Апат болжамы бар кәсіпорын жұмысын сенімді қылуға бағытталған шаралар.

1. Электрмен қ амту жү йелерінің сенімділігін қ амтамасыз ету;

2. Газбен қ амыту сенімділігін қ амтамасыз ету;

3. Сумен қ амыту жү йелерінің сенімділігін қ амтамасыз ету;

4. Бумен жә не жылумен қ амыту жү йелерінің сенімділігін қ амтамасыз ету;

5. Ө ндірістік жә не шаруашылық канализациясының сенімділігін арттыру;

6. Басқ ару пунктерін, диспетчер пунктерін, АТС радиотораптарды сенімді қ орғ ау;

7. Жергілікті билік органдарымен, АҚ жә не олардың штабтарының жоғ ары бастық тарымен сенімді байланыс.

Ө рттерді сө ндірудің негізгі қ ұ ралдары:

Су — ө ртті сө ндірудің негізгі қ ұ ралы. Ө скемен қ аласының ТЖ басқ армасының инженері Нұ ржан Ө міржановтың сө зіне қ арағ анда, суда ү лкен жылу сыйымдылық бар жә не ө те ү лкен бу тү зілу жылуын иеленеді, демек ол буғ а айналып, кө п жылуды сің іреді. Су отпен кү ресуде тұ тас, ық шамдап жә не бү ркіп шашу тү рінде қ олданылады, — деп ә ң гімесін жалғ астырды Нұ ржан Ө міржанов, — ық шамдап шашуда жақ сы екпінді кү шпен су беріледі, ал ол еріксіз жалынды азайтады. Ұ сақ -ұ сақ судың тамшыларынан тұ ратын бү ркіп шаруда ол толығ ымен буғ а айналып, сол арқ ылы жылудың кө п бө лігін ө зіне сің іреді. Бірақ сумен тез тұ танатын жә не жанғ ыш сұ йық тық тарды (мұ най, керосин, бензин, май) сө ндіруге болмайды, ө йткені ол олардан ауыр болғ андық тан астына тү седі, ал жанғ ыш сұ йық тық ү стіне шығ ады. Су электр ө ткізгіш, сондық тан оны тоқ та тұ рғ ан жү йелер мен жабдық тарды сө ндіруге пайдалануғ а болмайды. Электр сымдарғ а судың тү суінен қ ысқ а тұ йық талуы болуы мү мкін.

Қ ұ м — ө рттің шағ ын ошақ тарын сө ндіру қ ұ ралдарының ең қ апайымы болып табылады. Оның отты сө ндірудегі ә рекеті — ол жанғ аш затты салқ ындатады. Қ ұ м кө бінде ағ аш жә шіктерде сақ талады. Жә шікті жә не кү ректі қ ызыл тү ске бояп қ ояды.

Отты сө ндіру қ ұ ралдарының тү рі бойынша ө рт сө ндіргіш ауа-кө бікті, аэрозольды жә не ұ нтақ ты, — дейді ТЖБ инженері Нұ ржан Ө міржанов, — химиялық кө бікті ө рт сө ндіргіштер қ атты жә не сұ йық заттар мен материалдарғ а арналғ ан. Олар қ ұ рылысы жағ ынан қ арапайым, дұ рыс ұ стағ анда ол кө шіруге ың ғ айлы. Оны қ олдану саласы шексіз деуге болады, дегенмен кейде жанып жатқ ан зат жанудың дамуына немесе электр тоғ ын ө ткізген жағ дайлардан басқ а.

Химиялық кө біктің қ ұ ндылығ ы оның тө зімділігінде, тұ тқ ырлығ ында, жең ілдігінде болып табылады, ол жанғ ан затты толығ ымен тығ ыз жауады жә не оғ ан ауа жібермейді.

Кө мір қ ышқ ылды ө рт сө ндіргіштер химиялық тармен қ атар айтарлық тай таралғ ан. Олар химиялық зертханаларда, кітапханаларда, мұ ражайларда жә не басқ а да жайларда кең інен қ олданылады. Бұ л ө рт сө ндіргішті қ уаттандыру ү шін ү лкен қ ысымда тұ рғ ан сұ йытылғ ан кө мір қ ышқ ылы (кө міртек диоксиді) қ олданылады. Кө мір қ ышқ ылы ө ртті сө ндіру қ ұ ралы ретінде кө птеген қ ұ ндылық тары бар. Ол қ оршағ ан заттарғ а қ андай да болсын физикалық немесе химиялық ә сер етпейді, тоқ ө ткізбейді, ауа тү спесе де жанатын заттарды алып тастағ анда оны қ атты заттарды, тез тұ танғ ыш сұ йық тық тарды сө ндіру ү шін кең інен қ олдануғ а болады.
Ө рт сө ндіргішпен жұ мыс істеу барысында баллонды кө лденең жағ дайғ а бұ руғ а болмайды, ө йткені бұ л кезде сифонды қ ұ быр арқ ылы кө мір қ ышқ ылдың шығ уы бұ зылады.

Қ азіргі уақ ытта қ ұ рғ ақ ұ нтақ тармен толтырылғ ан ұ нтақ ты ө рт сө ндіргіштер кө п таралғ ан, олар ө рт аумағ ына тү сіп, отты сө ндіретін зат бө леді.

Ұ нтақ ты ө рт сө ндіргіштер тез тұ танғ ыш жә не жанғ ыш сұ йық тық тардың, газдардың, ағ аш ө німдерінің, тоқ қ ысымында тұ рғ ан электр сымдардың, сілтілі металлдар мен ө здігінен жану қ асиеті бар басқ а да заттардың жануын сө ндіру ү шін қ олданылады.

Ө рт кезіндегі шаралар:

Ө ртті болдырмау шаралары.Ө рт елді-мекендегі ғ имараттар, ағ аш кө пірлер, электр желілері мен ағ аш бағ аналардағ ы байланыс, мұ най ө німдері қ оймаларында жә не басқ а материалдар мен адамдар, ауылшаруашылық малдары ө ртке шалдығ уы мү мкін. Орман алқ абындағ ы шө птерден, бұ талардан, ағ аш тү біртектерінен, шырпылардан ө рт шалады. Ауа-райы қ ұ рғ ақ болғ ан жылдары жоғ арғ ы ө рт желдің есебінен ағ аштардың ұ шар басынан қ оқ ан жапырақ ты ағ аштарын ө рт шалады. Тө менгі ө рт тарау жылдамдығ ы минутына 0, 1-ден 3 метрге дейін, ал жоғ арғ ы ө рт желдің бағ ытына қ арай 100 метрге дейін жетеді.

Торф пен ағ аштардың тамыры жанғ анда жер асты ө рті жан-жақ қ а тарайды. Торф ө зінен-ө зі ауасыз суда да жана береді.

Орманда жү ргенде есің ізде болсын:

· Қ оқ ыс пен оттық ты тастамаң ыз;

· Отты таратпаң ыз жә не қ оқ ысты ө ртке қ ауіпті жерлерде жақ паң ыз;

· Абай болың ыз! Отты таза алаң да жағ ың ыз;

· Дем алғ ан жерден кетерде отқ а су қ ұ йып немесе топырақ пен жауып, толық ө шіріп кетің із;

· Орманда майланғ ан немесе бензин сің іп қ алғ ан маталарды қ алдырмаң ыз;

· Бө телкенің жә шігі мен сынғ ан бө телкелерді қ алдырмаң ыз. Кү н сә улесі тү сіп ө ртке айналуы мү мкін;

· Жаң а басталғ ан ө ртті сумен, ағ аштың жапырақ ты бұ тақ тарымен жә не топырақ тастау арқ ылы ө шірің із.

Ескерту шаралары: Ө рт қ ауіпсіздігін сақ тау мақ сатында алдын-ала жол салу шаралары жү ргізіледі. Орманның ішінен ағ ашы кесіліп салынғ ан жол жасау жә не тас тө сеп орманда ені 5-10 м, ал қ ылқ ан жапырақ ты орманда 50 м-ге дейін. Елді-мекендерде су кө здері мен тоғ андар 30 куб метр 1 га алаң ғ а есеппен жү ргізіледі. Орманғ а жақ ын елді-мекендерде тоғ андарды уақ ытылы тазалау, су толтырып қ ою 1м-ден жоғ ары орман ағ аштарына 10 л су есебімен, қ ұ дық тар мен тоғ андарды қ айта - қ айта жө ндеу, тыныс алу органдарын респираторлар мен басқ а да жабдық тармен қ амтамасыз ету жә не қ ұ рғ ақ шылық уақ ытта орманғ а баруды тоқ тату (ә сіресе кө лікпен). Егер сіз орман алқ абында немесе торфқ а жақ ын жерде, ө ртке жақ ын жерде болсаң ыз ө з кү шің ізбен ө ртті сө ндіруге, ә лің із жетпесе, ө рт болып жатқ ан қ ауіпті аймақ тан шығ у керектігін ескертің із. Жолғ а, алаң ғ а, ө зеннің жағ асы мен судың айналасына, егістікке шығ уын ұ йымдастырың ыз. Қ ауіпті аймақ тан тез ө рт қ имылының бағ ытына перпендикуляр шығ ың ыз. Егер мү мкін болмағ ан жағ дайда суғ а кірің із немесе су киімді жамылың ыз. Ө рт болғ ан жерден шық қ аннан кейін тұ рғ ан жері ө рттің кө лемі туралы мекен-жайдың ә кімшілігі мен орман шаруашылығ ы, ө рт сө ндіру қ ызметіне хабарлау қ ажет. Ө ртті сө ндіруді ұ йымдастыру керек. Тө менгі ө ртті су қ ұ йып, ылғ алды топрақ тармен, аяқ пен тастап ө шіру керек. Торфтағ ы ө ртті ыстық торфты аударып, су қ ұ ю арқ ылы ө шіру керек.