Намазды парыз ететін шарттар

1.Ислам. Намазды атқ ару – мұ сылман болғ ан ә р ер адамғ а, ә р ә йел кісіге парыз. Намаз кә пір кісіге парыз емес жә не одан атқ ару талап етілмейді. Ол оқ ыса да намазы дұ рыс болмайды. Сол секілді діннен шық қ ан кісі қ айта мұ сылман болса, ридда кезіндегі намаздарының қ азасын ө теуі талап етілмейді, ө йткені ол бұ л аралық та мұ сылманғ а саналмайды. Фиқ һ имамдарының бірауызды келісімі бойынша исламды қ абылдағ ан кә пір соғ ан дейін оқ ымағ ан намаздарының қ азасын ө темейді. Бұ ғ ан Аллаһ тағ аланың Қ ұ ран Кә рімдегі: «Ей, пайғ амбар! Кә пірлерге, егерде олар доғ арса, ілгеріде істегендері кешіріледі, – деп айт!» 2, «ә л-Анфал» сү ресі: 38. – деген аяты дә лел болады. Яғ ни кә пір кездерінде істеген кү нә лары жойылады. Аллаһ тағ аланың: «Олар қ андай амал істеген болса да, Біз оны қ олғ а алып, шашылғ ан тозаң ғ а айналдырамыз» 3, «ә л-Фурқ ан»: 23 – деген сө зіне сай кә пір кісінің осы дү ниеде істеп жү рген жақ сы амалдары ақ иретте еш пайда бермейді. Сондай-ақ Аллаһ тағ аланың: «Кім кә пір болса, оны дү ниеде азырақ пайдаландырамын, соң ыра оны ақ иретте от азабына душар етемін. Ол баратын орын қ андай жаман»1, 1 «ә л-Бақ ара»: 126.– деген сө зіне сә йкес дү ние тіршілігінде істеген жақ сы амалдары дү ние тіршілігі мен ризығ ының жақ саруына ғ ана пайдасын тигізеді. 2. Балиғ атқ а толу. Балиғ ат жасына толмағ ан сә биге намаз атқ ару парыздығ ы міндеттелмейді. Аллаһ тың елшісі: «Қ алам ү ш адамның амалын жазбайды: ұ йқ ыдағ ы адам, оянғ анша; сә би, балиғ атқ а толмайынша; жын ұ рғ ан кісі, есі оралмайынша» 2, – деген. Шариғ ат талабы бойынша ұ л болсын, қ ыз болсын, бірте-бірте парызғ а дағ дыландыру ү шін сә би жеті жасынан бастап намаз оқ уғ а бұ йырылады. Он жасқ а толғ анда оқ ымағ ан намазы ү шін тә рбиелік мақ сатта, психикасы мен денесіне зақ ым тимейтіндей жазаланады. Тә рбиелік мақ сат мен рақ ымдылық жайына қ алып, ашу шақ ырып, қ атты затпен ұ руғ а болмайды. Аллаһ елшісі: «Балаларың а намазды жеті жастарында бұ йырың дар жә не он жастарында намаз ү шін таяқ таң дар! 3 Жә не оларды бұ л жастарында бө лек жатқ ызың дар!» 4, – деген 3. Ақ ыл-естілік. Ал жынды мен жарымеске намаз – парыз емес. Ө йткені міндеттің жү ктелуі ақ ылдылық ты, естілікті қ ажет етеді. Арақ ішкен кісіге, ұ йық тап қ алғ ан кісіге намаздың қ азасын ө теу – парыз. Бұ л шарт «Қ алам ү ш адамның амалын жазбайды: ұ йқ ыдағ ы адам, оянғ анша; сә би, балиғ атқ а толмайынша; жынданғ ан кісі, есі оралмайынша» 6, – деген хадиске негізделген.

1. Мә йітті жуындыру, кебіндеу тур.айт-з. Жаназа намазы жә не оны орындауы абзал болғ ан адамдар. Кө з жұ мғ ан соң жасалатын сү ннеттер-1) Аллаһ тағ аланың ә мірін «Расында, барлығ ымыз – Аллаһ қ а тә нбіз жә не баршамыз Аллаһ қ а ораламыз» деп қ абылдау. 2) Жалпақ таң ғ ышпен екі жағ ының астынан басына дейін таң ып қ ою. 3) Марқ ұ мның кө зін жұ мдыру жә не оғ ан дұ ғ а тілеу. Шаддад ибн Аус (Аллаһ оғ ан разы болсын) Аллаһ елшісінің: «Жан тапсырғ ан кісілерің нің қ асында болғ ан кездерің де кө зін жұ мдырың дар. Шынында, кө з назары рухқ а ереді. Сондай-ақ жақ сы сө з айтың дар. Ө йткені періштелер отбасының айтқ ан сө зіне ә мин деп тілейді», – деп айтқ анын риуаят еткен .4) Марқ ұ мның ү стіне жамылғ ы жабу3. Айша анамыз (Аллаһ оғ ан разы болсын) «Аллаһ тың елшісі кө з жұ мғ анда оның ү стіне жолақ жамылғ ы жабылғ ан», – деп айтқ ан.5) Іші кеуіп кө терілмес ү шін оғ ан ауыр зат қ ою. Ә л-Байһ ақ и «ас-Сунан ас- Суғ росында» (3/12) Анастан (Аллаһ оғ ан разы болсын): «Анастың қ ызметшісі кү н батқ ан уақ ытта кө з жұ мғ ан еді. Сонда Анас: «Оның ішіне темір зат қ ойың дар», – дегенін риуаят еткен.6) Екі қ олын екі жанына қ ою. Кітап иелері секілді қ олдарын кеудесіне қ оюғ а мү лде болмайды. 7. Жуындыруғ а жә не кебіндеуге оң ай болуы ү шін, марқ ұ мның дене буындары мен саусақ тарын уқ алап жұ мсарту. 8. Жаназа намазына қ атысушылар кө п жиналуы ү шін ө лімі жайлы адамдарғ а хабар беру. Анас (Аллаһ оғ ан разы болсын): «Пайғ амбар Зайдтың, Жа′ фардың жә не Ибн Роуааханың ө лімі жайлы адамдарғ а хабар келмей тұ рып білдірген», – деп айтқ ан1. Марқ ұ мның туыстары мен жолдастары Аллаһ тың разылығ ы ү шін оның мойнында қ алғ ан пидьялары мен қ арыздарын кө тереді. 9. Марқ ұ мды жаназа намазы мен жерлеу рә сіміне ә зірлеу ісін тездету оғ ан кө рсетілген қ ұ рмет саналады. Ибн Омардан (Аллаһ оғ ан разы болсын) Аллаһ елшісінің: «Егер сендерден біреу қ айтыс болса, оны кешіктірмең дер жә не қ абіріне қ оюғ а асығ ың дар!», – дегенін ат-Тобароони хасан тізбекпен риуаят еткен. Сондай-ақ Ә бу Дә уд «Сунанында» ә л-Хусойн ибн Уахуахтан (Аллаһ оғ ан разы болсын) Пайғ амбарғ а кө терілген тізбекпен: «Тездетің дер! Расында, мұ сылманның денесіне отбасының ортасында бө геліп қ алуына болмайды», – деп айтқ анын жеткізген2. 10. Кө ршілерінің жақ сы сө з айтуы. Анас ибн Мә лик (Аллаһ оғ ан разы болсын) Аллаһ елшісінің: «Қ андай да бір мұ сылман қ айтыс болып, жақ ын кө ршілерінен болғ ан тө рт жанұ я ол туралы жақ сылық қ ана білеміз деп куә лік білдірсе, онда Аллаһ тағ ала: «Оғ ан қ атысты айтқ ан білімдерің ді қ абыл етемін жә не ол туралы білмейтін нә рселерің ді оғ ан кешірдім», – дейді», – деп айтқ анын жеткізген3

Ө лікті жайғ астыру рә сімі оғ ан қ атысты бес міндетті атқ арумен жү зеге асады. Олардың ә рқ айсысының ү кімі – парыз кифая: