Ет өңдеу

Шұ жық ө ндіру екі технологиялық фазадан тұ рады:

1 - жартылай фабрикаттарды шығ ару

2 - дайын шү жық ө німдерін шығ ару

Сондық тан етті қ айта ө ң деу саласында 2 калькуляция қ ұ рылады:

· сү йекті ет калькуляциясы

· сің ірлі ет калькуляциясы

Жоспарлы жылғ а калькуляция ә рбір шикізат тү рі бойынша қ ұ рылады: сү йекті шошқ а еті, сү йекті сиыр еті.Жартылай фабрикаттардың ө зіндік қ ұ нының калькуляциясы тек шикізат қ ұ ны бойынша қ ұ рылады. Жартылай фабрикаттарды ө ндіру барысында

қ алыптасқ ан қ алғ ан шығ ындардың барлығ ы шұ жық ө німдерінің ө зіндік қ ұ нына есептеледі.

Калькуляциялық бірлікке 1 кг сің ірлі сиыр жә не жартылай майлы шошқ а еті алынады. Жартылай фабрикаттар ө зіндік қ ұ нынан кейін ә рбір шұ жық ө німі бойынша ө зіндік қ ұ н есептеледі.

Шұ жық ө німдері ө ндірісіне шикізат пен негізгі материалдар (жұ мыртқ а, ұ н, крахмал, дә мдеуіштер) қ ажеттілігі шығ ындар рецептурасы нормаларымен анық талады.

Кө мекші материалдар қ ұ ны олардың сатып алу бағ аларымен есептеледі.

Бастапқ ы мә ліметтер:

- нұ сқ ағ а сә йкес ірі қ ара малдың жә не шошқ аның бір басының салмағ ы

- союдан шығ атын ө німдер бойынша нормативті мә ліметтер

- шұ жық ө німдері рецептурасының нормативті мә ліметтері

- қ осымша ө німнің шаруашылық тағ ы бағ алары
Етті қ айта ө ң деу ө німдерінің ө зіндік қ ұ нын калькуляциялауды союдан шығ атын ө німді анық таудан бастайды. Ол ү шін ә рбір мал тү рі бойынша ө нім шығ ымының нормативті ү лесін білу қ ажет.

Нормативті шығ ым ү лесіне сә йкес 1 бастан алынатын ә р ө нім тү рі есептеледі.

Қ осымша ө німдердің қ ұ нын есептеу ү шін союдан шығ атын қ осымша ө німнің шаруашылық тағ ы бағ аларын білу қ ажет. Қ осымша ө нім нарық тық бағ алар бойынша да бағ алануы мү мкін.

Сү йекті еттің қ ұ нын есептеу ү шін тірі салмақ тағ ы шошқ а жә не сиыр етінің сату бағ асын білу қ ажет, яғ ни тірі салмақ тағ ы 1 бастың қ ұ нынан қ осымша ө німдер (бас, аяқ, ө кпе-бауыр) қ ұ ны алынады, қ алғ ан соманы сү йекті ет

шығ ымына бө леді.

Сү йекті еттен сің ірлі ет шығ ымын есептеу ү шін қ алдық тар (сү йек, сің ір т.б.) нормативтерін білу қ ажет, бұ л мә ліметтер нормативті анық тамалардан алынады.

Сінірлі еттің ө зіндік қ ұ нын анық тау ү шін сү йекті еттің қ ұ нынан қ алдық тар (сү йек, сің ір т.б.) қ ұ ны алынып тасталады да, қ алғ ан соманы сің ірлі еттің шығ ымына бө леді.

Сү йекті етті мү шелеуден пайда болатын қ алдық ө німдердің қ ұ нын есептеу ү шін қ алдық ө німдерінің шаруашылық тағ ы бағ аларын білу қ ажет, алынатын ө нім кө лемін бағ асына кө бейту арқ ылы қ ұ ны есептеледі.

Кесек еттің қ ұ нын есептеу ү шін сү йекті еттің қ ұ нынан сү йекті етті мү шелеуден алынатын қ алдық ө німдердің қ ұ ны алынады, қ алғ ан соманы кесек ет шығ ымына бө леді.

Шұ жық ө німдерінің ө зіндік қ ұ нын есептеу ү шін шұ жық ты дайындау рецебін, сің ірлі ет, дә мдеуіштер қ ұ нын, норматив бойынша шұ жық шығ ымын білу қ ажет.

Дә мдеуіштер мен шұ жық тың ішін толтырушы заттар қ ұ ны нарық тық бағ алармен есептеледі. Рецепт бойынша ө нім шығ ындарын сатып алу бағ аларына кө бейту арқ ылы қ ұ ны есептеледі.

Сойылғ ан сиырдан қ оң дылығ ына байланысты ет шығ ымының нормасы (тірі салмақ тан %) с учетом жирности:

Ірі қ ара мал еті

· жоғ ары категория - 47, 8

· орташа категория – 45.0

· орташадан тө мен категория – 42.2

· арық – 39.2

Жас қ ара мал еті

• жоғ ары категория – 49.4
• орташа категория – 46.0
• орташадан тө мен категория – 43.4
• арық – 39.4

Шошқ а еті терісімен терісіз

• 1 категория - 67.3 -
• 2 категория 67.2 59.6
• 3 категория 72.3 65.3
• 4 категория 66.7 58.8
• 5 категория 75.0 51.8
• стандартқ а сә йкес емес - 51.