ ي ْ ه ِ أ َ ج ْ ر ً ا ق َ ا ل َ: ه ذ َ ا ف ِ ر َ ا ق ُ ب َ ي ْ ن ِ ي و َ ب َ ي ْ ن ِ ك َ ق َ ا ل َ ا ل ن َ ب ِ ي ّ ُ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ: ي َ ر ْ ح َ م ُ ا ل ل ه ُ م ُ و س ى ل َ و َ د ِ د ْ ن َ ا ل َ و ص َ ب َ ر َ ح َ ت ّ َ ى ي ُ ق َ ص ّ َ ع َ ل َ ي ْ ن َ ا م ِ ن ْ أ َ م ْ ر ِ ه ِ م َ ا

1539. Ubey İ bn Kə b y rə vayə t edir ki, Peyğ ə mbə r r belə buyurdu: “Bir də fə Musa u İ srail oğ ulları na xü tbə verə rkə n ondan: “İ nsanları n ə n elmlisi kimdir? ” deyə soruş dular. Musa: “Ə n elmli adam mə nə m! ” dedi. Allah da buna gö rə onu qı nadı. Ç ü nki Musa u bu haqda bilginin yalnı z Allaha mə xsus olduğ unu demə di. Sonra Allah ona belə və hy etdi: “İ ki də nizin qovuş duğ u yerdə Mə nim sə ndə n ç ox bilə n bir qulum vardı r.” Musa: “Ey Rə bbim! Mə n onu necə tapa bilə rə m? ” Allah buyurdu: “Zə nbilə bir balı q qoy (və yola dü ş); balı ğ ı harada itirsə n, hə min adamı orada tapacaqsan.” Musa u xidmə tç isi Yuş ə İ bn Nunla birgə yola dü ş dü və ö zlə ri ilə zə nbildə bir balı q gö tü rdü. Nə hayə t, gə lib bir qayanı n yanı na ç atdı qda baş ları nı yerə qoyub yatdı lar. Bu ə snada balı q sə kitcə zə nbildə n ç ı xı b də nizə dü ş dü və suyun altı ilə yol alı b getdi. (Balı ğ ı n suyun altı ilə yol alı b getmə si) Musaya u və onun xidmə tç isinə qə ribə gə lmiş di. (Sonra qalxı b) gecə nin qalan hissə sini və bü tü n gü nü yol getdilə r. Nə hayə t, ertə si gü n sə hə r Musa u ö z xidmə tç isinə: “Nahar yemə yimizi gə tir. Biz bu sə fə rimizdə lap ə ldə n dü ş dü k” dedi. Musa Allahı n buyurduğ u yerdə n gə lib keç incə yə qə də r yorğ unluq hiss etmə miş di. Xidmə tç isi ona dedi: “Qayanı n yanı nda gizlə ndiyimiz vaxt yadı na gə lirmi? (Ozaman) mə n balı ğ ı unutdum.” Musa: “Elə istə diyimiz də bu idi! ” Sonra onlar ö z lə pirlə rinin izinə dü ş ü b geri qayı tdı lar.” Nə hayə t, qayanı n yanı na gə lib ç atdı qda, orada ə bası na bü rü nmü ş bir adama rast gə ldilə r. Musa u ona salam verdi. Xı dı r: “Sə nin mə mlə kə tində belə salam vermə yi haradan ö yrə niblə r? ” O: “Mə n Musayam! ” dedi. Xı dı r: “İ srail oğ ulları ndan olan Musa? ”. Musa: “Bə li! ” deyə cavab verdi, sonra da (ə lavə edib) dedi: “Sə nə ö yrə dilmiş doğ ru yolu (gö stə rə n elmdə n) mə nə ö yrə tmə k ş ə rtilə sə nin arxanca gə lə bilə rə mmi? ” Xı dı r dedi: “Doğ rusu, sə n mə nim yanı mda sə bir edə bilmə zsə n. Ey Musa! Mə n Allahı n mə nə ö yrə tdiyi və sə nin bilmə diyin bir elmi bilirə m. Sə n də Allahı n sə nə ö yrə tdiyi və mə nim bilmə diyim bir elmi bilirsə n.” Musa: “İ nş allah, sə birli olduğ umu gö rə cə ksə n. Sə nin heç bir ə mrində n ç ı xmayacağ am.” Sonra hə r ikisi, gə milə ri olmadı ğ ı ndan də nizin sahili ilə piyada getmə yə baş ladı lar. Bu ə snada bir gə miyə rast gə ldilə r və onun yiyə lə rində n onları da gə miyə gö tü rmə yi xahiş etdilə r. Gə midə kilə r Xı dı rı tanı dı qları na gö rə, onlardan muzd almadan hə r ikisini gə miyə gö tü rdü lə r. Bu ə rə fə də balaca bir sə rç ə gə lib gə minin yan tə rə finə qondu və də nizdə n bir-iki damla su iç di. Xı dı r: “Ey Musa! Mə nim və sə nin elmin bu sə rç ə nin də nizdə n gö tü rdü yü bir-iki damla su qə də r belə Allahı n elmini ə ksiltmə z.” Sonra Xı dı r u gə minin lö vhə lə rində n birini sı ndı rdı. Musa: “Bu adamlar tə mə nnası z bizi gə miyə gö tü rdü klə ri halda sə n onları suya qə rq etmə k ü ç ü nmü onları n gə milə rini deş din?! ” Xı dı r dedi: “Mə n demə dimmi ki, sə n mə nim yanı mda sə bir edə bilmə zsə n? ” Musa dedi: “Unutduğ um bir ş eydə n ö trü mə ni qı nama.” Birinci də fə Musa u unutduğ undan belə dedi. Sonra ikisi də yenə yola dü zə ldilə r. Nə hayə t, gə lib uş aqlarla oynayan bir oğ lan uş ağ ı ilə rastlaş dı qda Xı dı r u onu tutub ə li ilə baş ı nı ü zdü. Musa: “Heç kə si ö ldü rmə yə n gü nahsı z bir canamı qə sd etdin? ”. Xı dı r: “Sə nə demə dimmi ki, mə nim yanı mda sə br edə bilmə zsə n? ” Sonra yenə yola dü zə ldilə r. Nə hayə t, bir kə nd ə hlinin yanı na gə lib camaatdan yemə yə bir ş ey istə dilə r. Lakin camaat onları yemə yə qonaq etmə k istə mə di. Onlar orada dağ ı lmaq istə yə n bir divar gö rdü lə r və Xı dı r u ö z ə li ilə onu dü zə ltdi. Musa: “Ə gə r istə sə ydin, bunun mü qabilində zə hmə t haqqı alardı n.” Xı dı r: “Bu, mə nimlə sə nin aranda ayrı lı qdı r”. Peyğ ə mbə r: “Allah Musaya u rə hm etsin! Kaş, sə bir edə ydi, onda onları n barə sində bizə daha ç ox xə bə r verilə rdi”. (Buxari 122, Muslim 6315, 2380/172)

Hg

Dc

ك ت ا ب ف ض ا ئ ل ا ل ص ح ا ب ة

Sə habə lə rin Fə zilə ti Kitabı

Ab

Ef

م ن ف ض ا ئ ل أ ب ي ب ك ر ا ل ص د ي ق ر ض ي ا ل ل ه ع ن ه