Орталық парез бен паралич

Қ озғ ағ ыш жолдар: корково-бульбарлық жә не корково-спинальдық. Корково-бульбарлық жол ми қ ыртысынан моторлық зонасынан басталады, сопақ ша мидың дең гейінде киылысадыда сопақ ша мида орналасқ ан ядроларда аяқ талады. Корково-спинальдық жол ми қ ыртысынан моторлық зонасынан басталады, сопақ ша ми мен жұ лынның шегарасында жартылай қ иылысады, жұ лын бойымен ө тедіде, ә р сегментте жұ лынның сұ р затындағ ы алдың ғ ы мү йіздерінде аяқ талады- мотонейрондарда.

Паралич-бұ л ө те жиі кездесетін қ имыл-қ озғ алыстың бұ зылуы. Паралич кезінде толық қ имыл-қ озғ алысы жоғ алады кө бінесе аяқ -қ олдарда. Парезге мынандай бұ зылуы жатады. Қ имыл-қ озғ алысы жартылай ә лсірейді, бірақ мү лдем тоқ талғ ан емес. Параличтің себебі: инфекциялық аурулар, зақ ымдану осы аурудың нә тижесінде жү йке жү йесі жә не орталық тардың қ ызметінің бұ зылуы байқ алады. Параличтің екі тү рі болады: орталық жә не шеткі. Гипертония (бұ лшық еттің тонусының жоғ арлауы), гиперрефлексия (рефлекстің жоғ ары болуы), гипо немесе арефлексия (рефлекстің тө мендеуі немесе жоғ алуы), атония немесе гипотония (бұ лшық еттің тонусы жоқ болуы немесе аз болуы), атрофия (бұ лшық еттің мө лшерінің азаюы). Шеткі паралич полиомелит ауруларда байқ алады. Патологиялық рефлекстің болуы мысалы Бабинский. Аяқ -қ ол бұ лшық еттерінің мө лшері азаймайды, аздап ісік байқ алады, бұ л қ ан айналуыының бұ зылуымен байқ алады.

Медицинада (паралич) сө зінің орнына “плегия” деп аталады, осығ ан байланысты ерекшеленеді:

Моноплегия (монопарез) бір аяқ немесе қ олдың сал болуы.

Параплегия (парапарез) екі қ олдың немесе екі аяқ тың сал болуы.

Гемиплегия (гемипарез) дененің бір жақ тың сал болуы.

Тетраплегия (тетрапарез) дененің екі жақ ты сал болуы.

Жарақ ат пирамидтік жолмен бақ ылауда пайда болатын гемиплегия немесе гемипарез пайда болады, гемиплегиялық жү ру тү рі болады: парализдік ауру аяқ ты тартады, парализдік жақ дененің іс-қ имылы сал болып қ алады.

Балалардың церебральдық параличтері - бұ л бір топ патологиялық ө згерістер балалардың организмде,

Себептерін екі топқ а бө лу мумкін: ә йел адамның жү ктілік кезінде жұ қ палы ауруларымен ауру-краснуха, цитомегалия, токсоплазмоз, грипп жә не т.с.с.; жү рек, ішкі секреция бездерінің патологиясы; туу сә тінде асфиксия, зақ ымдану. Екінші топқ а жатады келесі аурулардың натижесінде: менингит, энцефалит, менингоэнцефалит, ми зақ ымдану-пайда болғ ан патологиялық ө згерістер.

Лекция

Тақ ырыбы: сезімталдық тың бұ зылуының синдромдары. Есту. Кө ру.

Сезгіш жолдардың екі тү рі болады: терең жә не сыртқ ы. Сыртқ ы сезгіш жолдың 1-ші нейроны ганглийде орналасады, 2-ші нейроны жұ лынның сұ р затының артқ ы мү йіздерінде орналасады, 3-ші нейроны таламуста, 3-ші нейронның аксоны соматосенсорлық зонада аяқ талады. Терең сезгіш жолдың 1-ші нейроны ганглийде орналасады, 2-ші нейроны сопақ ша мида орналасады, 3-ші нейроны таламуста, 3-ші нейронның аксоны соматосенсорлық зонада аяқ талады. Сыртқ ы сезгіш жол ауырсыну, температуралық, жартылай тактильдік рецепторлардан импусьтерді қ абылдайды, терең сезгіш жол бұ лшық еттердең, бұ ындардан, жартылай тактильдік рецепторлардан импусьтерді қ абылдайды.

Сезімталдық тың бұ зылуының 3 негізгі тү рі болады:

Шеткі- белгілі бір нервтің иннервация аймағ ында, сегменттік - сегмент иннервациялайтын аймағ ында, ө ткізгіш -сезгіш жолдардын зақ ымданғ ан орнынан тө мен орналасқ ан сезімталдық тын бұ зылуы.

Сезімталдық тың бұ зылуының сегменттік тү рі немесе куртка тү рі деп атайды. Бірнеше нерв талшық тар зақ ымданғ ан жағ дайында/полиневрит/ сезімталдық тың бұ зылуының носки, қ олғ ап тү рі байқ алады.

Гностикалық тү рлердің бұ зылыстарын агнозия деп атайды. Сезгіш мұ шенің тү рімен байланысты келесі агнозияның тү рлері болады: кө ру, есту, тактильдік, иіс, дә м сезу бұ зылыстар.

Ә дебиеттер:

1. А.А. Тайжан Невропатология негідері, 2011ж.

2. Ж.Д. Демеуов. Мектеп жасына дейінгі балалардың анатомиясы, физиологиясы жә не гигиенасы. А., 1995ж.

3. С. Жұ мабаев. Жас ерекшелік физиологиясы мен мектеп гигиенасы. А., 1996ж.

4. М.Т. Матюшонок. Балалар мен жасө спірімдер физиологиясы мен гигиенасы. А., 1986ж.

5. М.. Нұ рышев «Адам анатомиясы» оқ улық, А.Қ арасай, 2006 348 бет

6. З.М. Алиакбарова. Мекиеп гигиенасының негіздері. Алматы, Абай атындағ ы АлМУ. 1985

7. З.М. Алиакбарова. Мектеп жасындағ ы балалардың анатомиясы, физиологиясы жә не мектеп гигиенасы. Алматы, РБК, 1993

Қ осымша ә дебиеттер

8. О.А. Петришина. Бастауыш мектеп жасындағ ы балалар анатомиясы, физиологиясы жә не гигиенасы. А., 1984ж.

9. А.П. Чабовская. Мектеп гигиенасы. А., 1984ж.

10. Ә. Кү зенбаева. Адам анатомиясы. Алматы, 2001ж.

11. А. Рақ ышев. Адам анатомиясы. Алматы, 2004ж. 1 бө лім

12. Е. Керімбеков Адам анатомиясы. Оқ у қ ұ ралы. Алматы – 1988

13. Н.М.Апанасенко. Физическое развитие детей и подростков. Киев, 1998

14. А.А.Гуминский, Н.Н.Леонтьева. Руководство к лабораторным занятиям по общей и возрастной физиологии. М. Просвещение, 1990

15. А.Г. Хрипкова, и др. Возрастная физиология и школьная гигиена. М.: Просвещение, 1990

16. Ю.А.Ермолаев. Возрастная физиология: Учеб. Пособия для студ.педагог. ВУЗов. – М.: Высшая школа, 1985

17. А. Рақ ышев. Адам анатомиясы. Алматы, 2004ж. 2 бө лім

18. М.. Нұ рышев «Адам анатомиясы» оқ улық, А.Қ арасай, 2006

19. А.П. Чабовская. Мектеп гигиенасы. А., 1984ж

20. Сапин. Анатомия человека

21. Ж.Д. Демеуов. Мектеп жасына дейінгі балалардың анатомиясы, физиологиясы жә не гигиенасы. А., 1999ж.

22. З.М. Алиакбарова. Мекиеп гигиенасының негіздері. Алматы, Абай атындағ ы АлМУ. 1985

23. Е. Керімбеков Адам анатомиясы. Оқ у қ ұ ралы. Алматы – 2000

24. К. Дү йсембин Орталық жү йке жү йесi жә не жоғ ары жү йке ә рекетiнiң физиологиясы: Оқ улық / К. Дү йсембин.- Алматы: Қ азмемҒ АҒ ЗИ, 2001.-217 б.

25. Н.Н. Леонтьева Анатомия и физиология детского организма. (Внутренние органы):

Учеб.пособие для студентов фак.дошкольного воспитания пед. ин-тов / М.: Просвещение, 1976.- 239 с.

26. З.В. Любимова Возрастная физиология.В 2-х ч.Ч.1: Учебник для вузов / М.: ВЛАДОС, 2003.- 304с.

27. Ш.С. Набидоллина Бастауыш мектеп жасындағ ы балалардың анатомиясы, физиологиясы жә не гигиенасы: Оқ улық / Ш.С. Набидоллина.- Астана: Фолиант, 2007.- 280бет.

28. О.А. Петришина Бастауыш мектеп жасындағ ы балалар анатомиясы, физиологиясы жә не гигиенасы: Педагогика училищелерінің оқ ушыларына арналғ ан оқ у қ ұ ралы / Алматы: Мектеп, 1984.- 205 бет.

29. С.В. Савельев Сравнительная анатомия нервной системы позвоночных / С.В. Савельев.- М.: ГЭОТАР-МЕД, 2001.- 272с.

30. Қ.Ә. Сапаров Адам анатомиясы бойынша білім дә режесін тексеруге арналғ ан тестілік тапсырмалар / Алматы: Қ азақ университетi, 2005.- 72бет.

31. К.М. Саугабаева Тесты для контроля знаний по анатомии человека / Алматы: Қ азақ университетi, 2004.- 74с.

32. Г.Л. Билич Биология. Полный курс. В 3-х томах. Том 1. Анатомия / М.: ОНИКС 21 век, 2004.- 864с.

33. А.А. Гуминский Руководство к лабораторным занятиям по общей и возрастной физиологии: Учеб.пособ. для биол. спец. пед. ин-тов / А.А. Гуминский, Н.Н. Леонтьева, К.В.Маринова.- М.: Просвещение, 1990.

34. З.В. Любимова Возрастная физиология.В 2-х ч.Ч.1: Учебник для вузов / З.В. Любимова, К.В. Маринова, А.А. Никитина.- М.: ВЛАДОС, 2003.- 304с.

35. К. Дү йсембин Орталық жү йке жү йесi жә не жоғ ары жү йке ә рекетiнiң физиологиясы: Оқ улық / К. Дү йсембин.- Алматы: Қ азмемҒ АҒ ЗИ, 2001.- 217 б.