МОГҖИЗАЛАР УТРАВЫ

Һ ичкемгә очрамаган хикмә тле хә ллә р гел миң а очрап тора икә н, анда минем ни гаебем бар?!

Ник һ аман шулай туры килә, дисә гез, мин туктаусыз сә яхә ттә йө рим һ ә м тө рле-тө рле маҗ араларны ү леп яратам. Ә сез гел ө йдә биклә неп ятасыз һ ә м, бү лмә гезнең дү рт стенасыннан башка, һ ичнә рсә кү рмисез.

Ә йтик, бервакыт мин, биниһ ая зур голланд корабына утырып, ерак юлга чыктым. Диң гез ө стендә кинә т кенә кө чле давыл купты һ ә м безнең барлык мачталарны аударып, барлык җ илкә ннә рне очыртып алып китте.

Мачтаның берсе компас ө стенә авып, аны челпә рә мә китерде.

Компастан башка кораб белә н идарә итү ничек кыен икә нен белә сездер инде. Без шунда ук юлдан яздык. Океан Дулкыннары безнең корабны ө ч ай буе йомычкадай чө еп йө ртте һ ә м, ходай белсен, кайларга илтеп чыгарды... Кө ннә рдә н беркө нне кинә т кенә дө нья бө тенлә й ү згә реп китте. Яшел дулкыннар ак тө скә керде, җ илә с җ ил ниндидер кү ң елгә ятышлы хуш ислә р алып килде. Барыбызның да кү ң еллә р кү тә релде.

Озакламый без бер утрауга барып җ иттек һ ә м, бик уң айлы тирә н култыкка кереп, яр буена туктадык. Бу култыкта су урынына сө т дулыннары чайкала иде!

Без ярга чыгарга ашыктык һ ә м рә хә тлә неп сө т эчтек.

Арабызда сыр исен бер дә яратмый торган бер матрос бар иде. Сырны кү рү белә н кү ң еле болгана башлый. Утрауга тө шү ебез булды, шул матросыбызның кинә т кә ефе китте.

— Алыгыз минем аяк астыннан бу сырны! — дип кычкыра башлады ул.— Мин сыр ө стеннә н йө рергә телә мим!

Шунда барысын да аң ладым.

Карасак, бу утрау бик яхшы сыйфатлы голланд сырыннан ясалган имеш!

Ә йе, ә йе, кө лмә гез, дө ресен сө йлим: баскан саен — балчык урынына сыр!

Шулай булгач, бу утрау халкының гел сыр белә н тукланып яшә ве беркемгә дә гаҗ ә п тү гелдер! Ә мма бу сыр кү пме ашасалар да кимеми, чө нки кө ндез ашалган кадә рлесе тө н узганчы тагын ө стә лә.

Утрауны йө зем бакчалары каплап алган. Тик җ имешлә ре ү зенә башка тө рле: учка тотып сыксаң, йө зем суы урынына сө т ага.

Утрауда яшә ү челә р һ ә ммә се озын буйлы, матур кешелә р. Барысы да ө чә р аяклы. Шул сә бә пле алар сө т диң гезендә батмый йө рилә р.

Ә икмә к пешкә н килеш агачта ү сә. Чә чә се дә, урасы да юк. Баллы прә ннеклә р сыгылып утырган агачларны кү п кү рдем мин анда.

Утрау буйлап сә яхә т кылып йө ргә н вакытта без тугыз Дә рья очраттык. Аларның җ идесе — сө т дә рьясы, ә калган икесендә, ярларга тулып, тә мле, куе сыра ага иде.

Дө ресен ә йтим, сыра елгалары миң а сө т дә рьяларына караганда ныграк ошады.

Гомумә н, бу утрауда без бик кү п хикмә тле хә ллә ргә юлыктык.

Аеруча кош ояларына исебез китте. Алар барысы да гаҗ ә еп зурлар иде. Мә сә лә н иң биек йортлардан да биегрә к бө ркет оясы кү реп, барыбыз да таң калдык. Оя колач җ итмә слек имә н кә ү сә лә реннә н ү реп ясалган. Анда — һ ә рберсе дегет мичкә се чаклы биш йө з йомырка!..

Без бер йомырканы ватып карарга булдык. Ватсак, йомырка эченнә н зур бө ркетлә ргә караганда да егерме-утыз мә ртә * бә лә ргә дә ү рә к бө ркет чебеше килеп чыкты.

Чебеш шыйпылдап кычкыра башлады. Аң а ярдә мгә ана бө ркет килеп җ итте. Ул безнең капитанны элә ктереп болытларга кадә р алып менеп китте һ ә м.шуннан диң гезгә ташлады.

Бә хеткә каршы, капитаныбыз оста йө зү че иде. Тоташтан берничә сә гать буе йө зә торгач, Сыр утравына ү зе кайтып җ итте.

Бу утрауда мин ө ч кешене ү лем җ ә засына хө кем иткә н чакка туры килдем. Аларны аякларыннан агачка асып куйганнар. Ың гырашалар, елыйлар бичара бә ндә лә р! Ни ө чен аларга шундый рә химсез җ ә за бирү лә ре турында сораштым. Карасаң, болар ө чесе дә сә яхә тчелә р икә н. Сә яхә ттә кү ргә ннә ре турында кү з дә йоммый шып-шыр ялган сө йлилә р, имеш.

Бу ялганчыларга шундый җ ә за уйлап чыгарганнары ө чен утрау кешелә рен теттереп мактадым. Чө нки, ү зем һ ә рвакыт дө ресен генә сө йлә гә ч, алдакчыларны җ енем сө йми.

Хә ер, сез ү зегез дә искә ргә нсездер: минем хикә ялә рдә ялганның ә сә ре дә юк. Барлык таныш-белешлә рем мине дө ньяда иң дө ресен сө йлә ү че дип йө ртә лә р. Мин шуң а бик шатланам.

Корабка ә йлә неп кайту белә н, без шунда ук якорь кү тә рдек һ ә м кузгалып та киттек.

Яр буенда ү сеп утырган бө тен агачлар, кемнең дер ишарә сенә буйсынган кебек, ике мә ртә бә безгә баш иделә р һ ә м шунда ук, берни булмагандай, яң адан башларын кү тә рделә р. Аларның шундый илтифатлы булуларыйа кү ң елем тулды. Шуң а кү рә алар белә н баш киемемне салып саубуллаштым.

Искиткеч итагатьле агачлар, шулай бит?