Реактивтерді қолдану ережелері

1. Тә жірибе ү шін реактивті мү мкіндігінше аз алу керек

2. Артық алынғ ан реактивті ыдысына салуғ а немесе қ ұ юғ а болмайды.

3. Реактивті алғ аннан кейін ыдысты тығ ынмен жауып орнына қ ояды.

4. Қ ұ рғ ақ реактивтерді темір немесе фарфор қ асық шамен немесе шпательмен алу керек.

5. Егер реактивті пипеткамен алса, оны жуу керек.

6. Улы жә не оталғ ыш заттармен аса сақ тық пен жұ мыс істеу керек.

Лабораториялық кабинеттің қ ұ рылымы. Ыдыстардың, қ ұ рал-жабдық тардың, жиһ аздардың орналасу ережесі

Ж

Мақ саты: Лабораториялық кабинеттің қ ұ рылымын тү сіндіріп, ыдыстардың, қ ұ рал – жабдық тардың орналасу ережесімен таныстырып, оларды ө з қ ажетіне тиімді қ олдана білуге ү йрету.

Кабинетте химия пә ніне қ ажетті оқ ыту қ ұ ралдары, оқ ушылардың жұ мыс орындары, мұ ғ алімнің жұ мыс орны, мұ ғ алім мен оқ ушыларғ а ортақ жұ мыс қ ұ ралдары, сынып тақ тасы, оқ ыту қ ұ ралдарын сақ тайтын орын – шкафтар, стеллаж, сө релер, жә шіктер, шыны ыдыстар, қ ұ ралдар, штативтер, реактивтер т.б. қ ұ ралдарды жинап, таситын жайпақ табақ тар; техникалық қ ұ ралдар, бө лмені қ араң ғ ылауғ а, техникалық қ ұ ралдарды мең геруге керекті электр жү йесі мен қ уат жү йелері, оқ ушылардың ө здері ә зірлеген жұ мыстарын іліп қ оятын шиттер, мұ ғ алімге керекті ғ ылыми-ә дістемелік қ ұ ралдар, анық тамалық тар болады.

Оқ у кабинеттері белгілі талаптарғ а сә йкес болуы керек. Шет тілін оқ ытуғ а арналғ ан кабинеттер оқ ытушылар ү шін басқ ару пульті мен проекциялық аппараттарғ а арналғ ан тумбасы бар столдармен, магнитофон мен кү йсандық ты орнатуғ а арналғ ан орындармен, кө рнекті қ ұ ралдар мен техникалық оқ у қ ұ ралдарын, лингофондық қ ұ рылымдарды сақ тауғ а арналғ ан секциялық (қ абырғ амен бірге жасалғ ан немесе қ абырғ ағ а жапсыра салынғ ан) шкафтармен жабдық талады.Химия жә не физика кабинеттері проекциялық аппаратты, су, электр, канализация келуін басқ ару пульті бар арнаулы демонстрациялық столдармен жабдық талады. Оқ у-кө рнекті қ ұ ралдар жақ сы кө ріну ү шін демонстрациялық столды биіктеу етіп орналастырғ ан дұ рыс.

Оқ ушылар ү шін су, электр жү йесі, ауа қ ысымы (физика лабораториясы ү шін) қ осылғ ан екі орынды столдармен жабдық талады. Химия лабораториясы шкафы сыртқ ы қ абырғ ағ а жақ ын, оқ ытушының столының жанында орналасқ ан ауа соратын жергілікті желдеткішпен қ амтамасыз етілуі керек.

Осы кездерде мектептерде ә р тү рлі мектеп тақ талары (бормен жазатын, фломастермен жазатын, бормен ноталық дыбыс арқ ылы (ә уенді) жазатын, хабарландыруларды ілу ү шін кеуекті тақ талар) пайдаланылады. Негізі қ ұ рыштан жасалып, эмальмен қ апталғ ан тақ талар пайдалануғ а қ олайлы болып келеді. Эмалінің тү сіне байланысты тақ талар бормен (жасыл тү сті) жә не фломастермен (ақ тү сті) жазуғ а арналады. Негізі дыбыс жұ тылтатын заттардан қ оса отырып, қ ұ рыштан жасалғ ан жоғ ары сапалы шыныэмальды қ аптауы бар тақ талар ақ паратты жең іл, дыбыссыз жазуғ а мү мкіндік береді, жазылғ ан хабарды жоғ ары контрастылық пен жеткізеді, жә не жазуларды арнаулы жұ мсақ жө ке, шү беректермен оң ай сү ртіп тазартуғ а болады. Сонымен қ атар, мұ нда магнит арқ ылы суреттер, сызу, диаграммаларды орналастыруғ а болады. Шыныэмальды тақ талар - 1-ден 7-ге дейін жұ мыс беті бар, жылжымайтын, жылжымалы, бірің ғ ай тү сті немесе аралас тү сті жә не ә ртү рлі ө лшемдерде болып келеді. Ноталық дыбыс арқ ылы қ олданылатын тақ талар ә уен мектептері мен сыныптарына арналады. Олар қ ара тү сті анодталғ ан алюмин қ аң ылтырғ а нота сызық тарын орналастыру арқ ылы жасалады. Ә р тү рлі хабарландырулар мен ақ параттарды жариялау ү шін, хабарландыруларды ү шкір заттармен жапсыра салуғ а ың ғ айлы, табиғ и немесе жасанды кеуекті заттан жасалғ ан тақ талар қ олданылады. Бө лме жабдық тарын дұ рыс орналастырып, оқ ушыларды дұ рыс отырғ ызудың маң ызы да ө те жоғ ары. Оқ ушылар столы (бір орынды немесе екі орынды) аудиториялық, сызу жә не лабораториялық столдар оқ у бө лмесінің мағ насына сә йкес алынады. Столдарды орналастыру негізінен ү ш қ атар етіп орналастырады, бірақ, кейбір жағ дайларда оларды екі қ атар етіп орналастыруғ а болады.

Оқ у бө лмелерін жабдық тағ ан кезде тө менде кө рсетілген аралық тар сақ талуы керек: екі орында столдардың қ атарларының аралығ ы - 60см тө мен емес; столдар қ атары мен сыртқ ы қ абырғ аның аралығ ы - 50-70см; столдар қ атары мен ішкі қ абырғ аның (немесе сол қ абырғ ада орналасқ ан шкафтардан) аралығ ы - 50-70см; ең артқ ы столдан қ абырғ ағ а дейін, қ арсысындағ ы сынып тақ тасына дейінгі аралық - 70см; демонстрациялық столдан оқ у тақ тасына дейін - 100см; бірінші партадан, оқ у тақ тасына дейін - 2, 4-2, 2м кем болмауы керек. Оқ ушының оқ у тақ тасынан ең алыс қ ашық тығ ы 860см кө п болмауы керек. Оқ у тақ тасының еденнен биіктігі - 80-90см болуы керек. Мектеп дә рігері сабақ қ а қ атысып, оқ ушылардың жұ мыс кезіндегі дене тұ лғ асының жағ дайын бақ ылап, олардағ ы дене тұ лғ асының ауытқ уларын анық тап, бұ л жағ дайдың себебін ашып, профилактикалық шаралар жү ргізуі қ ажет.

Оқ ушыны дұ рыс отырғ ызуды гониометрияның кө мегімен буындардан пайда болатын бұ рыштарғ а (39 сурет), қ ажетті жағ дайларды таң дау арқ ылы (20 кесте) жасауғ а болады. 22 кесте. Оқ ушыларды дұ рыс отырғ ызуғ а қ ажетті гониометриялық кө рсеткіштер.

Парта (столдардың) размері, онда отырғ ан баланың бой ұ зындығ ына сә йкес болғ анымен, баланың дене тұ лғ асы дұ рыс болмауы да мү мкін, сондық тан баланың дұ рыс отыруғ а дағ дыланбағ андығ ын кө рсететін мұ ндай жағ дайларғ а да ерекше кө ң іл бө лінуі керек.

Қ азіргі орта мектептің химия кабинеттері екі бө лмеден – сынып-зертхана жә не зертхана дайындық бө лмесінен тұ рады. Сынып зертхана бө лмесінің ауданы 66-80 м², ал зертхана дайындық бө лмесінікі 16-24 м² Сынып-зертханада сабақ, сыныптан тыс жұ мыстардың барлық тү рі жү ргізіледі. Типтік жоба бойынша химия кабинеті жоғ ары қ абаттардың бірінде болуы керек. Сынып-зертхананың қ абырғ аларында тұ рақ ты пайдалануғ а арналғ ан кө рнекі қ ұ ралдар ілінеді. Алдың ғ ы қ абырғ ада сынып тақ тасының ү стің гі жағ ына немесе жанына химиялық элементтердің Д.И.Менделеев жасағ ан периодтық жү йесі ілулі тұ рады. Сол маң айғ а ретіне қ арай тұ здардың, қ ышқ ылдардың жә не негіздердің суда ерігіштік кестесі ілінеді. Элементтердің периодтық жү йесінің астына, сынып тақ тасының ү стің гі жағ ына ұ зын жә не жің ішке қ ағ аз таспа тү рінде металлдар кернеуінің электрохимиялық қ атары жә не электртерістілік қ атары кестелері бекітіледі. Сынып қ абырғ асының қ олайлылау жеріне зертханалық ыдыстарды, қ ұ ралдарды, реактивтерді пайдалануғ а араналғ ан сурет-кестелер ілінеді. Ол кестелер оқ ушылардың сарамандық сабақ тар мен зертханалық тә жірибелер кезінде анық тамалық мә ліметтер алу ү шін қ ажет болады. Осы жерге «Химия кабинетінде жұ мыс істеудің ережелері» ілінеді. Бө лменің артқ ы жағ ына сыныптан тыс оқ уғ а арналғ ан ғ ылыми кө п тарағ ан кітаптардың мұ қ абалары бейнеленген жә не тізімдері жазылғ ан плакат ілінеді. Сынып-зертхананың кейбір бос жерлеріне ретіне қ арай керегінде пайдаланатын кестелерге, сызбанұ сқ аларғ а, диаграммаларғ а, портреттерге орын қ алдырылады. Мұ ны оқ ытудың педагогикалық жә не ә дістемелік бө лімі деп атауғ а болады. Сынып-зертханада техникалық қ ұ ралдарды пайдаланғ анда бейнелерді тү сіруге арналғ ан экран болады, ол сынып тақ тасының ү стіне ілінеді. Экран сирек пайдаланатындық тан, сабақ тан кейін зертханашы жинап алып, дайындық бө лмесінде сақ тайды. Сынып-зертханада ө ртке қ арсы қ олданылатын қ ұ мы бар жә шік, ө рт сө ндіргіш асбест, киіз жапқ ыштар, т.б. қ ұ рладар кө рнекі кө рсету ү стелінің маң ында тұ рады, сондай-ақ дә рі қ орапша, кө зілдірік, бетті қ орғ айтын жамылғ ы, резең ке қ олғ ап, халаттар, шланг, айна т.б. болады.