Олданбалы программалау құралының классификациясы

Мә тіндік редактор. Қ олданбалы программаның класының негізгі функциялары енгізуде жә не мә тіндік қ орды редакторлауда тұ жырымдалды.Толық тауышы функциялары енгізу процедурасының автоматизациялаудан жә не редакторлаудан тұ рады. Енгізу, шығ ару жә не қ орды сақ тау операциясы ү шін мә тінді редакторлап шақ ырады жә не жү йелік программалық қ амсыздандыруды қ олданады. Ә детте осы қ олданбалы программа класынан программалық қ амсыздандырумен танысу басталады.

Мә тіндік процессорлар. Мә тіндік процессордың мә тіндік редактормен негізгі айырмашылығ ы, олар енгізу жә не мә тінді редакторлаумен қ атар, оны форматтайды. Сә йкесінше, мә тіндік процессордың негізгі қ ұ ралына мә тіннің ө зара қ амсыздандыру қ ұ ралдары, графиктер, таблицалар жә не басқ а объектілері, яғ ни қ орытынды қ ұ жат қ ұ ратындар, ал толық тауыштары автоматизация процесінің форматтауы. Қ ұ жаттармен жұ мыстың қ азіргі стилі екі альтернативті жолғ а бө лінеді- қ ағ азды қ ұ жаттармен жұ мыс жә не электронды қ ұ жаттармен жұ мыс (қ ағ азсыз технология). Сондық тан мә тіндік процессор қ ұ ралының қ ұ жатын форматтау туралы айтқ анда, екі ә р тү рлі принципиальды бағ ытты ескеру қ ажет, қ ұ жатты форматтау, басып шығ ару ү шін арналғ ан, жә не электронды қ ұ жатты форматтау, экранда бейнеленуі ү шін арналғ ан.

Графикалық редакторлар. Бұ л программа класы графикалық бейнелеуді ө ң деу жә не қ ұ ру ү шін арналғ ан. Берілген класта мынадай келесі категорияларғ а бө лінеді: растрлық редакторлар, векторлық редакторлар жә не программалық қ ұ ралдар қ ұ ру жә не ү ш ө лшемді графиктерді ө ң деу ү шін (3D-редакторлар).

Растрлық редакторлар графикалық объект комбинациялық нү кте тү рінде кө рсетілген жағ дайда қ олданылады, яғ ни айқ ындық жә не тү с қ асиеттері бар растр пайда болады. Бұ л жол тиімді, егер графикалық бейнелеудің кө птеген жартылай тү сті жә не элементтердің тү сі туралы ақ параты бар болса, яғ ни қ ұ растырылғ ан объекті оның формасы туралы ақ параттан маң ыздырақ. Бұ л фотографиялық жә не полиграфикалық бейнелеулерге тә н. Растрлық редактор бейнелеуді ө ң деу ү шін, фотоэффектіні қ ұ ру жә не кө ркемділік композициялар ү шін кең інен қ олданылады. Растрлық редактор қ ұ ралының жаң а бейнеленген қ ұ ру мү мкіндігі шектеулі жә не ә ркезде ың ғ айлы емес. Кө п жағ дайда суретшілер ә деттегі саймандармен қ олдануды жө н кө реді, кейін суретті компьютерге арнайы аппараттың (сканер) кө мегімен енгізеді жә не жұ мысты растрлық редакторлардың арнайы эффект жолын қ олданумен аяқ тайды.

Векторлық редакторлардың растрлардан берілген бейнелеу туралы кө рсетілімі ә дісімен ерекшеленеді. Векторлық бейнелеудің элементар объектісі нү кте емес, тү зу болып табылады. Бұ л графикалық - сызу жұ мысына тә н, яғ ни ондағ ы қ ұ растырылғ ан жеке нү ктелердің тү сі туралы ақ параттан гө рі форманың сызығ ының ү лкен мә ні бар. Векторлық редакторларда ә рбір сызық ү шінші реттегі математикалық қ исық тү рінде қ арастырылады, сә йкесінше комбинациялық нү кте тү рінде емес, математикалық формуламен кө рсетіледі. Элементарлы объектілерден қ арапайым геометриялық объектілер қ ұ рылады. Векторлық график қ ұ ралымен орындалғ ан кө ркемдік суреттеу ө зара бір-бірімен байланысқ ан он мың дағ ан қ арапайым объектіні ұ стап тұ руы мү мкін. Векторлық редактор бейнелеуді қ ұ ру ү шін ың ғ айлы, бірақ тә жірибеде дайын суретті ө ң деу ү шін қ олданылмайды. Олар жарнамалық бизнесте кең қ олданыс тапты, сонымен қ атар полиграфиялық баспаның тысын хаттау ү шін жә не барлық жерде кө ркемдік стилдің жұ мысы сызуғ а жақ ын болса.

Мә ліметтер қ орын басқ ару жү йесі. Мә ліметтер қ орын кестелік структурада ұ йымдастырылғ ан орасан массивтер қ оры деп айтады. Мә ліметтер қ орын басқ ару жү йесінің негізгі функциялары мыналар болып табылады:

· Мә ліметтер қ орының бос структурасының қ ұ рылуы;

· Мә ліметтердің басқ а кестесінен деректер импорты немесе оның толық тырылуы;

· Деректерге қ атынаудың қ амсыздандырудың мү мкіндігі, сонымен қ атар іздеу жә не сү згілеудің қ ұ ралы.

Кө птеген мә ліметтер қ орын басқ ару жү йелері қ арапайым қ ордың анализін ө ткізуге жә не олардың ө ң делуіне толық мү мкіндік алып келеді. Нә тижесі мә ліметтер қ орының жаң а кестесін қ ұ ру мү мкіндігі туады. Желілік технологияның кең таралуына байланысты мә ліметтер қ орының қ азіргі басқ ару жү йелеріне бү кілә лемдік компьютерден желі серверінде орналасатын тазарту жә не орнату ресурстарының жұ мысына талап ету мү мкіндігі қ ойылады.

Электрондық кестелер. Электрондық кестелер қ ордың ә р тү рлі типін сақ таумен олардың ө ң делуі ү шін комплекстік қ ұ ралы қ ойылады. Кейбір дә режеде олар мә ліметтер қ орын басқ ару жү йесіне аналогты, бірақ негізгі акцентті массив қ орын сақ тауы мен оларды қ амсыздандыруына аралас емес, қ орды тү рлендіруде, яғ ни сә йкес олардың ішкі мазмұ нымен. Электрондық кестелердің негізгі қ асиеті кестедегі кез-келген ұ яшық мә ні ө згергенде, кестелердің басқ а ұ яшық тарының мә ні автоматты тү рде ө згеруі мү мкін, ө згертілген байланыспен, берілген математикалық немесе логикалық формулалармен байланысқ ан.

Жобалаудың автоматтау жү йесі (CAD-жү йесі). Конструктивті-жобалау жұ мысын автоматизациялау ү шін арналғ ан. Машина қ ұ рылғ ысында, қ ұ ралдар қ ұ рылысында, архитектурада қ олданылады. Графикалық -сызу жұ мысынан басқ а бұ л жү йелер, қ арапайым есептеулермен кең мә ліметтер қ орынан дайын конструктивтік элементтерді таң дауғ а, ө ткізуге мү мкіндік береді.CAD жү йесінің ерекшелігі техниканың шартпен жобалаудың барлық этабында автоматты қ амсыздандырудан тұ рады, яғ ни шама жә не ереже шығ армашылық қ а жатпайтын жұ мыстан конструкторды босатады. Мысалы, машина қ ұ рылысында CAD жү йелері сызу жинағ ында жұ мыстың сызу деталдарын автоматты тү рде орындайды, яғ ни қ ажетті технологиялық қ ұ жаттарды дайындау, қ ажетті қ ұ ралдар станоктік жә не бақ ылау қ ұ ралдары, сонымен қ атар сандық программалық басқ арумен (СПБ, ЧПУ) станоктар ү щін басқ ару программаларын дайындау. Қ азіргі кезде автоматтандырылғ ан жобалау жү йелері қ ажетті компонент болып табылады, яғ ни онсыз майысқ ақ ө ндіріс жү йелері (ГПС) мен автоматтандырылғ ан технологиялық процестермен басқ ару жү йесі (АСУТП) қ алыптастыру тиімділігін жоғ алтады.

Столү стілік баспалық жү йелер. Программаның бұ л класының белгіленуі автоматтау процестің беттеуінің полиграфиялық баспасынан тұ рады. Программалық қ амсыздандырудың бұ л класы автоматтық жобалау жү йесі мен мә тіндік процессордың аралық жағ дайында орын алады. Столү стілік баспалық жү йелердің мә тіндік процессордан кең ейменің қ ұ ралымен мә тіндік ә рекеттесуді басқ ару графикалық объектілермен жә не беттердің параметрлерімен ерекшеленеді. Басқ а жағ ынан, олар мә тіндік редакторлау мен автоматты енгізуде функциональдық мү мкіндіктердің тө менділігімен ерекшеленеді.Ү стел ү стілік баспалық жү йені пайдалану, яғ ни оларды мына қ ұ жаттарда мә тіндік процессормен жә не графикалық редакторлардаө ткен алдын-ала ө ң деуде қ олданылады.

HTML редакторлары (Web-редакторлары). Бұ л мә тіндік жә не графикалық редактордың қ асиеттерін ө зіне біріктірген редактордың негізгі класы. Олар Web-қ ұ жаттық деп аталатын қ ұ ру мен редакторлау ү шін белгіленген. Web-қ ұ жаттар-бұ л электрондық қ ұ жаттар, дайындық та интернетте ақ паратты беру ә дісімен байланысқ ан ерекшелік қ атарын ескеру керек. Теориялық Web-қ ұ жатты қ ұ ру ү шін ә деттегі мә тіндік редактор мен процессорлерді пайдалануғ а болады, сонымен қ атар кейбіреулері графикалық редактордың векторлық графиктерінен, бірақ Web-редакторы қ ажетті функциялармен бірге, ө німділігі жоғ ары Web-дизайнер иеленеді. Бұ л программаның класы электрондық қ ұ жаттарды жә не мультимедиялық баспаларды дайындау ү шін тиімді қ олдануғ а болады.

Броузерлер (шолушылар, Web қ ұ ралын қ арау). Бұ л категорияларғ а HTML форматында орындалғ ан электрондық қ ұ жаттарды қ арау ү шін белгіленген программалар қ ұ ралдары қ атысты. Қ азіргі броузерлер мә тінде ғ ана емес графикте шығ арады. Олар музыканы, адамның сө зін, интернеттегі радиоқ абылдағ ышты тың дауды қ амсыздандыруын, видеоконференцияны қ арау, электрондық пошта қ ызметтерімен жұ мыс жасау, телеконференция жү йелерімен шығ ара алады.

Жинақ талғ ан іс жү ргізу жү йелері. Басшының жұ мыс орнын автоматтаудың программалық қ ұ ралы ө зімен бірге кө рсетеді. Негізгі функциялардың жү йелеріне қ ұ ру функциясы, редакторлау жә не қ арапайым қ ұ жаттарды форматтау, электронды пошта функциясын орталық тандыру факсимилдік жә не телефондық байланыстар, диспетчерлеу жә не ө неркә сіптің қ ұ жатты айналдыру мониторинг, ақ параттың анық тамасы жатады.

Бухгалтерлік жү йелер. Бұ л мамандандырылғ ан жү йелер, ө зіне мә тіндік жә не кестелік редактор функцияларын, электрондық кесте жә не мә ліметтер қ оры басқ ару жү йесін байланыстырушы. Ө неркә сіптің біріншілік бухгалтерлік қ ұ жатын жә не олардың есептеулерін дайындауды автоматтау ү шін, бухгалтерлік есепкеалу жоспарын санау ү шін, сонымен қ атар шаруашылық жә не финанстық формадағ ы ө ндірістің қ орытындысы бойынша ү немі есеп беруді автоматты дайындау ү шін, қ абылданатын салық орындарына, бюджеттен тыс фондтарғ а жә не статикалық есеп алу орындарын апарылуы ү шін арналғ ан. Бұ ғ ан қ арамастан теорияда барлық функциялар бухгалтерлік жү йелер ү шін тә н, басқ а да жоғ арыда аталынғ ан программалық қ ұ ралдармен орындауғ а болады, бухгалтерлік жү йелер қ олданылуы бір жү йеде ә р тү рлі қ ұ рал интеграцияның арқ асында қ олайлы.

Финанстық аналитикалық жү йелер. Бұ л кластың программалары банктік жә не биржалық структурасында қ олданылады. Олар финансты, тауар жә не шикізат нарығ ындағ ы жағ дайды бақ ылауғ а жә не болжауғ а мү мкіндік береді, ағ ымдағ ы анализді ө ндіреді, хабарларды жә не есеп беруді дайындайды.

Геоақ параттық жү йелер (ГАЖ). Топографиялық немесе аэрокосмикалық ә діспен алынғ ан ақ параттың негізінде геодезиялық жә не картографикалық жұ мысты автоматизациялау ү шін арналғ ан.

Бейнемонтаж жү йелері. Бейнематериалдың цифрлық ө ң деуі, олардың монтажы, бейнеэффектіні қ ұ ру, дефектіні орналыстыру, дауысының жө нделуі, титр жә не субтитр ү шін арналғ ан.

Қ олданбалы программалық қ ұ ралының жеке категориялары ө зінің классификация жү йесінің ішкі дамуымен иеленеді, ү йретуші, дамушы, анық тамалық жә не ойын-сауық тың жү йелерді жә не программаларды кө рсетеді. Бұ л программалық қ амсыздандыру класының ө зіндік ерекшелігі мультемедиялық қ ұ растырушыларғ а (музыкалық композиция мен графикалық анимация жә не бейнематериал қ ұ ралын қ олдану) жоғ арғ ы талап етуі болып табылады.