Бөлім. Тұлғаның эмоционалды –еріктік сферасы

Глоссарий:

Эмоция латын тілінен аударғ анда ‘emoveo’, яғ ни қ обалжу деген мағ ынаны білдіреді. Эмоция – бұ л адамның айналадағ ы ө мір шындығ ына жә не ө з басына деген ө зіндік қ арым-қ атынасы.

Эмоция - адамның мінез-қ ұ лқ ына, іс-ә рекетіне, пікіріне қ анағ аттануы немесе қ анағ аттанбауынан кө рінеді.

Шаттану –мұ ң, ү рей мен қ орқ у, масаттану, ө кіну осылардың барлығ ы адамның тітіркендіргіштерге психикалық реакциясының тү рлерін кө рсетеді.

Эмоцияның субъективтілігі - адамдағ ы барлық психикалық қ ұ былыстар субъективті болады, ол адамның ө мірлік тә жірибесіне, жағ дайына, ұ станымдарына байланысты болады, бірақ субъективтілік эмоцияда ерекше аң ғ арылады.

Эмоцияның полярлылығ ы - оның ө зі эмоцияның анық тамасынан бастау алады, яғ ни қ анағ аттану мен қ анағ аттанбау қ ажеттіліктерінің ағ ымдық процесі.

Эмоцияның фазалығ ы - эмоцияның динамикасына байланысты болады. Бір эмоциялық жағ дайдың ө зінде қ ысым мен бә сең дік, қ озу мен тынышталу кө рінеді.

Аффект - («аффект» - сө зінің мағ ынасы жалпы алғ анда қ анағ аттанудың ә ртү рлілігі, ауырсыну, тілек) – ол эмоцияның бірте-бірте кү шеюінен кө рінеді.

Аффект – бұ л қ ысқ а мерзімді, бұ рқ етпе, ө те кү шті эмоциялық реакция.

Стресс - бұ л кү тпеген шытырман жағ дайда туатын эмоциялық кү й. Қ ауіп-қ атер жағ дайындағ ы ә рекеттер, жылдам шешімге келу қ ажеттілігі, қ ауіп тө нген сә ттегі реакция, кү рт ө згерген жағ дайдағ ы мінез-қ ұ лық стресстік кү йлер болып табылады.

Кө ң іл кү й – адамның барлық толғ аныс тебіреністері мен ә рекеттеріне ө ң беретін ұ зақ эмоциялық кү й.

Фрустрация - тұ рақ ты жағ ымсыз эмоциялық кү йге душар ететін, шектен асқ ан қ анағ аттанбаушылық фрустрацияның, яғ ни сана мен ә рекеттің бұ зылуының негізі болады.

Сезім - бұ л адамның қ оршағ ан болмыс заттары жә не қ ұ былыстарымен қ атынас жасауынан туындағ ан ә рқ илы формада кө рініс беретін толғ аныс, кү йзелістері.

Моральдік сезімдер - қ оғ ам талабына орай, адамның ө з мінезіне лайық не лайық еместігін сезінген кө ң іл-кү йді білдіреді.

Эстетикалық сезімдер –ә семдікті қ абылдап, оғ ан сү йсіну, лә ззә ттану, рухани кү шін арттыру сезімі.

Зияттылық сезім - адамның таным ә рекетімен байланысты. Шығ армашылдық пен ө нерге деген кө ң іл – кү й қ атынасынан туындайды.

Ерік – бұ л адамның ө з мінез-қ ұ лқ ын саналы реттей алу қ абілеті, ө зінің барлық кү шін қ ойылғ ан мақ сатқ а жетуге бағ ыттау.

Ерік – іс-ә рекеттің саналы реттелуіне негізделген психиканың ерекше формасы. Іс - ә рекетті орындау тұ лғ аның іс - ә рекет элементтерін ұ йымдастыруы жә не басқ аруы болып табылады, яғ ни іс-ә рекет процесін жә не ө зін басқ ару.

Тақ ырып. Сезім жә не эмоция. Ерік

Дә ріс мақ саты: Студенттердесезім жә не эмоция, ерікмә селелері туралы білімдерін терең дету.

Қ арастырылатын сұ рақ тар:

1. Сезім жә не эмоциялық белсенділік.

2. Тұ лғ аның еріктік белсенділігі