Студопедия

Главная страница Случайная страница

КАТЕГОРИИ:

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Дәріс. Өндірістік шудан, дірілден қорғау. Ағзаға әсер ету.






Дыбыс қ аттылығ ының шегі мен дыбыс тербелісінің жиілігін асыратын шу мен діріл кә сіби зияндылық болып табылады. Шу – адамның ағ засына тү ршіктіретін жә не зиянды ә серін тигізетін қ арқ ындылығ ы мен жиілігі ә р тү рлі дыбыстардың жиынтығ ы. Шудың ә серімен адамның қ ан қ ысымы, ішек-қ арын жолының жұ мысы ө згеруі мү мкін, ал кейбір жағ дайларда оның ұ зақ ә рекеті есту қ абілетін ішінара немесе толық жоғ алтуғ а ә келеді. Шу жұ мысшылардың ең бек ө німділігіне ә сер етеді, назарды бә сең детеді, қ ұ лақ мү кістігі мен керең дікті тудырады, жү йке жү йесін тітіркендіреді, соның нә тижесінде қ ауіпсіздік сигналдарына деген зеректік тө мендейді, бұ л жазатайым оқ иғ ағ а алып келуі.

Шудың соқ палы (қ ақ тау, тойтару, қ алыптау жә не т.б.), механикалық (тораптар мен кө лік бө лшектерінің ү йкелуі мен дү рсілі), газ жә не гидродинамикалық (ауаның, газ бен сұ йық тық тың ү лкен жылдамдық та қ озғ алуы кезінде аппараттар мен қ ұ бырлардағ ы шу) тү рлерін ажыратады.

Шулар спектр сипаты (ені бір октавадан астам толассыз спектрлі кең жолақ тышулар; спектрінде айқ ын байқ алатын дискретті ү ндер бар ү нді шулар), уақ ыт сипаттамалары бойынша (дыбыс дең гейі МЕМСТ 17187-71 бойынша шу ө лшегіштің " баяу" уақ ыт сипаттамасында ө лшеу кезінде 8 сағ аттық жұ мыс кү ні ішінде 5 дБА-дан кө п ө згермейтін тұ рақ ты шулар) жіктеледі.

Бұ дан басқ а тұ рақ сыз шулар: дыбыс дең гейі уақ ыт бойынша ү здіксіз ө згеріп отыратын уақ ыт аралығ ындағ ы қ ұ былмалы шуларғ а; дыбыс дең гейі фондық шуғ а жылдам тү сетін ү зік шуларғ а; ә рқ айсысының ұ зақ тығ ы 1 секундтан аз бір немесе бірнеше дыбыс белгісінен тұ ратын, бұ л ретте МЕМСТ 17187-81 бойынша шу ө лшегіштің тиісінше " импульс" жә не " баяу" сипаттамаларын қ осқ ан кезде дБА-дағ ы дыбыс дең гейлері кемінде 10 дБ-ғ а ө згешеленетін импульстік шуларғ а бө лінеді.

Жұ мыс орындарындағ ы тұ рақ ты шулардың сипаттамалары: L=201 g P1P6 формуласы бойынша анық талмайтын 63, 125, 250, 500, 1000, 2000, 4000, 8000 орташа геометриялық жиіліктермен октавалық жолақ тардағ ы (дБ-да) дыбыс қ ысымының дең гейлері, мұ нда P – дыбыс қ ысымының орташа квадраттық шамасы, Па; Р0-2-10-15- орташа квадраттық қ ысымының шектік шамасы, Па.

А шә кілі бойынша шуды ө лшеу кезінде шу ө лшегіштер А шу ө лшегіштің (Па-да) тү зетілуін есепке ала отырып, дыбыс қ ысымының орташа квадраттық шамасы бойынша анық талатын РА ретінде қ абылданады.

Жұ мыс орындарындағ ы тұ рақ ты шудың сипаттамасы болып шудың эквиваленттік (энергия бойынша) дең гейі (дБА-да) табылады.

Адамның қ ұ лағ ы қ абылдайтын дыбыстың минималды кү ші есту шегі деп аталады. Ауырту сезімін тудыртатын дыбыстың ең ү лкен кү ші ауырту шегі деп аталады. Дыбыстардың диапазонын адамның қ ұ лағ ы қ абылдайды жә не ол 0…130 Дб шә кілімен ө лшенеді. Шә кілдің тө менгі кө рсеткіші есту шегіне, ал жоғ арғ ы кө рсеткіші ауырту шегіне сә йкес келеді. 130… 150 Дб дең гейдегі шу есту органдарының механикалық зақ ымдалуына ә келуі мү мкін. Адам ү шін шудың ең ү лкен дауыс қ аттылығ ының зиянсыз (эталондық) дең гейі 70 Дб-ні (ауытқ у жиілігі 1000 Гц болғ ан кезде) қ ұ райды.

Физикалық табиғ аты бойынша шу сияқ ты діріл адам тербелетін бетпен байланыста болғ ан кезде ол қ абылдайтын материалдық денелердің 12…8000 Гц шегіндегі жиіліктермен тербелу қ озғ алыстары болып табылады.

Діріл – ө ндірістік жабдық тарды қ анағ аттанарлық бекітпеген, машиналар мен қ ондырғ ылардың қ озғ алатын жә не айналатын бө ліктерін нашар тең герген, соқ палы мезанимдердің жұ мысы кезінде жә не т.с.с. олардың тербелуі. Діріл тербелу (Гц-да) жиілігімен (Т – 1), амплитудамен (мм мен М-да), ү деумен (м/с-да) сипатталады. 25 Гц-тан асатын тербелу жиілігі кезінде діріл жү йке жү йесіне жағ ымсыз ісер тигізеді, бұ л ауыр жү йке ауруы – діріл ауруының дамуына ә келуі мү мкін.

Шумен ұ қ састығ ы бойынша дірілдің қ арқ ындылығ ын салыстырмалы шамалар – децибелдармен ө лшеуге жә не

Lo= 20 lg/ v0

формуласы бойынша тербелу жылдамдығ ының дең гейімен сипаттауғ а,

мұ нда v – тербелу жылдамдығ ы, см/с, v0 – салыстыру бірлігіне қ абылданғ ан жә не дыбыс қ ысымы Р=2-10~5 Па жә не ығ ысу амплитудасы 8-10 см болғ ан кезде 5.Ю`- см/с-ге тең тербелу жылдамдығ ының шектік мә ні;

Ly=20 lg/a0

формуласы бойынша тербелмелі ү деу дең гейімен сипаттауғ а болады,

мұ нда а – тербелмелі ү деу, см/с2; а0 – салыстыру бірлігіне қ абылданғ ан жә не дыбыс қ ысымы Р=2-10-5 Па жә не ығ ысу амплитудасы 8-10-10 см болғ ан кезде 3-10-2 см/с2-ге тең тербелмелі ү деудің шектік мә ні. Шу мен дірілді (сілкіну) тудыратын қ ұ рылыстағ ы зиянды жұ мыстардың қ атарына пневматикалық қ ол машиналарын, дірілдеткіштерді, паркеттік-сү ргілегіш жә не тегістегіш машиналарды қ олдануғ а қ атысты жұ мыстар, қ адаларды орнату, қ атып қ алғ ан жерді жұ мсарту бойынша жұ мыстар жә не т.б. жатады. Діріл жалпы жә не жергілікті болып ажыратылады. Жалпы тү ріне адам жұ мыс істейтін конструкцияның немесе агрегаттың дірілі жатады.

Жергілікті діріл жұ мысшының қ олындағ ы қ ол машинасынан немесе машина элементінен туындайды.

Жалпы дірілдің шекті ұ йғ арынды дең гейлері жиіліктердің орташа геометрикалық мә ні 2; 4; 8; 16; 31, 5 жә не 63 Гц, ү йлесімді тербелу кезінде ығ ысу амплитудасы 3, 11 …0, 005 мм жә не тербелу жылдамдығ ының орташа квадраттық мә ні 11, 2 …2 мм/с алты октавалық жиілікті жолақ ты қ амтитын жиіліктер спектрі бойынша абсолюттік жә не салыстырмалы шамадағ ы жылдамдық ү шін белгіленеді. Айналу жиілігі 1200 – 6000 мин болғ ан кезде жергілікті дірілдердің шекті ұ йғ арынды мә ндері тербелу амплитудасы 1, 5 – 0, 005 мм болатын 20 – 100 Гц-ғ а тең. Дыбыс қ ысымының дең гейі Ш-63 (ИРПА), Ш-ЗМ, ИШВ типті шу ө лшегіштерімен (ө лшеу аралығ ы 40…10000) ө лшенеді. Ең кө п таралғ ан Ш-ЗМ типті шу ө лшегіш. Аспап дыбыс қ ысымының дең гейі мен шу дең гейін ө лшеуге арналғ ан. Жергілікті дірілді НВА-1, ВИП-2 типті тө менгі жиілікті (ө лшеу аралығ ы 70…130) дірілграф арқ ылы анық тайды. Жалпы дірілді, тербелу амплитудасы мен жиілігін (адам жұ мыс істейтін конструкциялардың тербелісі) Н-700, Н-004 типті осциллографтармен бірге ВЭП-4, ВИ6-5 МА, К001 типті электронды аспаптармен жә не т.б. ө лшейді. Аспаптағ ы негізгі тіркеуші механизм болып ВД-4 сейсмикалық типті діріл датчигі табылады. Ө лшеу кезінде датчикті дірілдейтін бетке орнатады.

Шумен жә не дірілмен жү ргізілетін кү рес кө птеген мамандардың, қ ұ рылысшылардың, конструкторлардың, дә рігерлердің жә не акустиктердің қ ызығ ушылығ ын тудыратын кешенді проблема болып табылатынын атап ө ткен жө н. Шу мен дірілдің ә серінен қ орғ ану ү шін жалпы жеке қ ұ ралдар қ олданылады.

Жалпы қ орғ ану қ ұ ралдарына ең алдымен қ ұ рылыс машиналары мен технологиялық процесті жетілдіру (мысалы, тойтаруды электрмен дә некерлеуге ауыстыру), ө ндірістік жайларды жоспарлау мен шулы ө ндірістік процестерді оқ шаулау, машиналарда, қ абырғ аларда, қ оршаулар мен бө геттерде дыбыс оқ шаулағ ыш жә не дыбыс тұ тқ ыш материалдарды қ олдану жатады. Шудың таралуынан тиімді қ орғ ану қ ұ ралы болып машинаны дыбыс тұ тқ ыш материалдардан тігілген қ аптамамен (шу басқ ыштар сияқ ты) жабу жә не дірілпневмопроцестерді қ ашық тық тан басқ аруғ а ауысу табылады. Дыбыс дең гейі 85 Дба-дан жоғ ары аймақ тар қ ауіпсіздік белгілерімен таң балануы, ал жұ мысшылар жеке қ орғ ану қ ұ ралдарымен қ амтамасыз етілуі керек. Дыбыс қ ысымының октавалық дең гейі 135 дБ-дан жоғ ары аймақ тарда адамдарғ а жұ мыс істеуге тыйым салынады.

Дірілден қ орғ ану қ ұ ралдарына ә р тү рлі қ оршайтын қ ұ рылғ ыларды, автоматты тү рде бақ ыланатын, дабылқ ақ қ ыш жә не қ ашық тық тан басқ арылатын діріл оқ шаулағ ыш, діріл басқ ыш жә не діріл тұ тқ ыш қ ұ рылғ ыларды жатқ ызуғ а болады.

Шудың зиянды ә серінен жеке қ орғ ану қ ұ ралдарына шудан қ орғ ағ ыштар, шлемдер, қ ұ лақ қ аптар, тығ ындар, ал дірілдің ә серінен жеке қ орғ ану қ ұ ралдарына діріл басқ ыш аяқ киімді, арнайы қ олғ аптарды (қ ол дірілдеткішін қ олдану кезінде) пайдалану жатады.

Адам ағ засына ультра дыбыстың ә сер етуі (материалдарды механикалық ө ң деу, дә некерлеу, қ алайылау жә не т.с.с. кезінде) ауа арқ ылы жә не адам заттармен тікелей байланыста болғ ан кезде орын алады. Ультра дыбыстың физиологиялық ә сері жылу ә серін (температураның кө терілуі) жә не қ ысымның қ ұ былуын, сондай-ақ тез шаршағ ыштық ты, қ ұ лақ тың ауруын, тепе-тең дікті тудырады жә не невроз бен гипотонияны дамытады.

Адам ағ засына ультра дыбыстың жоғ ары дең гейлерінің зиянды ә сері кө здегі дыбыс энергиясының зиянды сә улеленуін азайту, ультра дыбыстың ә серін конструктивті жә не жоспарлау шешімдерімен, ұ йымдық -профилактикалық іс-шаралармен, жеке қ орғ ану қ ұ ралдарын қ олданумен оқ шаулау есебінен тө мендетіледі. Бұ дан басқ а кө здегі дыбыс энергиясының зиянды сә улеленуін азайтуғ а ультра дыбыс кө здерінің бастапқ ы жұ мыс жиіліктерін арттыру жә не дыбыс энергиясының зиянды сә улеленуін болдырмау арқ ылы қ ол жеткізуге болады.

Ультра дыбыстың зиянды ә серін жою жә не азайту қ ұ ралдарына оны оқ шаулауғ а бағ ытталғ ан конструктивті жә не жоспарлау шешімдері жатады. Бұ л дыбыс оқ шаулағ ыш қ аптамаларды, жартылай қ аптамаларды, қ алқ аларды қ олдану, жабдық тарды жеке жайларда жә не кабинеттерде орналастыру, дыбыс оқ шаулау бұ зылғ ан кезде ультра дыбыс кө зінің генераторын ажырататын бұ ғ аттау жү йесін орнату, қ ашық тық тан басқ аруды қ олдану, жеке жайлар мен кабиналарды дыбыс тұ тқ ыш материалдармен қ аптау.

Жоғ ары дең гейлердің зиянды ә серінен қ орғ ау бойынша ұ йымдық -профилактикалық іс-шаралар жұ мысшылармен ультра дыбыс ә серінің сипаты туралы нұ сқ аулық жү ргізу мен ең бек пен тынығ удың тиімді режімдерін қ амтиды.

Негізгі ә дебиеттер: 8[53-102]

Қ осымша ә дебиеттер: 7[110-167]

1. Шуларды жіктеу?

2. Тұ рақ сыз шудың сипаттамасы?

3. Діріл?

4. Дірілден қ орғ ану қ ұ ралдары?

 

Дә ріс. Химиялық қ ауіп. Зиянды заттар. Зиянды заттардың жіктелуі, агрегатты жағ дайы, адам ағ засына тү су жолдары. Қ ауіпсіздік шаралары.

 

Химиялық ө неркә сіп негізін ү здіксіз ө ндіріс циклін қ ұ рады, оның ө німділігі болмайды, маң ызы жағ ынан табиғ и шектеулі. Ө ндірудің ү немі ө суіне байланысты ірі қ ондырғ ылардың экономикалық тұ рғ ыдан маң ызыдылығ ы мен тү сіндірілген. Тексерулер сияқ ты технологиялық аппаратпен қ ауіпті заттар қ ұ рамы ө седі, апатты ө рттің, жарылыстың, улы қ алдық тардың жә не басқ а да бұ зылысқ а алып келетін қ ұ былыстардың қ аупінің пайда болуымен сипатталғ ан. Химиялық қ ауіпті нысандардың (ХҚ О) қ ызметіндегі қ ауіпсіздік кө птеген факторларғ а байланысты болады: атап айтсақ шикізаттың физикалық -химиялық қ ұ рамы, жартылай ө нім жә не ө німдер, технологиялық процесс сипатымен, қ ұ рылыстың жә не жабдық тардың сенімділігінен мә селе кү рделені береді.

Ірі апаттардың талдамасы бойынша сыртқ а шық қ ан қ алдық тар апатты жағ дайлардың басты сбептеріне айналғ ан. Химиялық ө ндірістік қ алдық тарғ а:

Химиялық жә не мұ най ө ң деуші ө ндірістер;

Тамақ, ет-сү т ө ндірісі, ө ндірістік базалар, тоң азытқ ыштары бар ө ндірістер, демек мұ нда аммиак ү шін қ олданылатын хладагент сақ талады.;

Хлор арқ ылы тазартатын кешендер қ олданылады;

Улы заттарды тасымалдайтын теміржол бекеттерінің болуынан Қ Ә УЗ (СДЯВ) заттары тасымалданады;

Химиялық қ ару мен улы химикаттардың қ оймалары мен базалары, тазарту, залалсыздандыру, дезинфекция, дезинсекция, дератизация шараларының орындалады;


Поделиться с друзьями:

mylektsii.su - Мои Лекции - 2015-2024 год. (0.01 сек.)Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав Пожаловаться на материал