XƏLİL

Allah-tə ala İ brahimi (ə) imanlı və hə qiqi bə ndə kimi gцrdьkdə ona fə rman verdi ki, цzьnьn mьqə ddə s zatı ndan savayı heз kə sdə n qorxması n. Ona gцrə də Allah İ brahimi (ə) Xə lil və dost olaraq seзdi. Buna gцrə ona Xə lilur-Rə hman (Allahı n dostu) lə qə bi verildi.

İ brahim (ə) yьz iyirmi ildə n artı q цmьr sьrdь.

O, yaş lı bir qoca olmuş du. Daha Hicaza gedib, Allahı n evini ziyarə t etmə k və цvladı İ smayı lı gцrmə k taqə ti yox idi. Ona gцrə də цvladı İ smayı l atası Xə lilьr-Rə hmanı gцrmə k ьзьn Fə lə stinə gə ldi.

Hə min zaman İ brahim (ə) xə stə lə ndi. Qocalı ğ ı n zə ifliyi onu taqə tdə n saldı. İ brahimin (ə) dьnyadan kцзmə zamanı зatdı. O, cihad, mьbarizə və insanları Allaha doğ ru də `və t etmə k yolunda keзirdiyi uzun mьddə tli цmьrdə n sonra rahatlı q mə rhə lə sinə зatmı ş dı. Belə liklə İ brahim (ə) цz Xə lili, dostu və mə `buduna sarı sə fə r etdi.

O hə zrə t, цvladları İ smayı l və İ shaqdan bə ş ə riyyə ti yeganə Allaha pə rə stiş ə də `və t iş lə rində yorulmamaqları barə də ə hd aldı. Sonra isə ruhu Mə lə kut alə minə doğ ru qanad зaldı. Allah-tə aladan istə yirik ki, mьbariz insanları Fə lə stinin, Qьdsьn və Mə scidьl-Ə qsanı n azadlı ğ ı yolunda kцmə k etsin və biz atamı z İ brahimin (ə) Ə lxə lil ş ə hə rində ki mьqə ddə s qə brini ziyarə t edə k.

İ lahi, İ brahim (ə) və onun ailə sinə gцndə rdiyin kimi, Mə hə mmə d və onun ailə sinə salavat və salam gцndə r. Hə qiqə tə n, sə n tə riflə rə layiq və ucasan!

Sə ma daş ları

Hə zrə t Lutun ə hvalatı

İ brahim (ə) birgə nahar etmə k ьзьn bir qonaq gцzlə yirdi. O зox qonaqpə rvə r insan idi. Hə miş ə qonaqları gьlə rьzlə qarş ı layardı. Onlar ьзьn dadlı su, tə miz sьd və lə zzə tli yemə k hazı rlayardı. Qonaqlar İ brahimi (ə) sə xavə tinə, onun xoş davranı ş ı na və olduqca gцzə l ə xlaqı na gцrə зox sevirdilə r.

Bir gьn ьз gцzə l və cavan qonaq İ brahimin (ə) evinə gə ldi. Hə zrə t onlara xoş gə ldin dedi. Onları n gə liş inə зox sevindi. Buna gцrə də tezliklə onlara qulluq etmə yə baş ladı. Onlar ьзьn bir buzov kə sdi. Onu kabab edib, qabaqları na qoydu. O zaman adə t belə idi: Ə gə r qonaq yemə kdə n imtina etsə ydi, demə li, ev sahibinin qonaqlı ğ ı nı rə dd edib, ona ziyan vurmaq fikrində dir. Amma, ə gə r yemə kdə n meyl etsə ydi, bu o demə k idi ki, duz-зцrə yin hцrmə tinə gцrə onlarla ev sahibi arası nda dostluq ə laqə si yaranacaqdı r.

İ brahim (ə) buzovun kabab olmuş ə tini qonaqları n qarş ı sı na qoydu. Amma, burda tə ə ccьblь bir hadisə baş verdi. Qonaqlar yemə kdə n imtina etdilə r. İ brahim (ə) onlardan qorxmağ a baş ladı. Цz-цzьnə dedi: Gцrə sə n doğ rudanmı mə nə pislik etmə k istə yirlə r?!

Qonaqlar цzlə rini tə qdim etdilə r. Onlar İ brahimə dedilə r:

-Biz Allahı n mə lə klə riyik. Sə dum camaatı ndan intiqam almaq ьзьn ora gцndə rilmiş ik.

İ brahim (ə) tə ə ssьf etdi və bə lkə haqq yoluna qayı dalar - deyə ə zabı ş ə hə r sakinlə rində n uzaqlaş dı rmağ a зalı ş dı. Ona gцrə də mə lə klə rə dedi:

-Lut Sə dum ş ə hə rində yaş ayı r. Onun taleyi necə olacaq?

Onlar dedilə r:

-Biz orada kimin yaş adı ğ ı nı yaxş ı bilirik.

İ brahimin (ə) nigaranзı lı ğ ı nı də f etmə k ьзьn mə lə klə r ona saleh bir цvlad nə sib olacağ ı ndan xə bə r verdilə r. İ brahim (ə) onlarla Lutun qцvmь barə də danı ş maq istə di. Amma, mə lə klə r ona dedilə r:

-Ey İ brahim! Bu mə sə lə də n vaz keз. Зьnki, Allahı n fə rmanı qə tidir.

İ brahim (ə) sakit oldu və mə lə klə r Sə dum ə halisində n intiqam almaq ьзьn o ş ə hə rə yollandı lar.

Onları n macə rası və Lutun ə hvalatı nə idi? Ə gə r bu kitabla bizimlə olsanı z, o macə ra ilə tanı ş olacaqsı nı z.

Bundan цncə Allahı n Xə lili (dostu) Hə zrə t İ brahimin (ə) ə hvalatı nı oxuduq. İ brahim (ə) Babil torpaqları nda yaş ayı rdı. O oranı n sakinlə rini yeganə Allaha ibadə t etmə yə və bьtpə rə stlikdə n зə kinmə yə də ’və t etdi. Ə gə r xatı rlayı rsı nı zsa insanlar İ brahimin (ə) risalə tinə kьfr etdilə r. Hə yat yoldaş ı Sara və xalası oğ lu Lutdan baş qa heз kə s iman gə tirmə di. İ brahim (ə) Babil torpaqları ndan kцзmə k fikrinə dьş dьkdə qə rara gə ldi ki, Lut da onunla hicrə t etsin və belə liklə Lut цz torpaqları nı tə rk edib, kцзdь. Karvan Sə dum torpaqları na зatdı qda İ brahim (ə) Luta dedi ki, o ş ə hə rdə qalı b insanları Allaha pə rə stiş etmə yə və bьtpə rə stlikdə n зə kinmə yə də ’və t etsin. Bu minvalla Lutun Sə dum ş ə hə rində ki ə hvalatı baş landı.

Lut Babil torpaqları nda İ brahimə iman gə tirdi. O Hə zrə ti oda atmaq istə diklə ri vaxt Lut dedi:

-Mə n Allahı ma tə rə f mьhacirə t edirə m. Ona gцrə də Hə zrə t İ brahimlə birgə Mьqə ddə s Fə lə stin torpaqları na hicrə t etdi. Yolda İ brahim (ə) Luta fə rman verdi ki, Sə dum torpaqları nda sakin olub, o diyarı n camaatı nı Allahı n dininə və цz pak insani fitrə tlə rinə qayı tmağ a də ’və t etsin.

Sə dum İ ordaniyada Bə hrьlmeyyitin sahillə rində yerlə ş ə n kiзik ş ə hə rlə rə deyilirdi. Lut orada yaş amağ a baş ladı. Evlə ndi və Alllah ona imanlı qı zlar ə ta etdi.

Sə dum camaatı

Sə dum camaatı nı n yaş ayı ş ı ə kinзilik yolu ilə keзirdi. Sə hə rdə n axş amadə k ə kin yerlə rində iş lə yir, sonra isə ş ə hə rdə ki evlə rinə qayı dı rdı lar.

Heз kə s bilmir ki, onları n ə xlaqları necə korlandı və pis iş lə rə ə l atı b, naxə lə f ə mə llə rlə mə ş ğ ul oldular. Onlar sə fə r edə nlə rin yolunu kə sib, malları nı qarə t edir və цzlə rinə qarş ı ə xlaqa zidd iş lə r gцrьrdьlə r. Sə fə r edə nlə r Sə dum evlə rinə və onun fasiq camaatı na yaxı nlaş mağ a qorxurdular. Onlar hə min ş ə hə rdə onlara hцrmə t qoyacaq, su və зцrə k verə cə k, onlarla xoş rə ftar edə cə k bir ev, bir ailə tanı mı rdı lar. Yalnı z bir evdə n baş qa və o da Lutun evi idi.

Lut o azğ ı n və fasiq cə miyyə tdə yaş ayı rdı. Amma, elə bil ki, cə hə nnə mdə yaş ayı rdı. O gцrьrdь ki, camaat ьzdə niraq və зirkin iş lə rlə mə ş ğ uldurlar; elə murdar iş lə r gцrьrdьlə r ki, hə r bir hə yalı və ş ə xsiyyə tli insan bunları n adı nı зə kmə yə xə calə t зə kir. Onlar qumarbazlı q edirdilə r. Sə fə r edə nlə rin yolları nı kə sirdilə r. Bu iş lə r onları n adə t-ə nə nə lə rində n bir hissə si sayı lı rdı. Onları n hamı sı ş ə r və fasiq insanlar idilə r. Цz зirkin və bə yə nilmə z iş lə rində n xə calə t зə kmirdilə r.

Lut bьtьn bu pis iş lə rin sə bə bini bilirdi. Onlar цz pak insani tə biə tlə rində n və fitrə tlə rində n ayrı dьş mьş dьlə r.

Bцyьk Allah insanı hə r nцv зirkinlikdə n pak yaratdı. Onu tə miz xə lq etdi. Amma, insanı n цzь цzьnь korlayı r. Niyə? Зьnki, O, Ş eytanı n sцzьnə qulaq ası b, peyğ ə mbə rlə rdə n uzaqlaş ı r.

Lut цz qцvmьnə nə sihə t verib, onlara deyirdi:

-Цz insani fitrə tinizə, цz rə bbinizə və цzьnьzьn pak və sağ lam uş aqlı q dцvrьnьzə qayı dı n. Niyə gцrə gцzə l bir hə yata ьz tutmursunuz? Nə ьзьn gцzə l ailə hə yatı ndan uzaqlaş maq istə yirsiniz?

Onları n ailə ə laqə lə ri bir-birinə də ymiş di. Kiş ilə r цz vaxtları nı kiş ilə rlə, qadı nlar isə qadı nlarla keзirirdilə r. Sə fə r edə nlə r bu цlkə nin sakinlə rini sevmirdilə r. Зьnki, onlar pis və və fası z insanlara зevrilmiş dilə r. Onlar heз kə sə hцrmə t qoymur və ə xlaqa zidd iş lə r gцrьrdьlə r. Də fə lə rlə Lutu цz yerlə rində n зı xarmaq istə miş dilə r. Də fə lə rlə onun ə leyhinə hiylə li planlar hazı rlamı ş dı lar. Lut onları n arası nda qə rib kimi yaş ayı rdı. O, gцzə l tə biə tli bir ş ə xsiyyə t idi. Amma, onlar зirkin və aludə insanlar idilə r. Lut qonaqpə rvə r idi və qə riblə rə hцrmə t qoyurdu. Amma, onlar camaatı n yolunu kə sib, qə rib yolзularla pis və зirkin iş lə r gцrьrdьlə r. Lut yeganə Allaha ibadə t edirdi. Amma, Sə dum camaatı bьtpə rə st idilə r. O, pak tə biə tli insan idi. Amma, onlar hamı sı fasiq və зirkin insanlar idilə r. Heз bir sə dumlu Lutu sevmirdi. Зьnki, o, onları n etdiklə rini etmirdi. Зirkin iş lə rin qarş ı sı nda sakit durmurdu. Hə tta hə yat yoldaş ı da kafirlə rin tə rə fdarı idi. Sə dum xalqı nı n etdiyi pis və зirkin iş lə rə razı idi.

Onlar Allaha iman gə tirmə yib, bьtlə rə ibadə t edirdilə r. Lut və onun qı zları isə Allaha iman gə tirmiş dilə r və Sə dum camaatı nı n pis iş lə rində n uzaq idilə r.

Fə sad və зirkin iş lə r gьnь-gьndə n artdı qca, Lutun mьsibə t və də rdlə ri də artı rdı. Donuz kimi və donuzdan da pis yaş ayan insanları n fikri Lutu incidirdi.

Bir gьn qə rib bir insan kə ndə daxil oldu. O, hə min ş ə hə rin fasiq insanları nı tanı mı rdı.

Xoş bə xtlikdə n o gьn Lut цz tarlası nda iş lə yirdi. Lut o qə rib kiş ini gцrьb, xoş gə ldin dedi. Hə zrə t o yan-bu yana baxı rdı. Зьnki, kiminsə onu gцrə cə yində n qorxurdu. Qə rib kiş i onun qorxu və nigaranlı ğ ı nı n sə bə bini soruş du: Lut ona dedi:

-Bu mə ntə qə nin camaatı insanları n yolunu kə sib, malları nı qarə t edir və onlara qarş ı ə xlaqa zidd ə mə llə r edirlə r.

Qə rib kiş i qorxuya dьş dь. Lut onu qaranlı q dьş ə nə qə də r tarlada gizlə tdi. Gьnə ş qьrub etdiyi zaman qonağ ı ilə birgə evə getdi. Lut yenidə n цz qonağ ı na xoş gə ldin dedi. O hə zrə t evin qapı sı nı mцhkə m bağ ladı. Qorxurdu ki, yoldaş ı ş ə hə r camaatı nı mə sə lə də n xə bə rdar edə r.

Lut qonaq ьзьn yaxş ı yemə k hazı rladı və ş amı nı rahat yesin deyə, mehribanlı qla sцhbə tə baş ladı. Qə rib kiş i arxayı n olub, iş tahla xцrə yini yedi və bir saatdan sonra yatağ ı na uzanı b, yatdı.

Sə hə r hava iş ı qlanan zaman qonaq oyandı. Gцrdь ki, Lut oturub, onu gцzlə yir. O kiş i ə llə rini yuyub, isti sьdlə sə hə r yemə yi yedi. O, gьn зı xmazdan qabaq Sə dum torpaqları nı tə rk etmə liydi ki, fasiqlə r ona ziyan vura bilmə sinlə r.

Hə r halda Lut bьtьn qonaqları nı bu ş ə kildə qarş ı layar və sonra onlarla xudahafizlə ş ə rdi. Lutun fasiqlə r ş ə hə rində ki hə yatı belə idi. Amma, gцrə sə n onun yaş ayı ş ı belə cə davam etdimi? Yox. Kitabı n ə vvə lində qeyd etdiyimiz kimi belə davam etmə di.

Цncə İ brahim (ə) peyğ ə mbə rin yanı na gedə n qə ribə qonaqlar onun yanı na gə ldilə r. Onlar İ brahimə saleh oğ lu olacağ ı nı xə bə r vermiş dilə r: bцyьk mə qama sahib olan, pak və gцzə l oğ ul. İ brahim (ə) o vaxt yaş laş mı ş qoca bir kiş i idi. Yoldaş ı Sara da artı q doğ maq qabiliyyə tini itirmiş qoca qarı idi. İ brahim (ə) sevindi. Sara isə bu xə bə rə tə ə ccьb etdi. Mə lə klə r dedilə r:

-Allahı n iş inə tə ə ccьb etmə yin.

Qə ribə qonaq libası geymiş mə lə klə r Sə dum ş ə hə rinə getmə k istə yə ndə İ brahim (ə) onlara dedi:

-Lut o ş ə hə rdə yaş ayı r.

İ brahim (ə) bu iş i ilə ə zabı Sə dum xalqı ndan uzaqlaş dı rmaq istə yirdi. Bə lkə tцvbə edib, цz pak fitrə tlə rinə qayı dalar. Mə lə klə r İ brahimə dedilə r:

-Allahı n fə rmanı də yiş mə zdir.

Sonra onlar Sə dum torpaqları na yola dьş dьlə r. İ brahim (ə) Sə dum camaatı nı gцzlə yə n taledə n nigaranlı q hissi keзirirdi.

Bə li, mə lə klə r Sə dum torpaqları na yola dьş ьb, qə rib qonaq paltarı nda ş ə hə rə girdilə r. Lutun evinin qapı sı nı dцymə k istə yə ndə onları n gə liş ində n heз kim xə bə r tutmamı ş dı. Gecə зatmı ş dı. Lut qapı nı aзdı. Ьз gцzə l cavan gцrdь.

Lut bildi ki, зı xı lmaz və ziyyə tdə qalmı ş dı r. Amma, nə etsin?! Onlardan ьzr istə yib, qə bul etmə kdə n imtina etsə dьzgьn olarmı? Bu iş nə ə xlaqi və nə də dini bir iş olardı. İ nsanı n qə rib qonağ a qapı bağ laması ə xlaqdan uzaqdı r. Dini cə hə tdə n də o heз kə si цzьndə n qovmalı deyil. Bə lkə o acdı r, bə lkə susuzdur, bə lkə yolda qalmı ş bir yolзudur. Lut nə etsin?!

Hə zrə t qonaqları na xoş gə ldin dedi. Onları tez evinə daxil edib, qapı nı bağ ladı. Lutun hə yat yoldaş ı qonaqları gцrdь. İ зində ki fə sad və xə yanə ti ş ц’lə lə nmə yə baş ladı. İ stə di ki, ş ə hə r camaatı nı xə bə rdar etsin. Amma, qapı bağ lı idi.

Ş eytan ona və svə sə etdi ki, bir od qalası n. Ş ə hə r ə halisi onu gцrmə klə bilə cə klə r ki, Lutun qonağ ı gə lmiş dir. Qadı n evin damı na зı xı b, bir qə də r odun topladı və sonra alov yandı rdı. Alov və tьstь ş ц’lə lə ri gцyə qalxı rdı...

Lut camaata dedi:

-Цz evlə rinizə qayı dı n. Цz ailə hə yatı nı za qayı dı n. Цz fitrə tinizə qayı dı n. Зьnki, Allah sizə qə zə blə nə bilə r.

Sə dum ə halisi Lutun sцzlə rinə gьlьrdьlə r. Onları n biri qı ş qı rdı:

Qonaqları nı bizə tə slim et! Yoxsa evin qapı sı nı sı ndı rı b, onları zorla sə ndə n aları q. Lut o tə rə f-bu tə rə fə baxı rdı. Onun yanı nda heз kə s yox idi. Hə qiqə tə n o, yalqı z idi. Amma, yə qin ki, bunun da onlar ьзьn fə rqi yox idi. Onlar canavar kimi hə zrə tin evini mьhasirə yə almı ş dı lar.

Ş ə hə r camaatı hə min ə lamə ti gцrmьş və ona gцrə də qaзa-qaзa Lutun evinə tə rə f gə lmiş dilə r. Onlar evin qapı sı nı n yanı na toplaş ı b, qapı nı mцhkə m dцyьrdьlə r. Зьnki, bu iş ə adə t etmiş dilə r. Adə t etmiş dilə r ki, qonaqlara daş atsı nlar. Birinci hansı nı n daş ı də ysə ydi, onun idi.

Lut qapı nı n sə sini eş itdi. Bildi ki, camaat onun qonaqları na qarş ı pis və зirkin iş lə r gцrmə k ьзьn gə liblə r. O, nə edə cə yini bilmirdi. Qapı bir-birinin ardı nca dayanmadan dцyьlьrdь. Onları n sə si ucalı rdı: Ə gə r qapı nı aзmasanı z onu sı ndı racağ ı q.

Lut qapı nı aзdı və tə kbaş ı na onları n yanı na getdi. Qapı nı arxadan bağ ladı. Onlara baxı rdı. Bьtьn vьcudunu qə m-qьssə bьrьdьyь halda dedi:

-Sizin aranı zda bir nə fə r ağ ı llı insan yoxdurmu?

Lut arzu edirdi ki, tə k qalması n. Arzu edirdi ki, kaş onun da цvladı, qohum-qə bilə si olaydı və fasiqlə rin onun qonaqları na hьcumunun qarş ı sı nı alaydı lar.

Lut Sə dum camaatı nı n ьstьnə qı ş qı rdı:

-Xə calə t зə kmirsiniz? Niyə цzьnьzdə n utanmı rsı nı z? Mə ni qonaqları mı n yanı nda rьsvaymı etmə k istə yirsiniz?

Bu hə yacanlı anlarda qapı aзı ldı və onun qonaqları gцrьndьlə r. Qonaqlar Luta dedilə r:

-Qorxma, biz qonaq deyilik. Biz Allahı n elзilə riyik. Allah-tə ala bizə fə rman vermiş dir ki, bu ş ə hə ri viran edə k. Gьnə ş зı xmazdan ə vvə l bu ş ə hə r xarabalı ğ a зevrilə cə kdir. Amma, sə n tez bu ş ə hə rdə n зı x. Ailə ni də цzьnlə apar. Зox uzaq yerə get! Arxana baxmadan get!

Bu zaman qonaqlar цz barmaqları nı Sə dum camaatı na tə rə f uzatdı lar. Gцzlə nilmə də n qə ribə bir iş ı q saзdı. Ş ə hə rin bьtьn kiş ilə ri kor olub, цz gцzlə rini itirdilə r. Artı q heз nə gцrmьrdьlə r. Hə rc-mə rc dьş dь. Gecə nin son saatları idi. Lut ə zab yetiş mə miş də n qabaq Sə dum torpaqları nı tə rk etmə li idi. Hə zrə t цz ailə sinə gцstə riş verdi ki, gecə yarı sı qaranlı qda ş ə hə rdə n зı xmağ a hazı r olsunlar. O, зцlə зı xmalı, ailə və heyvanları nı uzaq bir yerə aparmalı idi.

Sə dum camaatı arası nda зaxnaş ma dьş dь. Lut və ailə si tez ş ə hə rdə n зı xdı lar. Lutun arvadı heyvanları n ardı nca hə rə kə t edir və tez-tez ş ə hə rə tə rə f dцnьrdь. O dayanı r və baxı rdı.

Lut tə pə lə rin və hьndьrlьklə rin o tə rə fində gizlə ndi. Yoldaş ı evin damı nda yandı rdı ğ ı alova baxı rdı. Alov sцndь. Sьkut hə r tə rə fi bьrьdь. Lutun arvadı qayı tmaq istə yirdi. Sə hə rə isə зox vaxt qalmamı ş dı.

Birdə n зox qorxulu bir sə s eş idildi: gцy gurultusuna bə nzə r, Amma, ondan daha mцhkə m, yer tə rpə dici bir sə s. Digə r tə rə fdə n bцyьk bir vulkan fantan vurub, yanmı ş və alovlu daş ları gцyə atdı. Sə dum ş ə hə rinin sə ması nı yandı rı cı alovlar bьrьdь və o torpaqları цrtdь. Qaranlı qdan sə ma daş ları enmə yə baş ladı. Hə qiqə tdə gцydə n alov və daş yağ ı rdı.

Lutun yoldaş ı yerə yı xı laraq, duz topası na зevrildi. O, yoldaş ı Luta nцvbə nцv də rd və iş gə ncə lə rlə ə zab-ə ziyyə t vermiş di. O, bьtpə rə st və kafir idi. Yoldaş ı na xə yanə t etdiyinə, fasiq Sə dum camaatı ilə hə mkarlı ğ ı na gцrə xə yanə tinin mьkafatı nı alı rdı.

Xarabalı qlar və İ brə t də rsİ

Sə hə r oldu. Gьnə ş зı xdı. Amma, Sə dum ş ə hə rində n heз bir ə sə r qalmamı ş dı. Ş ə hə r xarabalı ğ a, yanmı ş daş və duz topaları na зevrilmiş di. Hə r ş ey yanmı ş və kьlə dцnmьş dь. Зьnki, Sə dum camaatı yerdə fə sad və pisliklə rlə mə ş ğ ul olub, bьtьn gцzə lliklə ri də xarabalı ğ a зevirmiş dilə r. Ailə ə laqə lə rini və цz pak fitrə tlə rini dağ ı tmı ş dı lar. Gцzə l ə xlaqı buraxı b, donuz kimi yaş ayı rdı lar. Onları n hə yatı bьtьnlьklə зirkinlik və fə saddan ibarə t idi. Bu iş lə r onları n yerli adə t-ə nə nə lə rinə зevrilmiş dilə r. Ona gцrə də Allahı n qə zə bi onları tutdu, sə ma onlara alov və mцhkə m daş lar yağ dı rdı. Sə dum ş ə hə rinin qalı qları yanmı ş daş və duzla dolu də hş ə tli bir yer olaraq indiyə qə də r də qalmaqdadı r.