ЧАНАГА ҖИГЕЛГӘН БҮРЕ

ТҮ БӘ ДӘ ГЕ АТ

Мин Россиягә атка атланып барып кердем.

Кышкы кө н. Кар явып тора.

Атым бик арыган, хә тта абына, тая ук башлады. Кү зне йокы басты. Шундый йончыганмын, чак-чак иярдә н егылып тө шми барам. Ә мма кунып чыгар урын табармын димә: юлымда бер генә авыл да очрамый.

Ни хә л итмә к кирә к?

Кыр-яланда тө н кунарга туры килде.

Тирә -якта — ни бер агач, ни бер куак. Кар астыннан ниндидер казык башы гына чыгып тора.

Туң ып кү шеккә н атымны кө ч-хә л белә н шул казыкка бә йлә дем дә ү зем, кар ө стенә ятып, йокыга киттем.

Озак йоклаганмын. Уянып китсә м, кү рә м, кырда тү гел, авыл уртасында, дө ресрә ге, ниндидер шә һ ә р урамында ятам. Як-ягымда — йортлар, каралтылар.

Нинди хә л бу? Мин кайда? Ничек итеп бер тө н эчендә бу йортлар калкып чыккан?

Ә минем атым кая олаккан?

Бик озак һ ичнә рсә гә тө шенә алмый тордым. Шунда кинә т таныш кешнә ү ишетә м. Минем ат кешни.

Ә ү зе кайда соң?

Кешнә ү каяндыр югарыдан яң гырап ишетелә.

Башымны кү тә реп карасам — ни кү рим!

Атым биек каланча башында асылынып тора. Каланча тү бә сендә ге тә ре очына эленгә н.

Шундук эшне аң лап алдым.

Кичә кичтә н бу шә һ ә рчек бө тен кешелә ре, бө тен йортлары белә н кар астында калган булган, кар ө стендә тә ре очы гына тырпаеп торган икә н.

Мин аның тә ре икә нен белмә дем, казык очы дип алданып, атымны шуң а бә йлә дем. Ә тө нлә, мин йоклаган арада, кинә т һ ава нык җ ылынып китеп, кар эрегә н һ ә м мин, берни сизмә стә н, тү бә нгә — җ иргә тө шкә нмен.

Инде нишлә ргә?

Озак уйлап тормастан, пистолетымны кулыма алдым, яхшылап тө зә дем, туп-туры йө гә н тезгененә тигездем. Чө нки мин элек-электә н гаҗ ә п тө з атучы идем.

Йө гә н тезгене кыл урталай ө зелде.

Атым шунда ук минем янга килеп тө ште.

Мин атыма сикереп кенә атландым да, җ илдә й җ илдереп, алга чаптым.

ЧАНАГА Җ ИГЕЛГӘ Н БҮ РЕ

Ә мма тиздә н шуны аң ладым: кыш кө не, җ айдак йө рү гә караганда, чанага утырып йө рү уң айлырак. Бик шә п чана сатып алдым да йомшак кар ө стеннә н чаптырып киттем. Кичкә таба бер урманга барып кердем. Йокымсырап киткә нмен, тик шунда кинә т атымның шомланып кешнә гә нен ишеттем. Тирә -ягыма борылып карадым һ ә м ай яктысында, ү ткер тешле авызын ыржайтып, җ ан-фә рманга чанам артыннан чабып килгә н котчыккыч бү рене кү реп алдым.

Котылырга һ ичбер ө мет юк.

Чана тө бенә яттым да куркудан кү злә ремне чытырдатып йомдым.

Атым, акылдан шашкан кебек, котырынып чаба. Бү ре тешлә ренең шыкырдавы колак тө бемдә ү к яң гырый.

Тик, бә хеткә каршы, бү ре миң а игътибар итмә де.

Ул баш очымнан ук чана ө стеннә н сикереп узды һ ә м минем бичара атыма ташланды.

Минут эчендә атымның арт саны аның бирә н тамагына кереп югалды.

Ә ал саны һ аман чаба, һ аман чаба.

Бү ре минем атны һ аман ашый, һ аман кимерә.

Аң ыма килү гә, кулга каеш чыбыркыны алдым да теге бирә н корсакны чарлый башладым.

Бү ре улый-улый алга ыргылды.

Атның бү ре ашарга ө лгермә гә н алгы ягы, сбруйлардан чыгып, кар ө стенә тө шеп калды һ ә м бү ре аның урынына, тә ртә арасына килеп элә кте.

Хә зер инде ул камыт-йө гә ннә н берничек тә ычкына алмый, нә къ ат кебек җ игелгә н.

Мин аны бө тен кө чемә чыбыркылыйм да чыбыркылыйм.

Ә ул, чананы сө йрә п, чаба да чаба.

Без шундый шә п элдерттек, ике-ө ч сә гать тә ү тмә де, җ ил-давыл уйнатып, Петербургка ук барып кердек.

Гаҗ ә пкә калган Петербург кешелә ре, ат урынына усал бү ре җ иккә н каһ арманны кү рергә, тө ркем-тө ркем булып урамга агылдылар.