Ауызша жаттыеулар. 2 страница

Жаң а материалды оқ ып-ү йрену.

Оқ улық пен жұ мыс.

Жаң а сабакты игеру жұ мысы алдың ғ ы сабақ тарғ а ұ ксас кұ рылады.

Ө ткен материалды пысыктау.

1-жаттығ уды (23-сабак) ә ртү рлі дең гейде орындауғ а болады. Жақ ын орналасқ ан 2 карточкағ а жазылғ ан ө рнектен тең сіздік қ ұ растырып жазу жаттығ удың карапайым дең гейі болып табылады. Бұ л дең гейдегі тапсырманы орындау оқ ушыларга қ иындык ә келмейді. Ал тапсырманы кү рделендіру ү шін алдын ала дайындалғ ан сызба бойынша тең сіздік қ ұ растыру ұ сынылады, мысалы:

>

Кестелік қ осу дағ дыларын қ алыптастыру ү шін 22-сабақ тың 2 жә не 6-жаттығ уларын орындауғ а болады. Есептерді шығ аруды (3, 4, 22-сабақ жә не 2, 3, 23-сабак) балалар мұ галімнің басшылығ ымен жү ргізеді. Қ алғ ан тапсырмаларды мұ ғ алім оқ ушыларғ а жеке немесе топтық жұ мыс ретінде береді.

Баспа дә птерімен жұ мыс ө здік жұ мыс есебінде жү ргізіледі.

24-25-САБАҚ ТАР. 17, 18 сандарының екі бір таң балы

сандарғ а жіктелуінің қ ұ рамы жә не қ осу мен азайтудың сә йкес жағ дайлары

Сабақ тың мақ саты: жауабы 17, 18 болатын қ осудың кестелік жағ дайын жә не азайтудың сә йкес жағ дайларын оқ ып-ү йрену.

Тірек білімді пайдалану.

Ауызша жаттығ улар.

1. «Ө рнек қ ұ растыр» (11-16 сандары қ ұ рамының белгілі жағ дайларын қ айталау). Мысалы:

2.«Тізбек қ андай саннан басталады?»

+4 -5 +3

3. Математикалык диктант. «Аталғ ан санды 2, 3, 4, 5-ке арттыр». Мұ ғ алім 5, 6, 7, 8, 9 сандарын атайды. «Ә рбір аталғ ан санды 2, 3, 4, 5-ке кеміт». Мұ ғ алім 15, 14, 13, 12, 11 сандарын атайды.

Жаң а материалмен танысу.

Жаң а тақ ырыпты оқ ып-ү йрену бойынша жұ мыс алдың ғ ы сабақ тарғ а ұ қ сас жү ргізіледі.

26-САБАҚ. Пысық тау. 20-ғ а дейінгі сандарды қ осу

жә не азайтудың кестелік жағ дайларын мең геру дең гейін тексеру

Сабақ тың мақ саты: 20-ғ а дейінгі сандарды кестелік косу жә не азайтудың кестелік жағ дайларының бастапқ ы дең гейін анық тау, есептеу білігі мен білімдерін жетілдіру.

Тірек білімдерін жетілдіру.

Ауызша жаттығ улар:

1. «Санды тап» ойыны. Мұ ғ алім тапсырманы оқ иды:

- 14 шыгу ү шін қ андай санга 9-ды қ осу керек;

- 9 шыгу ү шін қ андай саннан 2-ні азайту керек;

- «Мен бір сан ойладым, оғ ан тура сондай санды қ осса, нә тижесі 14 болады. Мен қ андай сан ойладым»?

2. «Қ ай мысал шыгарылганын тап?» ойыны.

Мұ ғ алім тақ тағ а мысалдар жазады:

6 + 5 12 – 4 9 + 5

7 + 5 14 – 5 8 + 5

Содан кейін былай дейді: «Мен осы мысалдардың бірін шығ ардым, нә тижесі 13 болды. Қ ай мысалды шығ ардым?» жә не т.б.

2. Сандар қ ұ рамымен жұ мыс. «Жұ бын тап» ойыны.

Мұ ғ алім тақ таның оң жағ ына 10, 11, 12, 13, 14 сандарын, ал сол жағ ына жазылғ ан сандардың қ ұ рамына кіруі мү мкін сан-дарды жазады: 5, 5, 6, 6, 7, 6, 7, 7, 4. «Екі таң балы санды санның қ ұ рамына кіретін сандармен екі сызық арқ ылы біріктірің дер».

4. Математикалық диктант «Дұ рыс немесе бұ рыс».

Мұ ғ алім амалдарды оқ иды:

- 8 бен 5-тің қ осындысы 14-ке тең.

- 7 мен 4-тің қ осындысы 11-ге тең.

- Бірінші қ осылғ ыш - 9, екінші қ осылғ ыш - 5. Қ осындының мә ні 14-ке тең.

- 9 саны 2-ге арттырылды. Нә тижесі 11.

Ө здік жұ мыс

Оқ улыкпен жә не баспа дә птерімен жұ мыс.

1-жаттығ уды орындай отырып, ауызша жұ мысты жалғ астыруғ а болады.

Оқ улық пен дә птердегі тапсырмаларды оқ ушылар ө з беттерінше орындап, соң ынан тексеру жү ргізіледі.

27-САБАҚ. Жақ шалы ернектерді оқ у жә не жазу, жақ шамен берілген ө рнектердегі амалдардың орындалу тә ртібі

Сабақ тың мақ саты: жақ шалы ө рнектердің жазылуымен, амалдардың орындалу тә ртібімен таныстыру; есептеу дағ дыларын жетілдіру.

Тірек білімді пайдалану.

Ауызша жаттығ улар:

1.9, 3, 12; 8, 4, 12; 6, 4, 10 сандарын пайдалана отырып, қ осу жә не азайтуғ а мысалдар қ ұ р (сандар тақ тада берілген).

2.20-га дейінгі сандар қ ұ рамын қ айталау. «Математикалық таразы» ойыны тү рінде жү ргізіледі. Алдың ғ ы сабақ тарғ а арналган нұ сқ ауларды қ ара.

3. «Кү н мен тү н» ойыны. «Мен «тү н» деп айтқ анда, кө здерің ді жұ мып, санай бастаң дар. «Кү н» дегенде, кө здерің ді ашың дар да, жауабын айтың дар».

12 – 4 + 3 – 10 + 5 + 7 – 3 + 10 – 0 – 10 + 5 – 7

10 + 5 – 6 + 4 – 7 + 10 – 7 – 6 + 3 – 0 – 2 + 4

15 – 7 + 6 – 10 + 8 – 2 – 6 + 8 – 10 + 5 – 4 + 10

1 жә не 8-тапсырмаларды ауызша орындауғ а беруге болады.

Жаң а сабақ ты оқ ып-ү йрену.

Жаң а сабақ ты тү сіндіру 2-тапсырмағ а негізделіп орындалады. 5-тапсырма қ ұ рама есептермен таныстыруғ а дайындық болып табылады, сондық тан есепті салыстыру мен шығ ару Мұ ғ алімнің жетекшілігімен орындалады. 6-есепті жә не берілген кесінділерді салуды (7-тапсырма) оқ ушылар ө здері орындай алады.

28-САБАҚ. Белгісіз азайтқ ышты табуғ а берілген есептер. Кері есептер

Сабақ тың мақ саты: есептің жаң а тү рімен таныстыру, берілген есепке кері есептер кұ ра білу дағ дыларын қ алыптастыру; есептің шешуін тексеруді орындауғ а ү йрену.

Тірек білімдерін жетілдіру.

Ауызша жаттығ улар:

«Санды тап» ойыны. Мұ ғ алім алдың ғ ы сабақ тарғ а ұ қ сас белгісіз азайғ ышы жә не азайтқ ышы бар тапсырмаларды ұ сынады.

Оқ ұ лыкпен жұ мыс.

Егер ауызша жұ мыс ө з мақ сатына жетсе, 1-тапсырманы оқ ушылар ө з беттерінше орындай алады (жазбаша). Егер балаларғ а қ осымша дайындық керек болса, онда бұ л тапсырма ауызша орындалады, қ ажет болса тақ тағ а тексере отырып орындатуғ а да болады.

Жаң а материалды оқ ып-ү йрену.

Есептің жаң а тү рімен таныстыру кө рнекілікке жә не бұ рынғ ы оқ ылғ ан материалдарғ а сү йене отырып қ ұ рылады (қ осу мен азайтудың ө зара байланысы). Балалар есепті оқ ып, оғ ан берілген суретке карайды. Таспаның барлық ұ зындығ ы қ андай? (60 см). Неше сантиметр қ иып алынды? (20 см). Неше сантиметр қ алды? (Белгісіз). Суретке қ араң дар: қ иылғ ан бө лігі 60 см-ден, яғ ни барлық ұ зындығ ынан ү лкен болуы мү мкін бе? (Мү мкін емес). Неше сантиметр қ алғ анын қ алай білдік? (60 - 20). Бұ л сабақ тың мақ саты жаң а есепке кері есеп қ ұ румен таныстыру болғ андық тан, есепті тақ тада қ ысқ аша жазғ ан тиімді (уақ ытты ү немдеу жә не кері есептердегі деректер мен ізделінді санды салыстыруғ а мү мкіндік болу ү шін), балалар дә птерге тек ө рнектер мен жауаптарын ғ ана жазады. Ары карай 3, 4-есептерді ұ жыммен орындайды да, дә птерге тек ө рнектері мен жауаптарын жазады. Содан соң балалар бұ л есептердің неге кері есеп болып табылатынын дә лелдейді.

Оқ улық пен жұ мыс алдың ғ ы сабақ тарғ а ұ қ сас жү ргізіледі.

29-САБАҚ. Ө тілген материалды пысық тау

Сабақ тың мақ саты: есептің ө тілген тү рлерін шығ арудағ ы есептеу дағ дыларын жетілдіру.

Пысық тау сабағ ы мұ ғ алімнің қ алауы бойынша ұ йымдастырылады. Ауызша жаттығ уларғ а мынадай тапсырмаларды енгізуге болады:

1. 15, 18, 19 сандарының «кө ршілерін» ата. Мына сандарды 5-ке арттыр: 1, 5, 6, 7, 9. Келесі сандарды 6-ғ а кеміт: 8, 10, 12, 13, 15. Сандарды салыстырып, жауабын карточкалардың кө мегімен кө рсет. Тақ тада мынадай сандар жазылғ ан:

12*15 5*12 9*7

5*8 1*4 3*0

2. «Ү ндемес» ойыны. Мұ ғ алім тақ тағ а жазылғ ан мысалдарды кө рсетіп, оқ ушылардан жауабын карточкалардың кө мегімен кө рсетуді сұ райды.

3. Сандарды салыстыру. Мұ ғ алім тақ тағ а сандарды жазып, олармен тура тең сіздіктер қ ұ растыруды сұ райды. Тақ тағ а мына сандар жазылады: 16, 17, 19, 9, 90, 20, 12, 15, 13.

Содан кейін окушылар мұ ғ алімнің жетекшілігімен окулық тағ ы тапсырманы орындайды. 2-есептің сызбасы бойынша оқ ушылар ө тілген тү рлер бойынша ауызша да, жазбаша да шығ аруғ а болатын есептер кұ растырады. Бұ л жаттығ удың кү ндылығ ы сонда, есеп қ ұ растыру жә не шығ ару бойынша шектеу болмайды. Мұ ғ алім алдымен оқ ушылардың назарын «болды, қ алды» деген есептің мазмү нын анық тайтын негізгі тірек сө здерге аударады. Ары карай есептің мазмү ны қ андай заттармен (ү шақ, шар, қ ү с, т.б.) байланысты екені, одан соң олармен не болуы мү мкін (сатылды, ү шып кетті, т.б.) екені анық талады. Содан соң мұ ғ алім алдын ала есептің шарты, сұ рағ ы болатынын естеріне тү сіріп, балалардан есеп қ ұ растыруды сұ райды. Бір есеп қ ұ растырылғ аннан кейін, Мұ ғ алім балалардың назарын сандық деректерді ө згертуге немесе сұ рақ ты ө згертуге болатынына аударады. Бұ л бір кесте бойынша кө птеген есептерді қ ұ растыруғ а мү мкіндік береді.

30, 31-САБАҚ ТАР. Сыйымдылық. Литр. Ө ткен материалды пысық тау

Сабақ тың мақ саты: сыйымдылық, оның ө лшем бірлігі - литр туралы тү сініктерін қ алыптастыру; ө ткен материалды пысық тау.

Тірек білімдерін жетілдіру.

1. Ойын-жарыс.

Тақ тада мынадай жазу беріледі:

5 + 6 11-4 9 + 2 16-9 14-5

9 + 5 5 + 7 12-8 16-7

Мұ ғ алім тактағ а екі оқ ушы шақ ырады.

2. Математикалық диктант.

Мұ ғ алім 20 кө леміндегі бір таң балы сандарды қ осу жә не азайтуғ а берілген мысалдарды оқ иды:

9 + 5, 17-9, 12-4, 8 + 6, 14-7, 7 + 5, 6 + 9, 15-8, 18-9, 12-5. Оқ ушылар тек жауаптарын ғ ана жазады да, соң ынан тексеріледі.

Ауызша есептеуге 3, 7-тапсырмалар қ осылады.

Жаң а материалды оқ ып-ү йрену.

Оқ улық пен жұ мыс.

Жаң а тақ ырыпты окып-ү йрену балалардың кү нделікті ө мірдегі білімдеріне жә не практикалық амалдарғ а негізделеді. Балаларғ а не оқ улық тағ ы суреттерді карастыру, не осығ ан ұ ксас практикалық жұ мыстар ұ сынылады.

- Егер сен сү т сататын дү кенге баратын болсаң, сү т қ ү ятын ыдысты дұ рыс таң дауың керек. Мысалы, 2 литр сү т сатып алғ ың келсе, онда осы сү т сыятындай банка немесе кұ мыра аласың.

- Ыдысты кез мө лшермен таң дай аласың ба? Практикалық бө лім: Мұ ғ алім - сатушы, оқ ушылар - сатып алушылар.

Ә ртү рлі кө лемдегі бірнеше ыдыс койылады. Ол ыдыстардың қ айсысы 2 литрлік екені арнайы ө лшеуіш ыдыспен тексеріледі.

- Ыдыстарғ а сұ йық тық ты қ ү я отырып, біз оның сол ыдысқ а сыятындығ ын тексереміз. Демек, біз ыдыстың сыйымдылығ ы туралы айтамыз.

Ұ сынылғ ан тапсырманың мә н-мағ ынасы ыдыстағ ы сү йық тық тың мө лшерін ү немі кө з мө лшермен салыстыруғ а болмайтынын ү ғ ындыру. Балаларды тек бірдей ө лшеуішті қ олдану арқ ылы ғ ана сү йық тық тың мө лшерін анық тауғ а болатындығ ы туралы қ орытындығ а ә келеміз. Мө лшері бірдей суды алдымен екі ә ртү рлі ыдысқ а (мысалы, елшеуге мү мкіндік болмайтындай тар жә не кең) қ ү йып, содан соң сү йық тық тың мө лшерін салыстыруғ а болатындай екі бірдей ыдысқ а қ ү йып керсетуге де болады. Кү нделікті ө мірдегі тү сініктерін нақ тылау ү шін балаларды литр сө зін қ айдан естігендіктері туралы ө ң гімеге тарту керек.

Окушылармен ә ң гіме жү ргізгеннен кейін 1-тапсырма ауызша орындалады (30-сабақ).

Окулық та литр туралы алғ ашқ ы тү сініктерін пысық тау ү шін, сондай-ак сө йлеу тілдерінде «литр» сө зін қ олдана білуге қ алыптастыратын тапсырмалар беріледі. 2-тапсырманы оқ ушылар тү сіндіре отырып орындайды. 3, 4-есептерді шығ ару Мұ ғ алімнің кө мегімен орындалады. 5, 6-тапсырмалар (31-сабақ) ө здік жұ мыс ү шін ұ сынылады. 7-тапсырмада (31-сабак) оқ ушылар сыйымдылыкты салыстырып, егер бір банкағ а 4 стақ ан сү йық тық сыятын болса, онда екі банкағ а 8 стақ ан сыятынын, демек, бір бидонда да 8 стақ ан болатынын аң ғ ара білуі керек.

32, 33-САБАҚ ТАР. Бағ асы. Қ ұ ны. Тең ге

Сабақ тың мақ саты: қ ұ н, бағ а жә не ақ ша бірліктері туралы тү сініктерін қ алыптастыру.

Білімдерін дамыту.

1. «Математикалық балық аулау» ойыны.

Мұ ғ алім балық пішініндегі карточкаларғ а бір таң балы сандарды ондық тан аттап қ осу жә не азайтуғ а берілген мысалдарды жазады. Карточкалар магнитті тақ тағ а бекітіледі.

2. Сандар қ ұ рамын қ айталау «Сандарды ү йге орналастыр» ойыны тү рінде жү ргізіледі.

3. «Математикалық диктант». Мұ ғ алім мысалдарды оқ иды, олардың жауаптары дұ рыс немесе дұ рыс емес болуы мү мкін. Оқ ушылар дұ рыс жауапқ а «+», дұ рыс емес жауапқ а «-» таң басын қ ояды. Соың нан диктант тексеріледі, балалар ө з жұ мыстарын ө здері бағ алайды.

- 11 санын 2-ге кеміткенде, 9 саны шық ты.

- 11 санын 9-ғ а кеміткенде, 2 санын алдық.

- 13 пен 7 сандарының айырмасы 5-ке тең.

- 11 санының 4 санынан 7-еуі артық.

- 7 санының 12 санынан 5-еуі кем.

- 12 санының 6 санынан 6-ауы артық.

- 9 санының 17 санынан 8-і кем.

- 9 бен 5 сандарын 7-ге кеміткенде, 8 саны шық ты.

- 10 мен 2 сандарын 4-ке кеміткенде, 8 саны шық ты.

4. Ө здік жұ мысты 5-тапсырма бойынша ұ йымдастыруғ а болады.

Жаң а материалмен таныстыру.

Мұ ғ алім алғ ашқ ыда балалардың ақ ша, тауардың кұ ны (ақ ша не ү шін керек, бір нә рсе сатып алу ү шін ө з беттерінше дү кенге барғ ан кездері болды ма, т.б.) туралы кү нделікті тұ рмыстағ ы тү сініктерін аныктайды.

Жаң а такырыппен таныстыруды «Дү кен» ойыны тү рінде жү ргізуге болады. Мұ ғ алім алдын ала «тауарларды», оғ ан ілінетін «бағ аларын» дайындап қ ояды. Мұ ғ алім «дү кен сө релеріне» тауарларды орналастырып, бағ аларын іледі. Оның дү кенінде тауарлар «сатылатынын» хабарлайды. Оқ ушылардың бірі «сатып алушы» болады да, оғ ан тауар «сатып алу» тапсырылады. Ойын барысында практикалық есептер қ ұ растырылады жә не шығ арылады. Ары қ арай мұ ғ алім балалардың назарын бір заттың қ анша тұ ратынына аударады да, бұ л заттың бағ асы екенін, ал барлық сатып алғ ан затқ а тө ленген ақ шаның заттың қ ұ ны екенін айтады.

Оқ улық пен жұ мыс.

Алдың ғ ы сабақ қ а ұ қ сас жұ мыс оқ улық тың суреті бойынша ұ йымдастырылады (1-тапсырма). Сурет бойынша есеп қ ұ растыруды ұ сынуғ а болады. Содан кейін оқ ушылар мұ ғ алімнің кө мегімен 2, 3-есептерді шығ арады.

4, 5-жаттығ улар ө здеріне орындауғ а беріліп, соң ынан тексеріледі. 6-тапсырманы оқ ушылар ө здері тү сіндіре отырып орындайды. 7-тапсырма алдың ғ ы сабақ қ а ұ қ сас орындалады.

33, 34-САБАҚ ТАР. Ө тілген материалдарды қ орытындылау

Сабақ тың мақ саты: бағ а, ақ ша бірліктері, сыйымдылық жә не сә йкес ө лшем бірліктері туралы білімдерін жетілдіру; есептердің ә р тү рін қ ұ растыру жә не шығ ару бойынша жұ мысты жалғ астыру; кестелік қ осу жә не азайтудың кестелік жағ дайын қ айталау.

Алғ ан білімдерін қ орытындылау сабақ тары сынып оқ ушыларының ерекшеліктерін ескере отырып, мұ ғ алімнің қ алауы бойынша ұ йымдастырылады. 20 кө леміндегі кестелік қ осу жә не азайту жағ дайына ерекше кө ң іл бө лу керек.

Ауызша жаттығ уларғ а мынадай тапсырмаларды енгізуге болады:

1. «Ү ндемес» ойыны. Бұ л ойын есептеу дағ дыларын жетілдіруге арналады. Мұ ғ алім ондық тан аттау арқ ылы бір таң балы сандарды қ осу жә не азайтуғ а берілген мысалдарды айтады, оқ ушылар карточкалардың кө меггмен тиісті жауапты кө рсетеді.

2. 11-ден 18-ге дейінгі сандардың қ ұ рамымен жұ мыс алдың ғ ы сабақ тарда жү ргізілген ойындардың бірімен ұ йымдастырылады.

3. «Плюс немес минус?» Математикалық диктанты. Мұ ғ алім жай есептерді оқ иды, ал оқ ушылар есеп шығ арылатын амал таң басын жазады.

- Тосап қ айнату ү шін жемістер сатып алынды. 6 кг жеміс қ айнатылды. 8 кг жеміс қ алды. Неше килограмм жеміс сатып алынды?

- Картоп пен пияз 15 кг тартады. Картоптың массасы - 7 кг. Пияз неше килограмм тартады?

- Саматта бірнеше тө сбелгі болды. 9 тө сбелгіні ө зінде қ ал-дырып, 5-еуін досына сыйлады. Саматта неше тө сбелгі болды?

- Бірінші бидонда 12 л сү т, ал екіншісінде одан 4 литр кем сү т болды. Екіншісінде неше литр сү т болды?

Оқ улық пен жұ мыс.

3-есеп (33-сабақ) бойынша оқ ушылар есептің ә р тү ріне бірнеше есептер қ ұ растыра алады. Ол есептерді ауызша немесе жазбаша нұ сқ а бойынша шығ аруғ а болады.

35-САБАҚ. 1-тоқ сан бойынша қ орытынды бақ ылау жұ мысы

Сабақ тың мақ саты: 20 келемінде есептей алу, есептің ө тілген тү рлерін шығ ару дағ дыларының қ алыптасу дең гейін анық тау.