Лекцыя 6.

А. 1. Цi гавораць, напрыклад, так: мая стол, твой кнiжка, мая вакно, маё шапка?

2. Як трэба сказаць у такiх разох?

3. Як трэба сказацi: мой, мая цi маё пры такiх прадметах:

брат, сват, конь, слонь, дуб, ясень, капыл, перанос?

сястра, свацьця, лiсiца, трава, ягада, восень, сякера, бяда?

хлапчанё, цялё, малако, насеньне, долата, хараство?

§ 8. Мужчынскi, жаночы i нiякi род. Калi да прадметнiка можна прыставiць мой, той, гэты, то такi прадметнiк лiчыцца мужчынскага роду, напрыклад: мой брат, той стол, гэты конь. Калi можна прыставiць мая, гэтая, тая, то прадметнiк жаночага роду, напрыклад: мая сястра, тая гаспадыня, гэтая хата. Калi можна прыставiць маё, тваё, то прадметнiк нiякага роду: маё хлапчанё, пяро, гора i г.д.

4. Якая розьнiца мiж такiмi парамi слоў:

стол вол лямпа бяда вакно здарэньне

?

сталы валы лямпы беды вокны здарэньнi

§ 9. Прадметнiк можа мець два лiкi: адзiночны i множны. Калi прадметнiк азначае адзiн прадмет, то гэта адзiночны лiк: стол, вол i г.д.; калі-ж болей, то гэта множны лік: сталы, валы і г.д.

Б. 1. Перапiсаўшы, падчыркнi прадметнiкi i абазнач зьверху пачатковымi лiтарамi, якога яны рода (мужчынскi род - м.р.; жаночы род - ж.р.; нiякi род - н.р.).

У ВЫРАЙ.

Кончылася лета. Надышло лета. Пачынаюць ляцець птушкi ў вырай. Дарога ў вырай вельмi вялiкая. Нашая ластавачка, напрыклад, пралятае дарогу да дзесяцёх тысяч мiль. Шмат меншая дарога ў зязюлi i дразда. У гусей вырай недалёкi, а качак можна бачыць i ў зiму.

2. Перапiсаўшы, падчыркнi прадметнiкi i абазнач зверху, якога яны лiку (адзiночны лiк - адз.л.; множны лiк - мн.л.):

(Працяг). Якiм птушкам трэбы далёка ляцець, тыя першыя зьбiраюцца ляцець. У пачатку восенi яны ўжо ўсе павылятаюць. Астаюцца толькi: вароны, галкi, вераб'i, дзятлы ды яшчэ колькi лясных птушак.

Чаму аднi птушкi пакiдаюць нас на зiму, а iншыя застаюцца? Кажуць, холаду баяцца. Але-ж вароны, вераб'i i дзятлы ўсё роўна птушкi, а вось зiмуюць у нас. Ня холад, а голад гонiць ад нас нашых птушак.