Гринвич геометриялық координаталар жүйесінің осьтерінің жағдайына сипаттама жасау

Жер бетіндегі нү ктелердің орналасуын Жермен тығ ыз байланысты координаталар жү йелерінде кө рсеткен дұ рыс, яғ ни орташа гринвичтік геоцентрлік координаталар жү йесінде. Бұ л координата жү йелерінің басы Жер ортасының массасымен байланысты. Апликат нү ктесі Халық аралық шартты басы деп аталатын нү кте арқ ылы ө теді. Бұ л нү кте Халық аралық бойлық қ ызметінің станциясында астрономиялық бойлық мә ндерімен анық талғ ан, содан кейін ол Халық аралық полюстің қ озғ алысы қ ызметіне ауыстырылғ ан. Абцисса осі орта жер экваторының жазық тығ ында жатыр жә не бойлық ты есептеуді бастайтын нү ктеге бағ ытталғ ан. Бойлық ты есептеуді бастайтын нү кте обсерваторияның орташа астрономиялық бойлық тарымен анық талғ ан жә не ол Халық аралық Жер айналу қ ызметімен қ арым қ атынаста болады. Ордината осі жү йені оң ү ш векторғ а дейін толық тырады (сурет 9).

Сурет 9 - Орташа жә не лездік гринвичтік координаталар

Сонда жер бетіндегі нү ктенің орналасуын X_i, Y_i, Z_i координата жү йелері осьтерінің проекциялармен кө рсетуге болады немесе сфералық координаталармен R_i, Λ _i, Ф_i (R_i – нү ктеге дейінгі геоцентрлік арақ ашық тық, Λ _i, Ф_i - нү ктенің орташа геоцентрлік бойлығ ы мен ендігі).

Ғ арыштық геодезияның есептерін шешуде лездік геоцентрлік гринвичтік координаталар жү йелерін қ олдануғ а тура келеді, ол келесі тү рде қ ұ рылады.Бұ л жү йенің басы Жер ортасы массасымен байланысқ ан, апликат осі Жер айналуының лездік осіне бағ ытталғ ан, абцисса осі лездік жер экваторы жазық тығ ы мен лездік бастапқ ы меридиан жазық тығ ы қ иылысуында жатыр.

Жер бетіндегі нү ктенің орналасуын бұ л жү йеде координата осьтерінің проекциясымен беруге болады немесе сфералық координаталармен .