Химиялық формула бойынша есептеулер

1. Заттың салыстырмалы молекулалық массасын есептеу.

1-есеп. Мыс сульфатының салыстырмалы молекулалық массасын есептеу.

Ш е ш у і: Заттың салыстырмалы молекулалық массасы зат қ ұ рамына кіретін атомдарының санына кө бейтілген салыстырмалы атомдық массалардың қ осындысына тең, ол жалпы тү рде былай ө рнектеледі.

Мr(зат)=Аr(эл₁) * n₁ + Аr(эл₂) * n₂ + Аr(эл₃) * n₃+...

Мr- салыстырмалы молекулалық масса;

Аr- салыстырмалы атомдық масса;

Эл- элемент;

n – атом саны. Мыс сульфатының химиялық формуласы – CuSO₄.

Мr(CuSO₄.) = 64+32+16*4=160.

Жауабы: Мr(CuSO₄ )=160.

2. Элементтің масса ү лесін табу.

Зат қ ұ рамындағ ы элементтің массалық ү лесі бірдің ішіндегі бө лшек санымен немесе пайызбен табылады. Заттағ ы элементтің масса ү лесі элемент атомдарының массасы молекулалық массасын қ анша бө лігі екенің кө рсетеді:

W(эл) =Ar(эл)*n/Mr

2-есеп. Мыс (ІІ) оксидінің мыстың жә не оттегінің массалық ү лесін есептеніздер.

Шешу барысы: а) есептің шартын жазу, ә) заттың формуласын жазу, б) элементтің салыстырмалы молекулалық массасын есептеу, в) сан мә ндерін формулағ а қ ойып есептеу.

Шешуі:

CuO Mr(CuO)=64+16=80

w(Cu)–?,? (O)–? w(Cu)=Ar(Cu)*1

Ar(Cu)=64 1(Cu)=64=0.8 немесе 80%

Ar(O)=16 w(O)=16*1\80=0.2 немесе 20%

Жауабы: CuO да 80% мыс, 20% оттегі бар.

3. Зат мө лшері ұ ғ ымын пайдаланып жү ргізілетін есептеулер.

Оқ ушыларғ а бұ рыннан белгілі масса жә не кө лем ө лшемдерінен басқ а, химияда зат мө лшері деген физикалық шама да жиі қ олданылады. Зат мө лшерінің ө лшемі – моль. Массасы: 0, 012 кг (12г) кө міртегінде қ анша атом болса, сонша қ ұ рылым бө лшектері (атомдары, молекулалары, электрондары, иондары, т, б) болатын зат мө лшерін моль (v) деп атайды. Есептеулер нә тежиесінде 12г кө міртегінде 6, 02*10 атом бар екені анық талады. Кез келген заттың бір мольінде 6, 02*10 бө лшек бар, бұ л тұ рақ ты шаманы Авогадро саны дейді.

3-есеп. Массасы 4, 5 г судағ ы моль санын табың ыздар.

Шешуі: m(H₂O)=4.5 М(H₂O)=Мr(H₂O)*1г/моль

v(H₂O)­? М(H₂O)=18г/моль

V(H₂O)=4.5\18=0.25моль

Жауабы: 4, 5 суда 0, 25г моль бар.

4. Химиялық тең деулер бойынша есептеулер.

Химиялық тең деулер бойынша есептерді шығ арғ анда химиялық формуласы, салыстырмалы молекулалық массасы, моль, мольдік масса ұ ғ ымдарын пайдаланады.

4-есеп. 64, 4г су айырылғ анда тү зілетін сутегінің массасын есептең іздер.

Есепті шығ ару реті: а) есептің шартын мұ қ ият танысу, ә) есептің шартын символика арқ ылы жазу, б) реакция тең деуін жазу, в) тең деу бойынша есепті щығ аруғ а мә ліметті анық тау.

Шешуі: m(H₂O)=64, 8г

m(H₂)–? 2H₂O=O₂+2H₂

реакция тең деуі

M(H₂O)= 18г\ моль

m(H₂O)=2моль*18г\моль=36г

M(H₂)=2моль

m(H₂)=2г \ моль* 2г/ моль =4.

5.Ерітіндідегі еріген заттың массалық ү лесін табың ыздар.

5-есеп. Ас тұ зының массасы 450г, еріген заттың массалық ү лесі 10 пайыздық ерітіндісіне неше грамм тұ з ерітілген.

Шешуі: m(ерітінді) = 450г

W%(NaCL)=10

m(NaCL)=W%*m(ерітінді) /100%

m(NaCL)=10%*450г/100%=45г.

Жауабы: ерітіндіде 45г ас тұ зы ерітілген.

6-есеп. Тұ з қ ышқ ылының еріген заттың массалық ү лесі 10пайыз болса, тығ ыздығ ы 1, 047кг\м, 10л ерітіндісіндегі хлорсутектің массасы қ анша?

Шешуі: V(HCL ерітінді) =10л

R(HCL ерітінді) =1, 047кг\м

W(HCL ерітінді) =1% m(HCL)= 0, 1*0, 001* 1047=0, 1047 немесе 104, 7г

m(HCL)–?

Жауабы: 10л 10% HCL да 104, 7 г хлорсутек еріген.