Иерархиясы теориясын__

Lesson Study-ге жоспарлау, оқ ыту, қ адағ алау, оқ ыту мен оқ уды талдау,

ө з қ орытындыларын тұ жырымдап, қ ұ жаттауды бірлесіп жү зеге асыратын

мұ ғ алімдер тобы қ атысады. Lesson Study-дің циклін ө ткізген соң мұ ғ алімдер

педагогикалық тә сілдерді тү рлендіріп немесе жетілдіріп, кейіннен ашық Lesson

Study, таныстырылым ө ткізу, баспада жариялау арқ ылы ә ріптестеріне таратады.

Қ азіргі кезде оқ ыту ә дістемесін жетілдіру, оқ ушылардың бастауыш жә не орта

мектептегі негізгі пә ндер бойынша білім дең гейін арттыру, сондай-ақ тұ жырымды

педагогикалық тә сілдерді жасау мақ сатында Жапониямен қ атар Сингапур, Гонконг,

Қ ытай, АҚ Ш, Ұ лыбритания, Швеция жә не Канадада ойдағ ыдай қ олданылады.

Лейбл / Лейбл / Label - тапсырманы орындау дең гейінің сипаттамасы. Қ азақ стан

Республикасында лейбл ретінде 1-ден (немесе 0-ден) 5-ке дейінгі бағ алар ұ сынылады.

Дегенмен лейбл ретінде «ү здік», «озық», «жеткілікті», «толық тырылмағ ан»,

«толық тыруды қ ажет етеді» деген сипаттамалар да қ олданылуы мү мкін.

Маслоу қ ажеттіліктер пирамидасы / Пирамида потребностей

Маслоу / Maslow’s hierachy of Needs - адам қ ажеттіліктерінің

иерархиялық моделі. Америкалық психолог А. Маслоу ұ сынғ ан

идеялардың қ арапайым тү рде баяндалуы. Аталғ ан модель кең

тарағ ан ә рі танымал уә ж теорияларының бірі – қ ажеттіліктер

иерархиясы теориясын кө рсетеді. Ол теорияғ а сә йкес сатының ең тө менгі

дең гейінен биологиялық жә не физиологиялық қ ажеттіліктер орын алса, жоғ ары

сатысында ө зін-ө зі таныта білу орналасқ ан.

Математика жә не жаратылыстану ғ ылымы бойынша білім сапасын бағ алау

жө ніндегі TIMSS халық аралық зерттеуі / Международное исследование по

оценке качества математического и естественнонаучного образования TIMSS /

Trends in International Mathematics and Science Study - жобағ а қ атысушы елдердің

білім беру мазмұ нын ескере отырып, 4 жә не 8-сынып оқ ушыларының математикалық

жә не жаратылыстану ғ ылымы бойынша даярлығ ының сапасын бағ алау жө ніндегі

халық аралық зерттеу. Бірінші TIMSS халық аралық зерттеуі-1995 математика,

жаратылыстану жә не оқ ылым саласында циклдік зерттеу жү ргізу ү шін тұ рақ ты

М

22 23

негіз болды жә не ә рбір тө рт жыл сайын 4 жә не 8-сынып оқ ушыларының білім

берудегі жетістіктері туралы баяндама жасап тұ рады.

TIMSS зерттеу жабдығ ын ә зірлеу «TIMSS Assessment Frameworks and

Specifications» деген арнайы қ ұ жаттың негізінде жү ргізіледі, онда математика

мен жаратылыстану пә ндері бойынша білім берудегі жетістіктерді бағ алауда

қ олданылатын жалпы тә сілдер анық талғ ан; тестілер мен тестілік тапсырмаларды

ә зірлеу; математика мен жаратылыстану пә ндерінің тексерілетін мазмұ ны жазылғ ан;

оқ ушыларды, мұ ғ алімдерді жә не білім мекемелерін сипаттайтын негізгі факторлар

кө рсетілген, оларды талдау ү шін сауалнама барысында ақ парат жиналады.

Мә нмә тін / Контекст / Сontext - 1. Мағ ынасы бойынша салыстырмалы тү рде

аяқ талғ ан ауызекі немесе жазбаша тілден алынғ ан ү зінді. Оның жалпы мағ ынасы

оғ ан кіретін ә рбір сө здің, тіркестің немесе тіркестер жиынтығ ының мә н-мағ ынасын

дә л жә не нақ ты ашуғ а мү мкіндік береді. 2. Белгілі бір қ ұ былысты тү сіну, тү сіндіру

ү шін қ ажетті тү рлі факторлар жиынтығ ы.

Мектептердің желілік қ оғ амдастығ ы / Сетевое сообщество школ / Network of

schools - оқ ушылар жоғ ары жетістіктерге қ ол жеткізу ү шін бір мектеп аясында немесе

бірнеше мектептер арасында оқ ыту мен оқ у ү дерістерін жетілдіруге бағ ытталғ ан

кө птеген іс-ә рекеттерді жоспарлау, іске асыру жә не оның мониторингін жү ргізу

мақ сатында бірлескен мектептер тобы. Бұ ндай қ оғ амдастық тың мысалы ретінде

ХартсКэм желілік қ оғ амдастығ ын (HertsCam network) айтуғ а болады.

«Мен» тұ жырымдамасы / Концепция «Я» / «Self-conception» - Карл Роджерс

жасағ ан тұ жырымдама. Барлық танымдық жә не аффекттік компоненттерді тү рлі

жеке сипаттамалармен ү йлестіру субъектіні алғ а жылжуғ а мә жбү рлейді, оның

мінез-қ ұ лқ ын бағ ыттап, соның нә тижесінде ө зін ө зі ө згертуге арналғ ан ә леуметтік

ынта болып табылады. Тұ жырымдама авторы Карл Роджерстің тұ жырымдауынша,

оқ у қ исын жә не ішкі тү йсік, зият пен сезімнің ү йлесімінен тұ рады.

Метаоқ у / Метаобучение / Metalearning - оқ ушылар ө здерінің қ абылдау, оқ у жә не

даму стратегияларын тү йсінетін жә не бақ ылайтын ү деріс. Метаоқ у сонымен бірге

«қ алай оқ у керектігін ү йрену» деген атпен танылғ ан жә не оқ ушыларда ө здерінің

оқ у тә жірибесін тү сіну, бақ ылау жә не қ адағ алап отыру қ абілеттерін дамытуды

кө здейді.

Метатану / Метапознание / Metacognition - «Таным туралы таным» деп

анық талады жә не ө зінің ойлау қ абілеттерін тү йсінудің айрық ша тү рі. Мысалы,

метатануғ а оқ ушылардың ө зіндік оқ у жә не проблемаларды шешу стратегияларын

тү йсінуі жатады. Алғ аш рет психология ғ ылымына бұ л ұ ғ ымды Джон Флэйвелл

енгізген болатын (J.H. Flavell, 1976). Автордың айтуынша метатанудың маң ызды

қ ызметінің бірі ө здерінің танымдық қ ызметтерінің ерекшеліктері туралы

білімдерінің негізінде оқ ушыларғ а танымдық қ ызметтерін реттеуге мү мкіндік

беретін танымдық қ ызметті рефлексивті бақ ылау болып табылады.

Метатану стратегиялары / Метакогнитивные стратегии / Metacognitive

strategies - білім алушының оқ у ү дерісін ө зіндік бақ ылауына бағ ытталғ ан басқ ару

тү ріндегі ә дістер (мысалы, оқ у ү дерісін ө з бетінше жоспарлай білу, мақ сат қ ою,

ө зінің оқ у ү дерісін бағ алап, оның мониторингін жү ргізу қ абілеті).

Миғ а шабуыл ә дісі / Метод мозгового штурма (брэйнсторминг) / Brainstorming

- белгілі бір проблеманы қ арқ ынды талқ ылау – шығ армашылық белсенділікті

ынталандыру жолы. Бұ л тә сіл кезінде қ атысушылардың ойлау ү дерісі белгілі бір

мә селені шешу жө нінде тү рлі идеяларды талқ ылауғ а жә не ойлап табуғ а бағ ытталғ ан.

Миссия / Миссия / Mission - индивидуумның қ абілеттілігін, бейімділігін, жоғ ары

мақ сатын білдіретін философиялық ұ ғ ым. Бұ ларғ а қ ол жеткізу ү шін ол ө зінің

қ абілеттерін барынша оң тайлы іске асырып, ішкі ә леуетін таныта отырып, қ оршағ ан

ортамен, қ оғ аммен жә не табиғ атпен ү йлесімді ө зара ә рекет етеді.

Мнемоника / Мнемоника / Mnemonics (грек. τ ὰ μ ν η μ ο ν ι κ ά – есте сақ тау ө нері)

- мнемотехника – қ ажетті ақ паратты есте сақ тауды жең ілдетіп, белгілі бір

ассоциациялар (байланыс) келтіру арқ ылы жадының кө лемін ұ лғ айтатын арнайы

ә дістер мен тә сілдердің жиынтығ ы. Есте сақ тауды жең ілдету ү шін мнемоника

абстрактілі объектілер мен деректерді визуалдық, аудиалдық жә не кинестетикалық

тү сініктері бар ұ ғ ымдарғ а ауыстыру, объектілерді жадыда сақ талғ ан ә рқ илы

ақ паратпен байланыстыру тү рінде жү реді.

Модельдеу (симуляция) / Моделирование (симуляция) / Modeling - 1. Таным

объектілерін олардың шартты модельдері негізінде зерттеу. 2. Шын мә нінде бар

объектілер, ү дерістер немесе қ ұ былыстардың модельдерін қ ұ ру жә не зерделеу.

Мұ ндағ ы мақ сат осы қ ұ былыстарды тү сіну, сондай-ақ зерттеушіні қ ызық тыратын

қ ұ былыстарды болжау. Модельдеу адамның объектілер туралы білімі мен сол

объектілер арасындағ ы қ арым-қ атынасты кө рсету ү шін қ олданылады, оқ ытудағ ы

кө рнекі қ ұ ралдардың бірі.

24 25

Мұ ғ алімнің кө шбасшылығ ы / Лидерство учителя / Leadership in teaching –

ә кімшілік міндеттермен шектеліп қ алмайтын жә не мұ ғ алімге ә кімшілік ө кілеттік

пен жауапкершілікті жү ктеуді кө здемейтін, керісінше мұ ғ алімнің мектептің

оқ ыту мен оқ у тә жірибесіне ө згеріс енгізуге бастама жасауды жә не мә ртебесінің

қ андайлығ ына қ арамастан бұ л ө згерістерге қ олдау кө рсетуді ө з еркімен таң дауын

білдіретін қ ызметі. Мектеп тә жірибесін зерттеуші, коуч, тә лімгер, мұ ғ алімдердің

желілік қ оғ амдастығ ын қ ұ руғ а бастама жасаушы рө лін орындау ү шін ө зіне

жауапкершілік ала отырып, мұ ғ алім ө з сыныбынан тыс жерде де мектеп мә дениетін

арттыруғ а, оқ ыту мен оқ у ү дерістерін жетілдіруге, мектептегі ахуалдың сапалық

тұ рғ ыдан ө згеруіне ық пал ететін кө шбасшығ а айналады.

Мұ ғ алімдердің кә сіби желілік қ оғ амдастығ ы / Педагогическое сетевое

сообщество учителей / Professional network of teachers - кө шбасшы мұ ғ алімдер

бастағ ан зерттеулер мен инновациялар негізінде ө здерінің оқ ыту мен оқ у

тә жірибелерін тиімді дамытуғ а арналғ ан ө ріс, осы тә жірибені жетілдіру жә не

ә ріптестермен тә жірибе алмасу тетігі.

Мұ ғ алімнің кө шбасшылығ ын дамыту жұ мысы (МКДЖ) / Работа по развитию

лидерства учителя (РРЛУ) / Teacher-led development work (TLDW) - мектептерде

оқ ыту мен оқ уды жетілдіру тә сілі. Бұ л ү деріс барысында мұ ғ алімдер жекелеп те,

бірлесіп те ө з тә жірибесін, сондай-ақ ө здері жұ мыс істейтін мектеп тә жірибесін

жақ сарту мақ сатында зерттеу қ ажет болатын мә селелер мен проблемаларды

анық тайды. Мұ ғ алімнің кө шбасшылығ ын дамыту жұ мысын зерттеумен

шатастыруғ а болмайды. МКДЖ бағ дарламасы «мұ ғ алім зерттеуші ретінде» деген

ұ станымғ а емес, «мұ ғ алім оқ ыту жә не оқ у іс-тә жірибесін жетілдірудегі кө шбасшы

ретінде» деген ұ станымғ а негізделеді.

«Мұ ғ алімнің ү ш кө мекшісі» / «Три помощника учителя» / «Three apprenticeships»

- Шульман теориясы, мұ ғ алім Бас, Қ ол, Жү рек сияқ ты «ү ш кө мекшісі» болғ ан

жағ дайда ғ ана қ ұ зырлы бола алады (Shulman, 2007) дегенді мең зейді.

Қ ол – оқ ытуды жү зеге асыру, тү зету жә не бағ алау ү дерісінде идеяларды бар

тә сілдерді қ олдана отырып тү сіндіру, жұ мыс жү ргізу тә сілдерін мең геруді,

техникалық жә не тә жірибелік дағ дылардың болуын талап етеді. Бас – оқ ыту мен

оқ у, сонымен қ атар оқ ушылар жайлы жеткілікті ә дістемелік білімнің болуын

талап етеді. Жү рек - мұ ғ алімдер білім беру саласындағ ы ө зге мамандармен тығ ыз

байланыста болып, оқ ытудың қ ұ ндылық тарын сезініп, қ абылдау мен тұ жырымды

пікірлерді бө лісуде ұ тымды ә рекеттер мен шынайы қ арым-қ атынас қ алыптастыра

Алады.

Оқ у / Обучение / Learning – оқ ушылардың білім, білік,

дағ дыларды игеру, шығ армашылық қ абілеттері мен ө негелі-

этикалық кө зқ арастарын дамыту жө ніндегі белсенді оқ у-танымдық

қ ызметін ұ йымдастыру жә не ынталандыруғ а бағ ытталғ ан

мақ сатты педагогикалық ү деріс. Оқ у – оқ ушының білім мен білік

элементтерінің саны мен сапасы оқ у мақ сатын қ ұ райтын тиісті

дең гейге жеткізілетін оқ у қ ызметінің тү рі.

Оқ удың мақ саты мен міндеттерін жоспарлау / Планирование целей и задач

обучения / Planning of learning aims and objectives and tasks

• Оқ у мақ саттары / Цели обучения / Learning aims and objectives - соң ғ ы

нә тижені кө рсететін тұ жырым: мұ ғ алімнің оқ ушыларғ а ү йреткісі келетін

нә рсе. Оқ ыту жә не оқ у мақ саттарын қ ұ растырудағ ы айқ ындаушы сұ рақ тар

мыналар болып табылады: оқ ушылар қ андай білімді игеруге тиіс? Оқ ушылар

26 27

• Кинестетиктер / Кинестетики / Kinesthetic learners (кө не грек. κ ι ν έ ω –

«қ озғ алтамын, ұ стап кө ремін» + α ί σ θ η σ ι ς – «сезім, тү йсік») –ақ параттың

кө птеген бө лігін дене арқ ылы сезіну жолымен жанасу арқ ылы қ абылдайтын

оқ ушылар.

«Оқ ушы ү ні» / «Голос ученика» / «Pupil Voice» - 2004 Джин Раддок бастағ ан

Кембридж университетінің зерттеушілері бастама жасағ ан жобасы, олар

оқ ушылардың оқ у мен оқ ыту ү дерісіне қ атысты ой-пікірлеріне назар аударды.

«Оқ ушы ү ні» жобасының міндеттері: оқ ыту мен оқ у ү дерісі туралы оқ ушылардың

ой-пікірін ұ ғ у; оқ ушылармен кең есу ә дістері бойынша мұ ғ алімдерге арналғ ан

нұ сқ аулық ә зірлеу; мектептерде қ ызметкерлер, мұ ғ алімдер, оқ ушылар мен

мектеп басшылары арасында қ ауіпсіз жә не ашық диалог орнату мә дениетін

қ ұ ру мү мкіндіктері мен проблемаларын анық тау. «Оқ ушы ү ні» жобасы аясында

кө птеген мектеп мә селелері бойынша оқ ушылармен кең ес жү ргізілді, атап

айтқ анда, мадақ тау жә не жазалау жү йесін ө згерту; жоспарлау; сыныптағ ы оқ ытуғ а

кедергі келтіретін немесе кө мектесетін ахуалды айқ ындау мә селелері бойынша.

Бұ дан ә рі «Оқ ушы ү ні» жобасының негізгі идеясы осы аттас теорияғ а жү йеленіп,

оқ ушылармен кең есу оқ ыту мен оқ у тә жірибесін жә не жалпы мектеп қ ызметін

жетілдіру жолдарын іздестірудегі негізгі шаралардың біріне айналды.

Оқ ушылармен кең есу / Консультирование с учениками / Pupil Consultation –

Кембридж университетінің «Оқ ушы ү ні» жобасының тә сілі (Jean Rudduck, 2004),

ол оқ ушыларда ө зін-ө зі сыйлауғ а, мектепке жә не оқ ыту ү дерісіне, мұ ғ алімдерге

эмоционалды жақ сы қ арым-қ атынас қ алыптастыруғ а, оқ ытудағ ы ө зін-ө зі реттеуді

дамытуғ а кө мектеседі. «Оқ ушылармен кең есу» тә сілінің ә леуетін дұ рыс қ олданғ ан

жағ дайда, ол оқ ушылар проблемалары мен олардың пікірлерінің шынайылығ ын

тү сінуге, оқ ушының «нақ ты» жеке тұ лғ асын, оның қ абілетін, икемділігін,

бойындағ ы дарындылық ты тү сінуге жә не олардың пікірін одан ә рі жетілдіру

мақ сатында оны мектептің саясаты мен тә жірибесіне кіріктіруге негізделген

оқ ушылар мен мұ ғ алімдер арасындағ ы ө зара қ арым-қ атынасты қ ағ идатты тү рде

ө згерту арқ ылы мектептің оқ ыту мен оқ у тә жірибесін қ айта қ ұ ра алады.

Оқ ушының «жайлы» аймағ ы / «Комфортная» зона учащегося / Student’s

comfort zone - оқ ушылар ө здерін анағ ұ рлым жайлы сезінетін ө мірлік жағ даяттар.

Мысалы, сыныпты алатын болсақ, бұ л: оқ ушылар орындау барысында шамалы

ғ ана жайсыздық сезінетін тапсырмалар кө лемі. Ә детте, оқ ушының «жайлы» аймағ ы

зияткерлік немесе физикалық емес, аффекттік факторлармен байланысты болып

келеді.

Оқ ыту / Преподавание / Teaching - педагог жү зеге асыратын білім алушылардың

оқ у-танымдық қ ызметін басқ ару ү дерісі. Оқ ыту оқ у-тә рбие ү дерісінің компоненті

болып табылады жә не қ арсы бағ ытталғ ан оқ у ү дерісінің болуын кө здейді. Оқ ытуғ а

оқ у міндеттеріне сә йкес келетін білім жә не білікті мең геру бойынша ә рбір білім

алушының тиімді іс-ә рекетін ұ йымдастыру кіреді. Сондай-ақ мұ ғ алімнің іс-ә рекеті

ө з жұ мысын жоспарлау мен ұ йымдастыру дегенді білдіреді.

Оқ ытудағ ы тә сілдер / Подход в обучении / Educational approach - оқ ыту мен оқ у

ү дерісінде жү йелі тү рде қ олданылатын ә дістер мен тә сілдердің жиынтығ ы.

Оқ ытудағ ы ә леуметтік-сындарлы тә сіл / Социально-конструктивный подход

в обучении / Social constructivists approach - бұ л оқ ытудағ ы тә сіл оқ ыту диалог

(талқ ылаулар, пікірталастар, ынтымақ тастық та жұ мыс істеу, білімді бірлесіп қ ұ ру,

тү сініктер мен дағ дыларды қ алыптастыру) арқ ылы оқ ушылар ө зара қ арым-қ атынас

жасауы қ ажет деген идеяғ а негізделген.

Оқ ытудағ ы бихевиористік тә сіл / Бихевиористский подход в обучении /

Behaviorists approach - оқ ытудағ ы бұ л тә сіл оқ ыту ү дерісінде білім алушығ а жасалғ ан

ә серлер (тү рткілер) жә не сол ә серлерге оқ ушылардың кө рсеткен реакциялары

ғ ана ескеріледі деген тұ жырымғ а негізделген. Реакцияғ а ә келетін психикалық ү деріс

объективті, ғ ылыми талдауғ а кө нбейтін «қ ара жә шік» деп тү сініледі. Қ озғ алыстар

жиынтығ ымен шектелген мінез-қ ұ лық зерделенеді. Психологияда бихевиористік

тә сіл ХІХ ғ асырдың аяғ ында оқ у теориясы саласында пайда болып, ал ХХ ғ асырдың

басында жалпыпсихологиялық жә не негізінен психологияда қ олданылатын тә сіл

деп жарияланды. Бихевиоризмнің негізін салушы Джон Б.Уотсон психология

бағ ытталып отырғ ан ішкі тә жірибені бақ ылауғ а болмайтындық тан, оны жеткілікті

дең гейде зерттеу мү мкін емес деп жорамалдағ ан. Осығ ан байланысты зерттеуші

зертханалық эксперименттерге жү гінді. Нә тижесінде «тү рткі – реакция» моделі

жасалды. Ол модельде орта жеке тұ лғ а жауап беруі тиіс тү рткілерді тудырушы деп

қ арастырылады. Эдвард Л. Торндайк жә не басқ а да ғ алымдар осы идеяғ а сү йеніп,

«тү рткі – реакция» (Т-Р) оқ ыту теориясын жасады. Ол теорияғ а сә йкес мінез-қ ұ лық

нә тижесінде реакция не кү шейеді, не ә лсірейді.

Оқ ытудағ ы сындарлы тә сіл / Конструктивистский подход в обучении /

Constructivists approach (лат. constructivus – қ ұ румен, қ ұ растырумен байланысты)

– оқ ытудағ ы бұ л тә сіл оқ ыту зерделеу, эксперимент, жетекшілік ету арқ ылы

жү ргізілетін зерттеу, тапсырмаларды шешу, ойлану сияқ ты белсенді зерттеулер

кө мегімен тү сініктер мен дағ дыларды қ алыптастыру арқ ылы қ ұ рылу керек деген

идеяғ а негізделген. Оқ ыту мен оқ уда сындарлы тә сілді қ олдану оқ ушылардың

28 29

пә нді терең тү сіну қ абілетін дамытып, оқ ушыларғ а ө здерінің алғ ан білімдерін

сыныптан тыс жерде қ олдануғ а жағ дай жасайды.

Оқ ытуды даралау (дербестендіру) / Индивидуализация (персонализация)

обучения / Individualization/personalization of education - оқ у ә діс-тә сілдері,

қ арқ ыны оқ ушылардың жеке ерекшеліктерін, олардың оқ удағ ы мү мкіндік

дең гейлерін ескере отырып таң далатын оқ у ү дерісін ұ йымдастыру. Барлық

оқ ушылардың дайындық дең гейлері ә ртү рлі болуына байланысты жә не олардың

оқ у қ абілеттерін дамыту керек болғ андық тан оқ ытуды даралау қ ажет болды.

Мұ ғ алімнің оқ ушылардың жеке жә не жас ерекшеліктерін білуіне негізделген

оқ ытуды даралау оқ ыту мен тә рбие беруде бірлікке жетуге кө мектеседі.

Оқ ытуды саралау / Дифференциация в обучении / Differentiation - ә рбір

оқ ушының жеке қ ажеттіліктеріне сә йкес нұ сқ ауларды, тапсырмаларды,

материалдарды, ә дістерді, т.б. іріктеу ү дерісі.

Оқ ытудың кү тілетін нә тижелерін жоспарлау / Планирование ожидаемых

результатов обучения / Planning of learning outcomes

• Оқ ытудың кү тілетін нә тижелері / Ожидаемые результаты обучения

/ Expected learning outcomes- тү сіну дә режесін, дағ дының болуын,

сабақ соң ында оқ ушылар кө рсете алатын қ ызмет немесе іс-ә рекет ө німін

анық тайтын тұ жырым. Жоспарлау барысында оқ ытудың кү тілетін

нә тижелері келер шақ тағ ы етістік тү рінде беріледі. Мысалы: оқ ушылар

тү сінетін болады, суреттеп кө рсете алатын болады, салыстыра алатын

болады жә не т.б. Жоспарлау кезінде оқ ытудың кү тілетін нә тижелері мақ сат

жә не міндеттерге сә йкес келеді.

Оқ ытудың ә леуметтік-сындарлылық теориясы / Социоконструктивистская

теория обучения / Social constructivist theory of education – оқ удың сындарлылық

теориясының философиясына негізделген білім алу туралы ә леуметтік теория.

Негізгі идея оқ ушылар бір-бірімен ө зара ә рекеттесу арқ ылы білім алады дегенді

мең зейді. Оқ удың ә леуметтік-сындарлылық теориясындағ ы негізгі мә селе

«білім» ұ ғ ымы ә леуметпен ү йлесімді қ арым-қ атынас қ ұ ра алуды да қ амтитындығ ы