AYƏTULLAH BEHCƏT VƏ TƏHSİLDƏ TƏLATÜM

Yuxarı da qeyd olunduğ u kimi, Ayə tullah Behcə t elm yolunda rahatlı q nə olduğ unu bilmə yib. O, islam maarifini kamil mə nimsə mə k ü ç ü n bü tü n gü cü nü bu sə mtə yö nə ldibmiş. Nə cə f alimlə rində n biri bu barə də deyir: “Siz Behcə tin zahirdə bu cü r sakit olması na baxmayı n. O, rə hmə tlik Qə rə vi İ sfahaninin (Kompani) də rsində ustada aman vermirdi. Hey irad tutur, mə ntiqli suallar verirdi. Bu mə tlə bi Ayə tullah Milaniyə deyə ndə, razı lı q ə lamə ti ilə gü lü msü nü b demiş di: Ondakı bu iste`dadı gö rü b onu Ş eyxin (Kompani) də rslə rinə hazı rlaş dı rdı m.” Behcə t də ustadı Milaninin sö zü nə cavab olaraq belə deyir: “Onun (Milani) “Mə kasib” də rslə ri adi sə th də rslə ri sı rası nda yer tutsa da, bu də rslə ri ç ox geniş və də rin izah edirdi. O ə ksə r hallarda kitabdan iki-ü ç sə tir sö ylə yib, qalan bü tü n də rsi (vaxtı) uyğ un mə sə lə ə trafı nda bə hs edirdi. Hə qiqə tdə onun bu də rslə ri “xaric” sə thinə (ictihad bö lü mlə rinə) aid idi.”[6]

TƏ HSİ LDƏ Kİ NAİ Lİ YYƏ TLƏ Rİ

Allaha bağ lı olaraq yaş amaq sə adə tdir. Belə hə yat tə rzində tə ravə tli sü kut və qə ribə lə tiflik vardı r və hə yatı n bü tü n sahə lə rində insana mü və ffə qiyyə t qazanması nda yardı mç ı olur. Tə hsilə baş ladı ğ ı ilk gü nlə rdə ki fə zilə t və zahidliyi onun ç ox tez bir zamanda tə rə qqi edə cə yinə də lalə t edirdi. Deyilə nə gö rə, Ayə tullah Ş ahrudinin “Kifayə ” də rsində tə lə bə lə r arası nda Ayə tullah Behcə t ə n az yaş lı sı idi.

Gü nlə rin birində Behcə t ö z mü ə lliminin “tə qrir” də rsinə irad tutur. Tə lə bə yoldaş ları onu ə lə salı b gü lü rlə r. Elə bu vaxt qapı dan iç ə ri girə n Ayə tullah Ş ahrudi mə sə lə nin nə yerdə olduğ unu baş a dü ş ü r. Deyir ki, onunla iş iniz olması n. Mə n bu mə sə lə ni sizin ü ç ü n izah edə rə m– deyə n Ayə tullah Ş ahrudi tə lə bə lə ri sakitlə ş dirir. O ə lavə edə rə k deyir: Mə n dü nə n axş am Axundun tə qriratı nı mü taliə etdim. Ayə tullah Behcə t dü zgü n irad tutmuş dur. Ayə tullah Ş ahrudi onun də rsə qarş ı bu cü r ciddi olması və də rin dü ş ü ncə sini alqı ş layı r.[7]

Ə llamə Mə hə mmə d Tə qi Cə `fə ri buyurmuş dur: “Fiqhin xaric də rsinin “Mə kasib” bö lmə sini Ş eyx Kazim Ş irazi bizə tə dris edə n zamanlar Behcə t də bu də rsə gə lirdi. Də rs ə snası nda sual verə ndə Ş eyx Kazim diqqə tlə qulaq asar, onun sualları na də qiq cavab vermə yə ç alı ş ardı. Yə `ni Behcə tin də qiq və də rin sualları na xü susi diqqə t yetirə rdi. Elə o vaxtlardan Nə cə fdə ö z fə zl və irfani ilə tanı nan Ayə tullah Behcə t, ariflə r ustadı Ağ a Qazinin də yanı na get-gə l edirdi.”[8]

İ RANA DÖ NÜ Ş

1943-cü ildə Ayə tullah Behcə t qə lbi elm və mə `rifə t nuru ilə cilalanmı ş bir halda və tə ni–İ rana geri dö nü r. Ayə tullah Quç ani deyir: “Ayə tullah Behcə t Nə cə f-Ə ş rə fdə olduğ u mü ddə tdə ç ə kdiyi ibadə t və riyazə t nə ticə sində Allah tə rə fində n ona iyirmi bir xü susi kə ramə t bə xş edilmiş dir. O bu barə də mə nə danı ş anda, bu haqda kimsə yə bir sö z demə mə yimi istə di. Bir gü n İ mam Rzanı n (ə) hə rə mində Ayə tullah Behcə tlə gö rü ş ü b ondan soruş dum: Allah-tə ala tə rə fində n ə ta olunan hə min iyirmi bir kə ramə t hə lə də sizin ixtiyarı nı zdadı rmı? Dedi: Bə li. Hə min iyirmi bir kə ramə tdə n biri də budur ki, istə diyim vaxt geri dö nmə də n arxamda nə baş verdiyini deyə bilə rə m.”

Ayə tullah Behcə t İ rana qayı tdı qdan sonra ailə hə yatı qurur. Bir neç ə ay Fumə ndə (doğ ulduğ u ş ə hə r) yaş adı qdan sonra Nə cə f-Ə ş rə fdə ki elmi hö vzə yə qayı tmaq qə rarı na gə lir. Yolü stü Hə zrə t Mə `sumə nin (ə) hə rə mini ziyarə t etmə k və Qum elmi hö vzə si ilə yaxı ndan tanı ş olmaq niyyə tilə bu ş ə hə rə yollanı r. Elə bu vaxtlar bir neç ə ay ə vvə l Quma hicrə t edə n Ayə tullah-Ü zma Bü rucerdi ş ə hə rin dini-elmi hö vzə sində fiqh və ü sul də rslə rinin “xaric bö lmə si”ni və yü ksə k maarif də rslə rini tə dris edirdi. Nə cə f elmi hö vzə sində bö yü k ustadları n bir neç ə sinin ö lü m xə bə rini eş idə n Ayə tullah Behcə t mü qə ddə s Qum ş ə hə rində qalmağ ı qə rara alı r.

Bu ş ə hə rdə Ayə tullah-Ü zma Hö ccə t Kuhkə mə rinin də rslə rində n və Ayə tullah Bü rucerdinin ü sul və fiqh də rslə rində n istifadə edə n Ayə tullah Behcə t, elə ilk gü nlə rdə n dillə r ə zbə ri olur.

AYƏ TULLAH BEHCƏ T TƏ DRİ S SAHƏ Sİ NDƏ

Ayə tullah Behcə t 50 ildə n ç oxdur ki, fiqh və ü sul də rslə rinin “xaric bö lmə si”ni tə dris edir. Ş ö hrə t və ad-sandan uzaq olmaq ü ç ü n hə miş ə ö z evində də rs deyə r. Hal-hazı rda uzun illə r onun də rslə rində n feyz almı ş alimlə rin ç oxu bö yü k ictihad mə qamı na ç atmı ş lar.

Ayə tullah Behcə t ü sul də rslə rinin tə drisində ə ksə r alimlə rdə n fə rqli olaraq, baş qaları nı n nə zə riyyə lə rini sö ylə mə kdə n daha ç ox mə sə lə ü zə rində ö z tə dqiq və tə hlillə rini bə yan edə r. O ə vvə l qı sa mə zmunda digə r alimlə rin nə zə rini sö ylə yə ndə n sonra ö z nə zə rini aç ı qlayı b tə hlilə keç ə r. Buna gö rə də ibtidai hö vzə tə lə bə lə ri ü ç ü n onun “xaric” də rslə ri olduqca ağ ı r gə lir. Amma onun fiqh də rsi Qur`an ayə lə ri və rə vayə tlə rə istinad edildiyinə gö rə asan sayı lı r.

Bö yü k ustadlardan biri belə nə ql edir: “(Ə lli il bundan ə vvə l) Ayə tullah Behcə tin Qum ş ə hə rində “xaric” də rsi tə dris etdiyini eş idə ndə ç ox sevindik. Rə hmə tlik Qə rə vi Kompaninin ç ox ç ə tin və də qiq nə zə riyyə lə rinin ş ə rhini onun ş agirdinin dilində n eş itmə yə hö vzə də bö yü k ehtiyac var idi. Hə tta bir ç oxları bu haqda Qə rə vi Kompaniyə irad da tutmuş lar. Fazil ş ə xslə rdə n bir neç ə si ilə birlikdə Ayə tullah Behcə tin bu də rslə rinə qatı ldı q. Də rslə rin baş laması ndan iki ay keç diyinə baxmayaraq, rə hmə tlik Qə rə vi İ sfahaninin “tə qrir” və ü slubuna heç bir iş arə etmə yə n Ayə tullah Behcə tin fikirlə ri ö z ustadı nı n nə zə riyyə lə ri ilə bə rabə r idi. O, də rsə baş layan kimi ə sl mə tlə bi bə yan edir, ustadı n (Ayə tullah Qə rə vi) nə zə riyyə lə rinə ç ox cü z`i iş arə etdikdə n sonra tə dqiq və tə hqiq mə rhə lə sinə keç irdi. Hə lə biz mə rhum Qə rə vinin nə zə riyyə lə rini doğ ru-dü zgü n baş a dü ş mə miş Ayə tullah Behcə tin bə yan etdiyi də qiq və ç ox ağ ı r mə tlə blə r də buna ə lavə olurdu. Belə liklə, bizim iş imiz lap ç ə tinlə ş di və də rsi tə rk etmə li olduq.”