Кем ул Мөхәммәт пәйғәмбәр (саллаллаһу ғәләйһи үә сәлләм)?

Был дә рестә беҙ, иншә ллаһ, Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) тормошо тураһ ында һ ө йлә йә сә кбеҙ. Сө нки Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең тормош юлын белмә йенсә, ислам динен тулыһ ынса аң лау мө мкин тү гел. Уның тормош юлы тураһ ындағ ы китаптар «сира» китаптары тип атала. Йә ғ ни, сира – ул Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) тарихы. Сираны бө тә нескә лектә ре менә н башҡ а ҙ ур китаптарҙ ан уҡ ырһ ығ ыҙ, ә бө гө н беҙ Пә йғ ә мбә ребеҙ (ғ ә лә йһ иссә лә м) тураһ ында ҡ ыҫ ҡ аса ғ ына һ ө йлә п китә беҙ.

Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) Мә ккә ҡ алаһ ында 571 йылда тыуғ ан. Уның атаһ ы, Абдуллаһ, улы тыумаҫ борон уҡ ү леп ҡ алғ ан. Мө хә ммә ткә алты йә ш булғ анда, уның ә сә һ е лә ү леп ҡ ала. Шулай итеп, бә лә кә с Мө хә ммә т (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) олатаһ ы Ғ абдү лмү тталиб тә рбиә һ ендә ҡ ала. Ә ммә Мө хә ммә ткә һ игеҙ йә ш булғ анда, уның олатаһ ы ла ү леп ҡ ала. Тамам етем ҡ алғ ан Мө хә ммә тте уның атаһ ының ҡ устыһ ы Ә бү Талиб ү ҙ тә рбиә һ енә ала. Шулай итеп, Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) бала сағ ынан уҡ тө рлө ҡ ыйынлыҡ тар кү реп ү ҫ ә.

Егет булып ү ҫ еп етеп, 25 йә шен тултырғ ас, Мө хә ммә ткә Хә диджә тигә н бай ҡ атын ү ҙ енә ө йлә нергә тә ҡ дим итә, Мө хә ммә т риза була. Хә диджә гә Мө хә ммә т (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) ә хлағ ы, холҡ о менә н ныҡ оҡ шай, сө нки Хә диджә ү ҙ е лә бик ә ҙ ә пле, саф ҡ атын булғ ан (Аллаһ унан риза булһ ын). Ул Мө хә ммә т пә йғ ә мбә ребеҙ гә (ғ ә лә йһ иссә лә м) 20 йылдан артыҡ, вафатына тиклем, иң яҡ шы ҡ атын булды һ ә м уғ а биш бала – бер ул һ ә м дү рт ҡ ыҙ табып бирҙ е. Шул иҫ ә птә н, Фатиманы (Аллаһ унан риза булһ ын). Шулай уҡ, Хә диджә – Мө хә ммә ттең пә йғ ә мбә р икә ненә ышанғ ан һ ә м ислам динен ҡ абул иткә н иң -иң беренсе кеше була.

Мә ккә халҡ ы Мө хә ммә тте (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) бик яратты, уғ а ышанды, сө нки ул бер ҡ асан да бер кемде лә алдаманы, һ ү ҙ ҙ ә рен һ ә р ваҡ ыт тотто, ү ҙ е аҡ ылы һ ә м ғ ә ҙ еллеге менә н айырылып торҙ о. Уғ а халыҡ «Ә мин» тип ө ндә шер булғ ан. Ә мин – тимә к ышаныслы кеше. Ниндә йҙ ер бә хә стә р тыуғ ан ваҡ ытта ла, бә хә сте хә л итер ө сө н уны саҡ ырғ андар, кемдер алыҫ сә фә ргә китер булһ а, Мө хә ммә ткә (ғ ә лә йһ иссә лә м) ү ҙ енең малын һ ә м ғ аилә һ ен аманат итеп ҡ алдырып киткә н. Ғ ө мү мә н, уғ а бө тә һ е лә ышандылар, уны бө тә һ е лә яраттылар.

Мө хә ммә ткә (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) 40 йә ш тулғ ас, ул Аллаһ ы Тә ғ ә лә тураһ ында ныҡ уйлана башлай. Ул Мә ккә ғ ә рә птә ренең тө рлө боттарғ а табыныуҙ арын кескә й саҡ тан яратмай торғ ан булғ ан, сө нки саф кү ң еле менә н бының яң ылыш икә нен аң лағ ан. Ғ ә рә птә р эскелек, зина, фә хишә леккә батҡ ан, ярлыларҙ ы, кө сһ ө ҙ ҙ ә рҙ е кә мһ етеү се, ҡ олдарҙ ы, ҡ атындарҙ ы рә нйетеү се халыҡ булғ ан. Хатта ки шундай сиккә еткә ндә р: ҡ ыҙ бала тыуһ а, ғ ә рлә неп, улар уны терелә й сү лдә кү меп китер булғ андар. Быларҙ ың барыһ ының да сә бә бе тик бер нә мә лә – дө рө ҫ диндең булмауында ине. Быны Мө хә ммә т (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) бик яҡ шы аң лағ ан.

Бер кө н Мө хә ммә т (ғ ә лә йһ иссә лә м) Мә ккә ҡ алаһ ы эргә һ ендә ге Хира тауы мә мерйә һ ендә ултырғ анда, уның алдында Ябраил (ғ ә рә псә – Джибрил) фә рештә пә йҙ ә була һ ә м Мө хә мә тте ныҡ итеп ҡ осаҡ лап: «Уҡ ы!» - ти. Мө хә ммә т (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м): «Мин бит уҡ ый белмә йем» - тип яуап ҡ айтара (ул ысынлап та уҡ ый ҙ а, яҙ а ла белмә й ине). Ябраил фә рештә ғ ә лә йһ иссә лә м тағ ы ла берҙ е: «Уҡ ы!» - ти. Мө хә ммә т иһ ә тағ ы ла шундай уҡ яуап ҡ айтара. Ябраил фә рештә ғ ә лә йһ иссә лә м уны йә нә ҡ осаҡ лай һ ә м уғ а шундай һ ү ҙ ҙ ә р еткерә: «Һ ине барлыҡ ҡ а килтергә н Раббың исеменә уҡ ы! Ул кешене уҡ машҡ ан ҡ андан яралтты. Уҡ ы! Һ инең Раббың – Иң йомарт, Ул ҡ ә лә м менә н кешегә ул белмә гә н нә мә лә рҙ е ө йрә тте…» (Ҡ ө рьә н, «Уҡ машҡ ан ҡ ан» сү рә һ е, 96: 1-5). Бө йө к Ҡ ө рьә н-Кә римдең кешелеккә тө шө рө лгә н иң беренсе аяттары була был.

Шулай итеп, 40 йә шлек Мө хә ммә т (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) пә йғ ә мбә р булды. Ошо кистә н һ уң тағ ы 23 йыл буйына Аллаһ ы Тә ғ ә лә уғ а Ҡ ө рьә н аяттарын ебә реп торасаҡ (Ябраил фә рештә аша). Тимә к, беҙ белгә н 600 битлек Ҡ ө рьә н-Кә рим китабы – ул 23 йыл буйы йыйылғ ан Аллаһ ы Тә ғ ә лә һ ү ҙ ҙ ә ре. Уны Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) ү ҙ е яҙ маны һ ә м кемдә ндер кү сереп тә алманы. Ул, ә йткә небеҙ сә, уҡ ый-яҙ а белмә гә н.

Тә ү ҙ ә Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (ғ ә лә йһ иссә лә м) йә шерен дә ғ ү ә т ҡ ыла. Дә ғ ү ә т – ул кешелә рҙ е Аллаһ ы Тә ғ ә лә диненә, Исламғ а саҡ ырыу. Шунан һ уң, ө с йыл ваҡ ыт ү ткә с, Аллаһ ы Тә ғ ә лә уғ а дә ғ ү ә тте бө тә кешелә ргә лә асыҡ рә ү ештә йү нә лтергә ҡ уша. Ә ммә лә кин ата-бабалары диненә ө йрә нгә н Мә ккә мө шриктә ре (русса – многобожники) ислам динен ҡ абул итергә телә мә нелә р, сө нки уларҙ ы мосолманлыҡ та булғ ан тә ү хид һ ә м ғ ә ҙ еллек ҡ урҡ ытты. Бер яҡ тан, ислам дине уларҙ ың Аллаһ менә н ү ҙ ҙ ә ре араһ ында «аралашсы» итеп кү ргә н бө тә илаһ тарҙ ы ялғ анғ а сығ арһ а, икенсе яҡ тан, Ислам бө тә кешелә рҙ ең дә бер тигеҙ булыуын, ҡ олдарғ а яҡ шы мө нә сә бә т кә рә клеген, ҡ атындың да хө рмә ткә лайыҡ кеше булыуын һ ә м башҡ а шундай тә ртиптә рҙ е ө йрә тә ине. Иҫ ке тормошта кеше елкә һ ендә йә шә ргә ө йрә нгә н Мә ккә байҙ ары һ ә м тү рә лә ре Мө хә ммә т пә йғ ә мбә ргә (ғ ә лә йһ иссә лә м ҡ аршы кө рә ш башлайҙ ар. Уны тә ү ҙ ә аҡ са менә н һ атып алырғ а ла маташалар, ҡ урҡ ытып та ҡ арайҙ ар, ахыр сиктә уны ү лтерергә ҡ арар итә лә р. Эш бығ а барып еткә с, 622 йылда Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) ү ҙ енең сә хә бә лә ре (Ислам ҡ абул иткә н иптә штә ре) менә н икенсе ҡ алағ а – Мә ҙ инә гә кү сеп китә. Ошо Мә ккә нә н Мә ҙ инә гә кү сенеү «Һ иджра» тип атала (башҡ ортса – Һ ижрә). Ә леге кө нгә тиклем мосолмандар ошо Һ ижрә йылынан башлап ү ҙ тә ҡ ү имдә рен (календарҙ арын) һ анайҙ ар. Тимә к, 622 йыл – ул мосолман тә ҡ ү именең 1 йылы (йә ғ ни, һ ижри 1 йыл).

Мә ҙ инә лә мосолмандар кө слө рә к ине. Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) Мә ҙ инә гә кү сеп килеү менә н, унда беренсе Ислам дә ү лә те ҡ оролдо. Был ҡ алала Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (ғ ә лә йһ иссә лә м) йә мғ еһ е 10 йыл йә шә йә сә к. Ошо ун йыл эсендә Мә ҙ инә мосолмандары менә н Мә ккә мө шриктә ре араһ ында бер нисә ҡ аты һ уғ ыш була (мә ҫ ә лә н, Бә ҙ ер, Ө хө д һ уғ ыштары). Ахыр сиктә мосолмандар Мә ккә не яулап алалар, һ ә м кү п тә ү тмә й ислам дине бө тә Ғ ә рә п ярымутрауы буйлап тарала. Унда бер кафыр хакимлығ ы ла ҡ алмай.

Һ ижри тә ҡ ү им буйынса 20 йылда мосолмандар ҡ еү ә тле Фарсы дә ү лә тен (Персияны) юҡ итә лә р, румдарҙ ың (Византия империяһ ының) кү п ө лкә лә рен ү ҙ ҙ ә ренә ҡ ушалар. Лә кин быларҙ ы Мө хә ммә т пә йғ ә мбә ргә (ғ ә лә йһ иссә лә м) ү ҙ енә кү рергә насип булмай, сө нки ул 10 һ ижри йылда Аллаһ ы Тә ғ ә лә хозурына кү сә. Мосолмандарҙ ың килә сә к ең еү ҙ ә рен кү рмә һ ә лә, ул быны алдан ә йтеп ҡ алдырғ ан ине. Уның килә сә к тураһ ындағ ы барлыҡ хә бә рҙ ә ре лә тормошҡ а ашты һ ә м ә ле лә ашып килә.

Мө хә ммә т (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) – ул Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең бө тө н кешелеккә ебә релгә н илсеһ е, пә йғ ә мбә ре. Ул беҙ гә Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең китабы – Ҡ ө рьә нде еткергә н. Беҙ уғ а итә ғ ә т итһ ә к кенә, дө рө ҫ юл табырбыҙ. Аллаһ ы Тә ғ ә лә беҙ гә шулай тигә н: «Аллаһ ҡ а, Уның рә сү ленә һ ә м Беҙ иң дергә н нурғ а (Ҡ ө рьә нгә) иман килтерегеҙ. Аллаһ һ еҙ ҙ ең эштә регеҙ ҙ е белә!» (Ҡ ө рьә н, «Ү ҙ -ара алдашыу» сү рә һ е, 64: 8).

Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р беҙ гә Аллаһ ы Тә ғ ә лә нә н Ҡ ө рьә нде еткерҙ е һ ә м ү ҙ енең тормошо (Сө ннә те) аша Ҡ ө рьә н буйынса нисек йә шә ргә кә рә клеген ө йрә тте. Шулай итеп, Ҡ ө рьә н-Кә рим – ул Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең китабы, ә Пә йғ ә мбә ребеҙ Сө ннә те (йә ғ ни, тормошо) – ул ошо китапҡ а тере аң латма һ ә м ү рнә к. Тимә к, ислам диненең ике ҙ ур сығ анағ ы бар: Ҡ ө рьә н һ ә м Сө ннә т.

Сө ннә ткә Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) һ ү ҙ ҙ ә ре һ ә м ғ ә мә лдә ре керә, улар беҙ гә хә ҙ истә р аша килеп еткә ндә р. Хә ҙ истә р бер нисә ҙ ур йыйынтыҡ тарҙ а тупланғ ан. Мә ҫ ә лә н, Бохари, Мө слим, Тирмиҙ и, Нә сә и, Ибн Мә джә һ, Ә бү Дауыт һ ә м башҡ а хә ҙ ис китаптары бар. Был китаптарҙ ы яҙ ыр ө сө н ошо һ анап ү телгә н ғ алимдар Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (ғ ә лә йһ иссә лә м) ә йтеп ҡ алдырғ ан һ ә р бер һ ү ҙ ҙ е бө ртө клә п йыйғ андар, сө нки улар (ғ алимдар һ ә м, ғ ө мү мә н, бө тә хаҡ мосолмандар ҙ а) Сө ннә ткә ялғ ан һ ү ҙ ҙ ә р килеп кермә һ ен тип ҡ урҡ ҡ ан. Шуғ а кү рә был китаптарҙ а Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) һ ү ҙ е килтерелер алдынан, ул һ ү ҙ ҙ ә рҙ е таратыусы кешелә рҙ ең исемдә ре лә ә йтеп кителә. Мә ҫ ә лә н, иң тә ү ҙ ә «Мө хә ммә д ибн Бә шә р Шү ғ бә нә н, Шү ғ бә Ә бү Тә ййахтан, Ә бү Тә ййах Ә нә стә н, Ә нә с Мө хә ммә д пә йғ ә мбә рҙ ә н шундай һ ү ҙ ҙ ә р ишеткә н...» - тиелә лә, шунан хә ҙ ис килтерелә. Ошо исемдә р теҙ мә һ е «сә нә д» тип атала. Тимә к, Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең (ғ ә лә йһ иссә лә м) һ ү ҙ ҙ ә ре ә йтелер алдынан сә нә д кү рһ ә телергә тейеш, сө нки Пә йғ ә мбә ребеҙ исеменә н һ ә м уның тураһ ында телә һ ә нә мә һ ө йлә ргә ярамай. Ҡ ыҙ ғ анысҡ а ҡ аршы, бө гө нгө кө ндә кү п кешелә р быны аң ламай, Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) тураһ ында, белә лә рме-юҡ мы, телә һ ә ниндә й һ ү ҙ ҙ ә р һ ө йлә йҙ ә р. Һ ә р хә ҙ ис алдында уның сә нә де булырғ а тейеш. Ислам дине – ул ялғ ан һ ү ҙ ҙ ә р йыйынтығ ы тү гел. Ислам дине – ул кемдең дер кемдә ндер ҡ асандыр ишетеп ҡ алғ ан һ ә м шуны ү ҙ енсә аң лағ ан уйҙ ырмалар йыйылмаһ ы ла тү гел. Ислам динендә бө тө н нә мә Ҡ ө рьә нгә һ ә м Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) ышаныслы (сә хих) хә ҙ истә ренә таяна.

Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (ғ ә лә йһ иссә лә м) ә йткә н һ ү ҙ ҙ ә р – ул Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең уғ а Ябраил фә рештә аша ө йрә ткә н нә мә лә ре, шуғ а кү рә беҙ Пә йғ ә мбә ребеҙ гә итә ғ ә т итергә (буйһ онорғ а) тейешбеҙ. Аллаһ ы Тә ғ ә лә Ҡ ө рьә ндә шулай ти: «Рә сү лгә буйһ онғ ан кеше, тимә к, Аллаһ ҡ а ла буйһ она. Ә кем йө ҙ сө йө рһ ә – Беҙ бит һ ине улар ө ҫ тө нә н һ аҡ сы итеп ебә рмә нек» («Ҡ атындар» сү рә һ е, 80 аят). Йә ғ ни, Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең эше – ул бары тик аң латыу ине, беҙ ҙ е нимә гә лер кө слә ү – уның вазифаһ ы тү гел. Кем уның артынан эйә ргә н, тимә к, ул ҡ отолғ ан һ ә м йә ннә ткә юл тапҡ ан, ә кем уны тың ламай, ул ҡ араң ғ ылыҡ та йә шә р һ ә м ахыр сиктә йә һ ә ннә мгә китер (Аллаһ ы Тә ғ ә лә беребеҙ гә лә быны кү рһ ә тмә һ ен ине!).

Мө хә ммә т пә йғ ә мбә ребеҙ ҙ ең сираһ ы – донъялағ ы иң мө һ им тарих ул. Ниндә йҙ ер ябай кешенең тарихын ө йрә нер алдынан, беҙ иң тә ү ҙ ә Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) тормош юлын белергә тейешбеҙ. Уның тормош юлы – Ҡ ө рьә ндең йыйылыу тарихы ул. Ҡ ө рьә н буйынса йә шә ргә телә гә н һ ә р кеше Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең – кешелек тарихындағ ы иң камил, иң изге кешенең – тормошон, йә шә йешен, ғ ү мер юлын ө йрә нергә тейеш. Быны белмә йенсә, беҙ Ҡ ө рьә ндең дә ҡ ә ҙ ерен аң лай алмаясаҡ быҙ. Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) сираһ ын бө тә нескә лектә ре менә н ө йрә негеҙ. Уның һ ә р бер һ ү ҙ ен, эшен, йылмайыуын, ниндә й атай, ҡ атындары ө сө н ниндә й ир булыуын һ ә м башҡ аһ ын беҙ, мосолмандар, яҡ шы белергә бурыслыбыҙ. Быларҙ ы белһ ә к кенә, беҙ ысын мосолмандар була алырбыҙ. Кем дә кем ү ҙ тормошонда Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (ғ ә лә йһ иссә лә м) артынан эйә рһ ә, ү ҙ йә шә йешен Сө ннә ткә ярашлы ҡ орһ а, тик шул ғ ына Ҡ иә мә т кө нө ндә һ ө йө клө Пә йғ ә мбә ребеҙ менә н бергә булыр. Аллаһ ы Тә ғ ә лә беҙ гә Ҡ иә мә т кө нө ндә лә, артабанғ ы мә ң гелек донъяла ла һ ө йө клө Пә йғ ә мбә ребеҙ (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) менә н бергә булырғ а насип итһ ен!

Тағ ы ла шул: иғ тибар итһ ә геҙ, Мө хә ммә т пә йғ ә мбә рҙ ең исемен ә йткә н йә уның турала ишеткә н һ айын, уғ а «саллаЛлаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м» тип сә лә м еткерер кә рә к. Был башҡ ортсағ а яҡ ынса «Аллаһ тың фатихаһ ы һ ә м сә лә ме булһ ын уғ а» тип тә ржемә ителә. Бик сауаплы һ ә м кү ркә м ғ ә мә л был, сә лә мгә һ аран булмағ ыҙ.

Туғ ыҙ ынсы дә рес тамам.

10-сы дә рес