Электродинамиканың негізгі ұғымдары.

Тұ тас орта қ озғ алысын зерттегенде электромагниттік эффектілерді ескерген жө н. Осығ ан байланысты тұ тас орта механикасында электродинамика жө нінде негізгі мағ лұ маттарды беру қ ажет.

Тә жірибе кө рсеткендей, q₁жә не q₂ зарядтары бар ортаның тыныштық тағ ы екі бө лшектері ө зара ә серлескенде екі массаның арасындағ ы тартылу кү ші сияқ ты кү шпен ә серлеседі:

мұ ндағ ы r-зарядталғ ан бө лшектердің арасындағ ы қ ашық тық. Бұ л арақ атынас Кулон заң ы деп аталады.

Егер q₁ жә не q₂ зарядтар ә р аттас болса тартылу кү ші, ал зарядтар аттас болса тебілу кү ші пайда болады.

Тұ тас орта механикасында зарядтарғ а да ү здіксіз тұ тастық гипотезасы пайдаланылады. Сол себепті зарядтың тығ ыздығ ы енгізіледі.

мұ ндағ ы V кө леміндегі q жалпы зарядтар жиынтығ ы. Электрлік жағ ынан нейтрал орта ү шін q=0 жә не =0. шынында да барлық денелер ү шін нольге жуық.

Электр тоғ ы – зарядталғ ан бө лшектердің қ озғ аласы. Егер денеде иондарғ а қ атысты бағ ытталғ ан қ озғ алыстағ ы бос электрондар болса, онда денеде электр тогы ө тіп жатыр дейді. Қ озғ алыстағ ы немесе тыныштық та тұ рғ ан ортадағ ы токтарды қ арастыруғ а болады. Ток тығ ыздығ ы бірлік уақ ытта, j векторына перпендикуляр бірлік аудан арқ ылы тасымалданатын зарядтар жиынтығ ының шамасына тең j- токтың тығ ыздық векторымен сипатталады.

ө ткізгіштік ортаның электр зарядының сақ талу тең деуінің тү рі

Физикада кең істіктің берілген нү ктесінде (х¹, х², х³) орналасқ ан сыналатын q элементар зарядқ а зарядтар жү йесі тарапынан ә сер ететін электр кү штерін зерттейтін жалпы ә діс қ абылданғ ан. Ө зімізге белгілі, тыныштық та тұ рғ ан сыналатын зарядқ а ә сер ететін кү ш, зарядтың орны мен шамасына байланысты, яғ ни

Мұ ндағ ы Е – электр ө рісінің кернеулік векторы деп аталады, яғ ни Е=Е(х¹, х², х³). Ө ріс векторы Е –жеке зарядтар ө рісінің қ осындысы болып табылады.

Электр ө рісінің кернеулігінің векторы сияқ ты, элементар ток ә серінің қ осындысы арқ ылы магнит ө рісінің характеристикасы магниттік кернеулік векторы H ендіріледі. Оның кө мегімен магниттік ө зара ә сер кү штерін бағ алауғ а болады.

Сонымен, ауасыз кең істіктің ә рбір нү ктесінде жә не ә рбір уақ ыт мезгілінде электромагниттік ө ріс екі вектормен – Е электр ө рісінің кернеулігі жә не H магнит ө рісінің кернеулігімен сипатталады. Е жә не H векторлары зарядтың тығ ыздығ ы жә не электр тогының тығ ыздық векторы j электродинамиканың негізгі ұ ғ ымдары болып табылады.