![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Дәріс тезисі. 1.Сезім және эмоциялық белсенділік
1.Сезім жә не эмоциялық белсенділік. Тұ лғ аның эмоционалды белсенділігі бірнеше атауларғ а ие: сезім, аффект, қ ұ марлық, эмоция. Эмоция адамның тү рлі органикалық қ ажеттіліктеріне байланысты туып отыратын шағ ын, адам қ уанғ аннан, қ амық қ аннан кө зіне жас алса, не болмаса бір нә рсеге мә з болып, шек-сілесі қ атып кү лсе, мұ ндай жағ дайдың ұ зақ қ а созылмайтындығ ы. Эмоция – оң немесе теріс бастан кешудің организмге мә нді ө згерістер ә келуі. Бұ л ө згерістер органикалық ө згерістер нә тижесі немесе таным іс-ә рекетіне байланысты рефлекторлы туындауы мү мкін. Эмоция тамақ қ а қ ажеттілікте, қ андай да міндетті шешуде немесе адамның терең ойғ а, қ иял кезінде кө рінетін реакциялары. «Эмоция психологиясының» негізін салушы Бенедикт Спиноза: адам денесінің ә рекетке мү мкіндігін жоғ арылататын немесе тө мендететін, ық пал жасайтын немесе шектейтін жә не осы жағ дай идеяларын аффект деп атады. Қ азіргі кездегі теорияларғ а сә йкес эмоция жайлы теориялардың пайда болуырефлекторлы психофизикалық жә не қ ысымның танымдық анық тамасына жә не оғ ан мә н берумен шартталғ ан. Эмоционалды белсенділік сә йкес қ ұ рылымдармен жү зеге асырылады: олар тұ лғ аның қ ажеттіліктері, қ ұ ндылық тары жә не эмоционалды сапалары. Сезім – эмоционалды реакциялардың белгілі тү рлеріне деген тұ рақ ты бейімділік. Олардың кейбіреулері туа берілген, ал кейбіреулері ө мір барысындағ ы тә рбие мен тә жірибеден қ алыптасады. Сезім мысалдары: патриоттық, ата-аналық сезім, ә уенге деген сү йіспеншілік. Айналадағ ы қ оршағ андардың барлығ ы дерлік эсоция тудырмайды. Адамның эмоциясын тудыратын заттар жә не қ ұ былыстар шең бері бар, адамның эмоциясының молдығ ы адамның эмоциялық мә дениет дең гейін жә не эмоционалды жан-жақ тылығ ын кө рсетеді. Ө мір адамнан эмоциялық тұ рақ тылық ты жә не кү рделі жағ дайларда қ арсылық кө рсетуді талап етеді. Перл Изардтың теориясы бойынша базалық эмоциялар ретінде келесі эмоцияларды кө рсетеді: - қ ызығ ушылық; - қ уаныш; - таң қ алу; - қ айғ ы; - ашу; - жек кө ру; - қ орқ ыныш; - ар-намыс; - ұ ялу; - кінә лілік т.б. Эмоционалды процесс екі қ абатты қ ұ рылымғ а ие: 1- қ абат нақ ты сезімдерді; қ орқ ыныш, қ уаныш, қ айғ ы т.б. бастан кешіру. 2-қ абат арнайы емес ү лкен жә не кіші шамадағ ы эмоциялы қ ысымдар. Ол стресс деген атау алғ ан. Стресс – бұ л ақ ыл мен дененің бейімделушілік қ абілеттеріне қ ойылатын талаптар. 2.Тұ лғ аның еріктік белсенділігі. Ерік кү шінің қ ұ рылымы 3 буыннан тұ рады. 1-буын- ә рекетке итермелеудің қ алыптасуы; 2-буын - эмоциямен ө зара ә рекеттестік; 3-буын – кү рделілікті мең геруге арналғ ан кү штерді жұ мылдыру. Ерік адамның физиологиялық функцияларды жү зеге асырудағ ы ырық ты қ озғ алыстардың базасында дамиды. Алғ ашында балада қ андайда бір ырық ты қ озғ алыстарғ а белсенділік болмайды. Ө скен сайын балада психофизиологиялық механизмдердің дамуына байланысты ырық ты қ озғ алыстарды жү зеге асыру мү мкіндігі артады. Адам дамуының белгілі кезең дерінде еріктік механизмдер танымдық процестер мен эмоционалдық аймақ тарда кө рінеді. Адам ө мірдегі кү рделілікке қ арсы тұ руда белсенді жә не тұ рақ ты бола бастайды. Ө зін-ө зі ұ стау дамиды, мінез-қ ұ лық еріктің кешені ретінде кө рінеді. Бақ ылау сұ рақ тары: 1. Эмоцияның формалары қ андай? 2. Еріктік акт сипаттамасы.
Ә дебиеттер тізімі:
|