Салдарлық иммундық тапшылықтарының даму жағдайлары

(Е.С. Белозеров А.А. Шортанбаев, 1992)

Пайда болу уақ ыты:

а) екіншілік антенатальды иммундық тапшылық жағ дайы (ЕИТЖ). Мысалы, Ди-Джорджа синдромының тұ қ ым қ уалайтын тү рлері;

б) екіншілік перинатальдық – ЕИТЖ. Мысалы, нә рестенің нейтропениясы, ұ рық тың нейтрофильдеріне ағ заның изосенсибилизациясы дамып, нейтрофильдердің ыдырауына байланысты. Сол сияқ ты жолмен резус-шиеленісте (гемолиздік ауру) дамиды.

в) екіншілік постнаталды (ЕИТЖ). Олардың даму себептері кө п жә не ә ртү рлі

Этиологиялары:

Протозойлы жә не қ ұ ртты аурулар: малярия, туберкулез, трипаносомоз, токсоплазмоз, лейшманиоз, шистоматоз, трихинеллез, т.б.

Бактериальды жұ қ палар: лепра, туберкулез, сифилис, пневмококкты, менингококкты, стафилококкты жұ қ палар жә не басқ алар.

Вирусты жұ қ палар: қ ызылша, қ ызамық, грипп, эпидемиялық паротит, желшешек, жедел жә не созылмалы гепатит В, тума жұ қ палар (цитомегаловирусты, қ ызамық, жеделдеу склерозды панэнцефалит).

Тамақ танудың бұ зылуы: арық тау, ішектің сің уінің бұ зылуы, мешкейлік, семіру, авитаминоздар. Иммунды тапшылық тар неорганикалық заттардың жетіспеушілігінде болады. Темірдің жетіспеушілігі Т-клеткалық иммунитеттің тапшылығ ына ә келеді, мыстың тапшылығ ы лимфопениямен, ә сіресе Т-хелперлердің азаюымен білінеді.

Селеннің тапшылығ ы авитаминоз Е мен қ осылса антиденелердің жә не айырша бездің гормондарының шығ уын азайтады.

Хирургиялық операциялардан жә не жансыздандырудан кейін 4-24 сағ ат ө ткенде лимфопения болып жә не олардың функциялары басылады. Иммунитет жү йесінің тежелуі 30 кү нге дейін сақ талады.

Иммундық жү йенің функциясы тө мен болатын жағ дайлар (ИТЖ):

· бү йрек, ішек-асқ азан арқ ылы белокты жоғ алтуда;

· қ антты диабет жә не басқ адай зат алмасу ауруларынан;

· қ атерлі ө сінділерден;

· кү йіктен;

· созылмалы ө кпе, жү рек-қ ан тамырлары, зә р-жыныстық жол, асқ азан-ішек ауруларынан, т.б.;

· стресс, болдырудан;

· қ арт адамдарда айырша без атрофияғ а шалдығ ып, клеткалық иммунитет басылып, антиденелердің белсенділігі тө мендейді. Жас балаларда иммундық жү йенің дамып жетілуі кейде баяу басталып «шабан» жү ретіндіктен;

· ионды радиациядан;

· салдарлық ИТЖ дә рі ішуде жиі кездеседі. Иммунитет басатындар: антибиотиктер (неомицин, тетрациклин, олеандомицин, стрептомицин, пенициллин, левомицетин), нитрофурандар (фурациллин, фурагин), алкилді ө німдер (циклофосфан, т.б.), кортикостероидтер (преднизолон, гидрокортизон, метилпред т.б.), антиметаболиттер (6-меркаптопурин, 5-фторурацил) жә не т.б.

СИТ тү рлері:

а) тең герілген тү рі - жұ қ палардың қ оздырғ ыштарын қ абылдауғ а бейімділігі жоғ ары; пневмониялар, пиодермия, ЖРВИ жиі кездеседі. Балалардың жұ қ паларынада бейімділігі жоғ ары;

б) тең герілуі тө мендеген тү рі - жұ қ па процестері созылмалы жү реді. Созылмалы бронхиттер, пневмониялар, пиелонефриттер, холециститтер байқ алады.

в) тең герілмеген тү рі - денеге жайылғ ан жұ қ палардың дамуымен білінеді (шартты-патогенді микробтармен, қ ауіпті ө скін). Мысалы: ЖИТС.

Салдарлық иммунитет тапшылығ ы тө рт тү рлі синдромдармен кө рінеді: жұ қ палық, аллергиялық, аутоиммунды жә не иммунопролиферативтік аурулар.