Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Бірнеше мақсат функция бойынша шешім
|
|
Қ орларды бө лу есебінде екі тү рлі мақ сат қ ойылуы мү мкін:
– берілген қ орлар мө лшерінде нә тижені максимальдау;
– берілген нә тижеде қ олданылатын қ орлар мө лшерін минимальдау.
MS Excel-де жоғ арыда берілген «Ө ндірістік қ орларды оң тайлы қ олдану» есебін осындай қ ойлыммен қ алай шешілетінін қ арастырайық.
1. Барлық ө ндіретін ө німнің тө менгі жә не жоғ ары шектерін тағ айындайық: 100 ≤ і- ө нім ≤ 500. Осы шартты кестелік модельге енгіземіз (1.25-сурет).
2. Есептің жоғ арыда келтірген қ ойлымымен мақ сат функция-ларын қ алыптастырайық.
Есептегі пайданы максимумге іздейтін бірінші мақ сат функция, сол қ алпында ө згерізсіз қ алады.
Есептің екінші мақ саты қ олданылатын қ орлар мө лшерін минимальдау. Ол ү шін есептің математикалық моделіне қ осымша айнымалыларды (у 1, у 2 жә не у 3) енгіземіз де оны мына тү рде жазамыз:
F = у1+ у 2 + у 3 → max
Z= 135 х 1+125 х 2 + 150 х 3 +130 х 4→ max
1, 9 х 1+ 1, 77 х 2 + 2, 1 х 3 + 2 х 4 + у 1= 1600
9, 5 х 1+ 8 х 2 + 10, 5 х 3 + 8, 9 х 4 + у 2 = 9000
10 х 1+ 7, 5 х 2 + 14 х 3 + 7, 3 х 4 + у 3 = 10000
100 ≤ 
; у i ≥ 0, i = 1, 2, 3.
Математикалық модельде қ осымша айнымалылар: у 1, у 2 жә не у 3 қ олданылмағ ан қ орлар мө лшерін анық тайды. Сондық тан, егер біз қ олданылғ ан қ орлар мө лшерін минимальдамақ шы болсақ, онда қ олданылмағ ан қ орлар мө лшерін максимальдауғ а тиіспіз. Модельде екінші мақ сат функция осы мақ сатты кө здейді.
Енді MS Excel-дің жұ мыс бетіне 1.3-суретте кө рсетілген кестелік модельді шақ ырып, оғ ан белгілі тә сілдермен біршама ө згерістер енгізіп, жаң а кестелік модель қ ұ рамыз (1.25-сурет).
1.25-сурет
Екі мақ сат функцияларымен, бірінші кезекте пайданы макси-мумге (шешім 1.25-суретте кө рініп тұ р), екінші кезекте қ олданыл-мағ ан қ орлар сомасын максимумге іздеу арқ ылы есепті шешеміз.
Есептің бірінші шешімі (мақ сат функция $I$7 ұ яда) алын-ғ аннан кейін Сервис→ Сценарии.. бұ йрығ ын іске қ осамыз. Диспетчер сценариев сұ хбаттасу терезесі ашылады. Добавить батырмасын шертеміз. Название сценария терезесіне сценария атын жазамыз: Мак. пайда (1.26-сурет). Ә рі қ арай жоғ арыда баяндалғ ан ә рекеттер қ айталанады. Сценария нә тижесі сақ талын-ғ аннан кейін есептің екінші шешіміне (мақ сат функция $I$4 ұ яда) ө теміз. Барлық жасалынатын ә рекеттер жоғ арғ ыдай, ал сценария атын: Мин қ ор деп атадық.
Сервис. Сценарий.. Экранда: Диспетчер сценариев сұ хбат-тасу терезесі. Отчет.. Экранда: Отчет по сценарию сұ хбаттасу терезесі. Структура. ОК. Экранда: Структура сценарий -ды ала-мыз. Оғ ан біршама тү зетулер енгіземіз, яғ ни алынғ ан нә тижелердің атын жазамыз, сандардың бө лшек бө лімдерін ық шамдаймыз жә не т.б. Соң ында алынғ ан: Структура сценарий (1.26-сурет) берілген.
1.26-сурет
Қ ортынды сценария кестесінен (1.26-сурет) есепті макси-мальды пайдағ а (112785, 7 ақ ша бірлігі) шешкенде 3-ө нім ең жоғ ары дең гейіне жақ ын (492 ө нім бірлігендей), ал қ алғ андары тө менгі шеткі дең гейінде ө ндірілді. Шикізат қ оры 1195 қ ор бірлігіндей жә не қ аржы 633, 3 ақ ша бірлігіндей қ олданбай қ алды.
Есепті максимальды қ олданбай қ алғ ан қ ор сомасына (12253, оның 823 ең бек, 5310 шикізат жә не 6130 қ аржы қ оры қ олданбағ ан) шешкенде, ө німдердің барлығ ы да тө менгі шеткі дең гейінде ө ндіріліп, пайда мө лшері (54000 а.б.) бірінші шешімге қ арағ анда екі еседей тө мендеді.
Бұ л жерде бізге есептің шешім нә тижесі емес оны шешу тә сілі қ ызық ты, сонымен қ атар, есептің шартындағ ы сандық мә ліметтер жә не ө німдердің тө менгі жә не жоғ ары шектері, жай мысал ү шін алынғ ан, ештең емен дә йіктелмеген деректер екенін оқ ырмандарғ а ескерткеніміз жө н.