Пачатку 20 стагоддзя пераважала

рытмічная кампаноўка поля з аднаго-двух

матываў гапоўным чынам геаметрычнага ці

моцна стылізаванага распіннага характару:

зорачкі, разеткі і інш., што нагадвае дэкор

мясцовых пераборных посцілак. Значна

больш арыгінапьны дэкор дываноў, цэн-

тральнае поле якіх запаўняюць буйныя ма-

тывы распіннага характару: некапькі кры-

жападобна размешчаных пальметаў ці ра-

зетак, сіметрычных ці асіметрычных галінак

з лісцем, вусамі, шышкамі і г. д., якія з'яў-

ляюцца, відаць, інтэрпрэтацыяй вядомага

матыву дрэва жыцця. Акаймоўка склада-

ецца з драбнейшых геаметрычных ці

геаметрычна-распінных матываў, звычайна

звязаных зігзагападобнай лініяй.

Асабліва цікавыя і арыгінальныя дываны з

уключэннем антрапаморфных і заамор-

фных матываў. Звычайна гэта выява пары,

часам у вясельным карагодзе, фігуры лю-

дзей чаргуюцца з сілуэтамі жывёл і птушак

(каня, казы, курэй), якія, відаць, сімвалізу-

юць дабрабыт будучай сям'і. Фігуры пада-

юцца ў досыць умоўнай, схематычнай, ты-

пова народнай трактоўцы,

Варта заўважыць, што фігурныя адпю-

страванні, тыповыя ў рускім тэкстыльным

арнаменце, на беларускіх і ўкраінскіх ткані-

нах вельмі рэдкія. На Украіне яны сустрака-

юцца толькі ў арнаменце кілімаў усходняга

Падолля і ў некаторых надднястроўскіх ра-

ёнах Нарнавіцкай вобласці. Кампазіцыйна і

тэматычна не звязаныя з асноўным арна-

Ментам, яны не паддаюцца тлумачэнню

Свайго значэння55. Знешне быццам бы не

адпавядаюць дэкору фігурныя адпюстра-

ванні і на гродзенскіх дыванах, аднак яны

тут якраз дарэчы: народныя майстры, вы-

конваючы заказ, які будзе канкрэтна вы-

карыстаны ў вясельных абрадах, па-свойму

адлюстравалі гэта ў дэкоры сваіх вырабаў.

Характэрна, што падобныя матывы не су-

стракаліся на вырабах рамеснікаў-ткачоў,

якія часта карысталіся пераходнымі з рук у

рукі ўзорамі. Такім чынам, падобныя ды-

ваны з сюжэтнымі кампазіцыямі — тыпова

мясцовая народная інтэрпрэтацыя рамес-

ніцкіх узораў.

У 1920—30-я гады ў дэкоры гродзенскіх

дываноў прыкметна праявіўся ўплыў пра-

мысловых вырабаў, актыўна сталі выкары-

стоўвацца т.зв. «капавыя» матывы ў выгля-

дзе сіметрычна закампанаваных паабапал

вертыкальнай восі геаметрычна-раслінных

элементаў. Адчуваецца гэты ўплыў і ў тво-

рах сучасных ткалляў паўночнага захаду

Гродзеншчыны (напрыклад, Я.Райскай з

в.Адэльск), хоць яны ўсё ж прытрымліва-

юцца традыцыйнай кампаноўкі, рытмікі,

выбару матываў. У той жа час сучаснае

двухасноўнае ткацтва сумежных рэгіёнаў

Польшчы, пра якое рупяцца прафесійныя

мастакі, ухілілася ў бок сюжэтна-тэматы-

чных кампазіцый і скарыстоўваецца сёння

Mm

•, L wm A. мм'& яЕ