Нағыз гликопротеиндердің құрылысы туралы түсінік, негізгі өкілдері. Нағыз гликопротеидтер, құрылысы, өкілдері.

Нағ ыз гликопротеидтердің ө кілдеріне: муциндер; иммуноглобулиндер; қ анның тобын анық тайтын белоктар; гормондар; тасымалдаушы белоктар жатады.

Нағ ыз гликопротеидтерде белоктың мө лшері шамамен 80%, ал простетикалық топ – шамамен 20%. Простетикалық тобының қ ұ рамында тү рлі полисахаридтер жә не олардың амин туындылары, нейраминдер, сиал қ ышқ ылдары ә р тү рлі мө лшерде болады, белгілі бір жү йелілік байқ алмайды, яғ ни жү йесіз кө мірсулардан тұ рады. Нағ ыз гликопротеидтер ағ зада кең таралып, алуан тү рлі қ ызметтер атқ арады:

14 Протеогликандар, қ ұ рылысы туралы тү сінік, негізгі ө кілдері, ролі. Протеогликандар, қ ұ рылысы, ө кілдері, олардың маң ызы.

Протеогликандар аздағ ан 2-2, 3% белоктан (10%), ал қ алғ аны простетикалық тобы кө мірсулардан – 90-98% тұ рады. Протеогликандар қ ұ рамындағ ы кө мірсулардың қ ұ рылысы жү йелі тү рде болады.

Протеогликандар – кү рделі белоктар. Олар ү лкен теріс зарядты полианион болғ андық тан катиондармен байланысып, олардың диффузиясын қ амтамасыз етеді, фибриллярлы структура тү зуге қ атысады, базальды мембрананың қ ұ рамына кіре отырып, заттардың диффузиясын қ амтамасыз етеді. Протеогликандар қ ұ рылымдық белоктармен байланысып, молекулалық елек тү зеді, олар метаболиттердің, судың диффузиясын реттейді, катиондардың алмасуын қ амтамасыз етеді. Протеогликандардың простетикалық топтары гликозамингликандар (ГАГтар). Олар ү ш топқ а бө лінеді: гиалурон қ ышқ ылы, хондроитинсульфат, гепарин

15.Гиалурон қ ышқ ылының қ ұ рылысы мен ролі. Гиалурон қ ышқ ылы b-1, 4-гликозидтік байланыс арқ ылы қ ұ рылғ ан 100 ден 20000-ғ а дейін дисахаридтер қ алдығ ынан тұ ратын кү рделі қ осылыс. Дисахаридтік қ алдық тар b-глюкурон қ ышқ ылы мен b- ацетилглюкозаминдерден тұ ратын, b-1, 3-гликозидті байланыс арқ ылы қ ұ рылғ ан. Гиалурон қ ышқ ылы шыны тә різді денеде, кіндік бауда кездесіп, патогенді агенттің таралуына жол бермейді. Дә некер тіндерде кездесіп, ө ткізгіштігін реттеуге, дә некер тінінің негізгі цементтеуші заты болып табылады. Гиалурон қ ышқ ылы буынаралық сұ йық тық та майлау рө лін атқ арып, буындардың беттерінің бір бірімен ү йелісін азайтады. Митозды жылдамдататын фактор.

16. Хондроитинсульфаттың қ ұ рылысы мен ролі. Хондроитинкү кірт қ ышқ ылы – қ ысқ а тізбекті сульфатталғ ан полисахарид. Молекулалық тізбегінің қ ұ рамында 20 дан бірнеше жү зге дейін дисахаридтер қ алдығ ынан тұ рады. Дисахаридтік қ ұ рамы b-глюкурон қ ышқ ылынан жә не b- ацетилгалактозаминсульфаттан, олар бір бірімен b-1, 3-гликозидті байланыс арқ ылы қ осылғ ан. Хондроитинсульфаттар ү ш тү рде болуы мү мкін. Хондроитинкү кірт қ ышқ ылы сү йек жә не шеміршектің тіндерінде минералдануғ а, кальцилену жә не фибриллогенез процестеріне қ атысып, митозды баяулатады.

17.Гепариннің қ ұ рылысы мен ролі. Гепарин қ ұ рамында кү кірт қ ышқ ылы бар қ ысқ а тізбекті, дә некер тінінің міндетті қ ұ рамдас бө лігі. Гепариннің мономері дисахаридті қ алдық, b-глюкуронилсульфаттан жә не a-ацетилглюкозаминсульфаттан тұ рады. Олардың арасындағ ы химиялық байланысы a-1, 4-гликозидті. Гепарин дә некер тінінің семіз клеткаларында синтезделеді. Қ анның ұ ю процесінде антикоагулянт жә не липидтер алмасуын реттеп, антиатерогенді қ асиет кө рсетеді. Гепарин кейбір ферменттерді активсіздендіреді, мысалы, гиалуронидазаның ә серіне кедергі жасап, капиллярлардың ө ткізгіштігін тө мендетеді, тіндерді гистаминнің артық мө лшерінен босатады. Осы қ асиетіне сү йене отырып, гепаринді қ абыну процесіне қ арсы қ олданады.