Математикалык диктант.

• 540 санын 6-ғ а арттыр;

• Бірінші крсылғ ыш 19, екінші қ осылғ ыш 25;

• 180 санын 60-ка кеміт;

• 78 бен 9 сандарының айырмасын жаз;

• 100 санын 46-ғ а арттыр;

• 679 санын 79-ғ а кеміт;

• 1000-ның алдындағ ы санды жаз;

• 899-дан кейінгі санды жаз.

2-СЫНЫПТА Ө ТКЕНДІ Қ АЙТАЛАУ

129-САБАҚ. 100 жә не 1000 кө леміндегі сандардың

нумерациясы. Шамалар жә не оларды ө лшеу. Қ осу жә не азайту

Сабақ тың мақ саты: 100 кө леміндегі сандарды оқ у, жазу жә не салыстыру дағ дыларын жү йелеу, қ орытындылау; 100 кө лемінде ауызша жә не жазбаша есептеу дағ дыларын жетілдіру.

Тірек білімдерін жетілдіру.

Қ айталайтын такырыптың атын тап.

(Нумерация)

Бұ л сө зді қ алай тү сінесің дер?

Таза жазу сө ті: 5 жү зд., 3 онд., 1 бірл. бар санды жаз. Қ андай сан жаздың дар? Осы цифрлардан басқ а ү ш таң балы сандарды жазың дар (531, 513, 351, 315, 153, 135). Ең ү лкен санды жә не ең кіші санды ата. 1 бірл., 5 онд., 3 жү зд. бар санды ата.

1-тапсырманы математикалык диктант тү рінде жаздыруғ а болады.

Ауызша жаттығ улар:

- 100-ге дейін ондыктармен тура жә не кері сана;

- 20-дан 50-ге, 60-тан 40-ка дейін бір сан аттап сана;

- 67, 99, 1, 56, 65 сандарының кө ршілерін ата;

- Қ андай санда 2 онд. 3 бірл., 3 онд. 5 бірл., 5 онд. 6 бірл., 9 онд. 9 бірл., 6 онд. 0 бірл. бар?

Алдың ғ ы жә не кейінгі сан тү сініктері қ айталанады.

Мысалдар тақ тағ а жазылады. Балалар катесін табады.

100 - 35 = 75 80 - 77 = 13 76 + 14 = 100

45 + 55 = 90 40 - 15 = 25 74 + 16 = 80

Есептеудің ең карапайым тү рін ата. Есептеудің ең қ иын тү рін ата. Есептеудің бү л тү рлерінің неге қ иын екенін, неге қ ате жіберілгенін айт.

Оқ улық пен жұ мыс.

2-тапсырманы ө здік жұ мыс ү шін ұ сынуғ а болады, соң ынан калай орындалғ аны тү сіндіріледі. 3-есеп, 4-тапсырмадағ ы шамаларды салыстыру тақ тада тү сіндіріле отырып орындалады.

130-САБАҚ. Есеп шығ ару

Сабақ тың мақ саты: мә тінді есептер, кері есептер қ ұ растыру жә не шығ ару дағ дыларын жетілдіру; қ ұ рама есептер шығ арудың ә ртү рлі тә сілдерін таба білуге ү йрету.

Тірек білімдерін жешілдіру.

1. «Иә -жоқ» арифметикалық диктанты.

Егер берілгенді дұ рыс деп есептесе «+», ал дұ рыс емес деп есептесе «—» таң басын қ ояды.

- 708 санында 7 жү здік, 8 ондық бар;

- 489 саны - 490-ның алдындағ ы сан;

- 920, 290, 209 сандарының ә рқ айсысында 9 жү здік бар;

- 200 + 20 + 2 ө рнегі 222-ге тең;

- 587, 875, 785, 758 сандарының жазылуында бірдей сандар қ олданылғ ан,

- Егер 3 жү здікке 2 ондық ты қ осса, 302 саны шығ ады;

- 458 санын 5 ондық қ а кемітсе, 453 саны шығ ады;

- 999 саны 1000санының алдында тұ рады;

- 893 саны 839 санынан артық;

- 499 саны 500-ден 1-ге кем.

2. Есепте.

46 + 13 - 32 = 19 + 6 =

76 - 30 - 6 = 61 - 9 =

13 - 8 + 7 = 26 + 45 =

3. Есеп шыгару.

Есептер кандай амалмен шығ ады? Таң дауың ды тү сіндір.

Мұ ғ алім жай есептердің ө тілген тү рлерін оқ иды, балалар амалдар таң басын кө рсетіп, таң дау себебін тү сіндіреді.

Кинотеатрғ а 25 ұ л бала жә не 30 қ ыз бала келді. Кинотеатрғ а барлығ ы неше бала келді?

Кинотеатрда 55 бала бар, оның 25-і қ ыз бала. Неше ұ л бала бар?

Кинотеатрда 55 бала болды. 13 бала шығ ып кетті. Неше баліі қ алды?

Кинотеатрда 55 бала болды. Бірнеше бала шығ ып кеткеннен кейін, 15 бала калды. Неше бала шыкты?

Егер 15 бала шығ ып кеткеннен кейін, онда тағ ы 35 бала қ алғ ан болса, кинотеатрда неше бала болғ ан?

Кассада балалар спектакліне 50 билет бар, бұ л ересектер билетіне қ арағ анда 25 билет кем. Ү лкендер спектакліне неше билет бар?

Кинотеатрғ а 75 ересек адам, 35 бала келді. Ересектер балаларғ а карағ анда нешеге артық?

Оқ улық тағ ы 1-тапсырманы (а, ә) ауызша жаттығ уларғ а енгізуге болады.

Оқ улық пен жұ мыс.

3-есеп (а, ә, б), 4, 6-тапсырмалар тақ тада тү сіндіріле отырып орындалады. Мысалдар шығ ару (№2) жә не геометриялық қ ұ растыруғ а арналғ ан 5-тапсырма ө з беттерінше орындауғ а тапсырылады.

131-САБАҚ. Ә ріптік, сандық ө рнектер, тең деу, тең дік, тең сіздік

Сабақ тың мақ саты: алгебралық тү сініктерді жү йелеу, қ орытындылау.

Тірек білімдерін жетілдіру.

Мұ ғ алім тапсырманы оқ иды, балалар жауабын дә птерге жазады.

- 312 санын 6 жү здікке арттыр;

- Бірінші қ осылғ ыш 42, екінші қ осылғ ыш 20. Қ осындының мә ні нешеге тең?

- Қ андай сан 720-дан 100-ге кем?

- 920-ны 80-ге арттыр;

- 320 мен 60 сандарының айырмасын тап;

- 350 санын 20-ғ а арттыр;

- 860-тан 4 бірлікті азайт;

- Ең ү лкен ү ш таң балы санды жаз;

- 267 саны 198-ден нешеге артық?

Ауызша жаттығ уғ а 1 жә не 3-тапсырманы (1-бағ ан) енгізуге болады.

Оқ улық пен жұ мыс.

Оқ ушылар жақ шалы ө рнектегі амалдар тә ртібін қ айталайды жә не санды ө рнектердің мә нін табады (№1, 2-бағ ан), содан соң 4-тапсырманы ө з беттерінше орындайды.

2-жаттығ уда тек ө рнектер ғ ана жазылады жә не арифметикалық амалдарды таң дау тү сіндіріледі. 5-тапсырма мұ ғ алімнің жетекшілігімен орындалады.

6-тапсырма бойынша тең деуді ө з беттерінше немесе тү сіндіре отырып орындайды.

7-жаттығ у шығ армашылық сипатта, тең сіздік қ ұ растыру, екі ө рнекті салыстыру тә сілдерін (есептей отырып, есептемей-ақ) орындай білу дағ дыларын қ орытындылауғ а жә не анық тауғ а кө мектеседі. 8-тапсырманы оқ ушылар алдың ғ ы сабақ қ а ұ қ сас орындайды.

132-САБАҚ. Геометриялық фигуралар. Фигураның периметрі

Сабақ тың мақ саты: геометриялық фигуралар туралы білімдерін жү йелеу жә не қ орытындылау; тіктертбұ рыштың периметрін ә ртү рлі тә сілдермен табу дағ дыларын пысық тау.

Тірек білімдерін жетілдіру.

Сабақ тың басында геометриялық мазмұ ндағ ы суреттерді талдауды ұ сынуғ а болады. Мысалы:

Балалар фигураның санын айтуы, дұ рыс кө рсетуі жә не фигураның элементтерін (бұ рышы, кабыргалары, тө бесі) атай білуі тиіс.

Ары карай фигураларды жіктеуге жаттығ улар ұ сынуга болады. Балаларғ а фигураларды қ андай да бір белгісі (тү рі, тү сі), пішіні (ү шбұ рыш, тө ртбұ рыш, бесбұ рыш, т.б.) бойынша топтарғ а бө лу ұ сынылады.

Оқ улық пен жұ мыс.

Балалар 1-тапсырма бойынша тө ртбұ рыштарда жазылган (тіктертбү рыш, ү шбұ рыш, шаршы, т.б.) сандардың косындысын табу керек. Содан соң ө лшеу жұ мысы жү ргізіліп, берілген фигураның периметрі есептеледі. 2, 3-тапсырмаларды орындау кезінде оқ ушылар шаршының, тіктө ртбұ рыштың касиеттерін қ айталайды. Белгісіз ү шінші қ осылғ ышты табуғ а берілген есепті шыгару (№4) да геометриялық материалдарғ а негізделген. Дайындығ ы жақ сы балалар ү шін осы есеп бойынша тең деу қ ұ растыруды тапсыруғ а болады. Тең деудің мә нін тауып, дұ рыс жауапты табу керек.

5-есепті оқ ушылар ө здері шығ арса да болады. Шешуін тү сіндіруді, ө рнекті жазып, оны ә ртү рлі оқ уды ұ сынуга болады.

6-тапсырманы ө з беттерінше орындауғ а беруге болады, білімі олқ ылау балалар тақ тада тү сіндіре отырып орындайды. Тең деуді (№7) оқ ушылар тақ тада жан-жақ ты тү сіндіре отырып орындайды. Оқ ушылардың назарын берілген тең деу жең ілдетуді қ ажет ететініне аудару керек.

8-логикалық тапсырма алдың ғ ы сабақ қ а ұ қ сас орындалады.

133-САБАҚ. 4-тоқ сан бойынша бақ ылау жұ мысы

Сабақ тың мақ саты: ү ш таң балы сандармен есептеулер орындау, есептер шығ ару, тең деу шешу, тіктө ртбұ рыштың периметрін есептей алу дағ дыларының қ алыптасу дең гейін анық тау.

Математикалық диктант.

80-ді 54-ке кеміт.

37 мен 3 сандарының қ осындысының мә нін жаз.

Азайғ ыш 569, азайтқ ыш 9. Айырманың мә нін жаз.

999-дан кейінгі санды жаз.

Ең кіші тө рт таң балы санды жаз. 100 санын 9-ғ а кеміт.

877 санын 3-ке арттыр.

543 пен 40 сандарының айырмасының мә нін жаз.

134, 136-САБАҚ ТАР. Ө ткен материалдарды жү йелеу жә не қ орытындылау

Сабақ тың мақ саты: оқ ушылардың білім, білік, дағ дыларын пысық тау; алғ ан білімдерін кү нделікті ө мірде қ олдана білу дағ дыларын қ алыптастыру.

Оқ улық бойынша жұ мыс мұ ғ алімнің қ алауы бойынша ұ йымдастырылады. Тапсырмалардың барлығ ы оқ ушыларғ а таныс, сондық тан кө п бө лігін оқ ушылар ө з беттерінше орындай алады.

Оқ улык материалдарын мұ ғ алім ө з қ алауынша пайдалана алады. Ө здік жұ мыстың жә не сұ рақ -жауаптың кө мегімен аз мең герілген тақ ырыптар анық талып, сол тақ ырыптарды қ айталауғ а кө ң іл бө лген дұ рыс.

135-САБАҚ. Жылдық бақ ылау жұ мысы

Сабақ тың мақ саты: ө тілген материалдар бойынша оқ ушылардың білімінің, дағ дыларының қ алыптасу дең гейін бақ ылау.

ОЙЫНДАР МЕН ОЙЬІН ЖАТТЫҒ УЛАРЫ

Оқ улық та кездесетін ойындар мен ойын жаттығ уларын

пайдалану жө нінде тү сініктер беру

«Затты тап» ойыны. Бір оқ ушы кестеде бейнеленген бір затты таң дайды, заттың атын атамай, қ асиеттерін сипаттайды. Сипаттау кезінде заттың тү сін, кө лемін (тә н емес белгілер де болуы мү мкін), тү рін, неге пайдаланылатынын т.б., айтуғ а болады. Аталғ ан белгілер бойынша затты тез тапқ ан бала жең імпаз болады.

Алаң дардағ ы ойын балалардың ү стел ү сті ойынына ұ қ сас жү ргізіледі. Ойынды жұ п немесе шағ ын топ болып ойнауғ а болады. Математикалық мазмұ ндағ ы бұ л ойындардың ерекшелігі - оқ ушының алғ а жылжу ү шін арифметикалық амалдарды қ олдануында. Ойынның сипаты оқ улық тарда берілген.

«Суретші не салады?» ойын-жаттығ уы 1-сыныпқ а арналғ ан оқ улық тағ ы ұ қ сас тапсырмалардың жалғ асы болып табылады. Оның ерекшелігі балалар сурет салмайды, қ ажетті фигураларды атауы тиіс. Таң дау талдау мен салыстыру арқ ылы жү ргізіледі. Мысалы: сенде қ ызыл, кө к жә не жасыл тү с пен ү шбұ рыш, шаршы жә не дө ң гелек бар. Бірінші суретте дө ң гелек емес, ү шбұ рыш емес, шаршы салу керек. Ол кө к емес, жасыл емес, яғ ни қ ызыл болуы тиіс. Сонымен суретші қ ызыл шаршы салуы керек.

«Мақ сатың а жет» ойыны. Бұ л ойынның мақ саты жылдам есептеу дағ дысын машық тандыру болып табылады. Ойынды ө ткізу қ арқ ынын мұ ғ алім реттеп, біртіндеп жеделдетіп отырады. Мұ ғ алім балаларғ а теріс қ арап, орташа қ арқ ында мысалдар тізбегін атайды. Балалар сандар жазылғ ан карточкаларды кө рсетеді. Мұ ғ алім шатасып қ алғ ан (дұ рыс санамағ ан) оқ ушыны ұ стап алады.

Тізбек ә р тү рлі болуы мү мкін (сабақ тың тақ ырыбына қ арай). Мысалы, 5 + 4-3 +2; 9 + 1-8-1 +7; 5 + 0-2 + 7-10.

Ойын соң ында мұ ғ алім есепті жақ сы шығ арғ ан оқ ушыларды атайды.

«Гол соқ!» ойыны. Бұ л ойынның мақ саты жылдам есептеуге машыктандыру болып табылады. Ойынды ө ткізу ү шін футбол қ акпасы, қ ақ пашы, сандар жазылғ ан доптар жә не сұ рақ нұ сқ алары берілген «табло» бейнелену керек. Ойынныц мазмұ ны: алдымен бос торкө зі бар ө рнек қ ұ растырылады, мысалы: 2 + ٱ =10 (қ осындының мә ні «таблодағ ы» сандардан алынады). Одан кейін балалар дұ рыс тең дік шығ ару ү шін қ ажетті сан жазылғ ан допты таң дайды. Қ осындының мә ні ө згертіліп, ойын жалғ астырылады.

«Жонглер» ойыны. Тақ тағ а жонглер мен сандар жазылғ ан 3 шариктің суреті ілінеді, мысалы:

Оқ ушылар қ осуғ а 2, азайтуғ а 3 ө рнек қ ұ рады:

5 + 4 = 9 2 + 3 = 5

4 + 5 = 9 3 + 2 = 5

9 – 4 = 5 5 – 2 = 3

9 – 5 = 4 5 – 3 = 2

«Есептеуіш машина» ойыны.

Бұ л ойында алдымен бастапқ ы сан беріледі, сонан соң «есептеуіш машина» кө рсетілген амалдардың кө мегімен оны ө згертіп, нә тижесін шығ арады. Мысалы, бастапқ ы сан 40 деп берілді, сонан соң ол ө згертіледі (ә ртү рлі есептеу жү ргізілу арқ ылы). Ө згертуді жол бойынша ғ ана жү ргізіп қ оймай, сандардың ә рқ айсысын ү ш рет ө згертіп, нә тижесін шығ аруғ а болады (егер уақ ыт жеткілікті болса немесе есепке жү йрік балалар ү шін).

«Кім артық?» ойыны. Тақ тағ а алдын ала жауабы жазылғ ан карточкалар ілінеді. Балалар кө рсетілген жауаптарды қ олдана отырып, мейлінше кө бірек ө рнектер кұ рады.

«Келесі жағ ағ а ө т» ойыны. Ол ү шін сан жә не ернектер жазылғ ан карточкалар мен бірнеше қ айық тың суреттері қ ажет. Ә р қ айық қ а ө рнектер бекітіледі, ал тақ тада бір таң балы сандар жазылғ ан ө зеннің суреті болады. Қ айық тағ ы ө рнектердің жауаптары жазылғ ан тірек кағ аздар ө зеннің келесі жағ асына орналасқ ан.

«Жұ бын тап» ойыны. Тактағ а мысалдар жазылғ ан жапырақ тар ілінеді. Олардың ішінде жауаптары бірдей ө рнектер бар, балалар оларды тауып, сә йкес жұ птарды атауы керек.

«Кү нді тап» ойыны. Ә рқ айсысының артында ө тілген кестелік қ осу жә не азайту жағ дайлары жазылғ ан «бұ лттар» тақ тағ а ілінеді. Оқ ушылар кезекпен «бұ лттарды» ашып, есептеулерді орындайды. Ал «кү нді» тапкан оқ ушы сынып оқ ушыларына сұ рақ қ ояды.

«Санды тап» ойыны. Мұ ғ алім (немесе алдын ала дайындағ ан оқ ушы) тапсырманы окиды:

Мен бір сан ойладым, егер одан 4-ті азайтсаң, нә тижесі екі болады. Мен қ андай сан ойладым?

Мен бір сан ойладым, егер одан 10-ды азайтсаң, нә тижесі 2 болады. Мен кандай сан ойладым?

Мен бір сан ойладым, егер одан 10-ды азайтсаң, нә тижесі 30 болады. Мен кандай сан ойладым?

«Дү кен» ойыны. Ойынды бірнеше нұ сқ ада ұ йымдастыруғ а болады. Бұ л ойынды есептеу дағ дыларын шың дау, мә тінді есептер қ ұ растырып, оларды тү рлендіре алу біліктілігін дамыту, «тең ге», «масса», «литр» тү сініктерін пысық тау ү шін тү рлі мақ сатта қ олдануғ а болады. Мұ ғ алім бағ алары жазылғ ан тауарлар суретін пайдаланады. Балалар сатып алынатын тауардың қ ұ нын немесе қ анша ақ ша қ айтарылатынын есептеп шығ арады. Заттардың массасын да кө рсетіп, есептер қ ұ растыруғ а болады.

«Сө мкеде не бар?» ойыны. Сө мке немесе азық -тү лік дорбасы суреттеліп, массасы кө рсетіледі. Мысалы, 9 кг, 15 кг.... Жанында салмағ ы кө рсетілген азық -тү ліктердің суреті бар. Балалар мү мкін нұ сқ аларды таң дайды.

«Дурыс окы!» ойыны. Балаларғ а қ осу жә не азайтуғ а берілген ө рнектер жазылғ ан тірек қ ағ аздар беріледі. Мұ ғ алім олардан ө рнектерді дұ рыс оқ ып, сонан соң нә тижесін атауды сұ райды. Келесі сабақ тарда бұ л жұ мысты тү рлендіріп, балаларғ а бір-біріне сұ рақ қ ойғ ызуғ а болады (мә селен,... сандарының қ осындысын тап,... сандарының айырмасын тап, т.б.).

«Мен бастаймын, сен жалғ астыр» ойыны. Бұ л ойынды ә ртү рлі нұ сқ ада жү ргізуге болады: Мұ ғ алім - оқ ушы, оқ ушы – сынып оқ ушылары, жұ птар. Ойынның мазмұ ны мынадай: жү ргізуші ө рнекті айтады, мысалы, 12 мен 9 санының айырмасы, ал ойыншылар осы ө рнекке лайық ты жалғ асын ойластырады (12 мен 9 санының айырмасына 10-ды қ ос, т.б.) жә не нә тижесін табады, ал жү ргізуші есептеудің дұ рыстығ ын қ адағ алайды.

«Сағ ат неше?» ойыны. Мұ ғ алім сағ ат ү лгісін кө рсетіп, балалар уақ ыт неше болғ анын айтады. Ә ң гіме барысында мұ ғ алім циферблат, сағ ат тілі, минут тілі, сағ ат тә різді тірек сө здерді пайдаланады.

«Кү н мен тү н» ойыны. Бұ л ойынның мақ саты «тә улік» тү сінігін пысық тау, уақ ытты дә л анық тау болып табылады. Мұ ғ алім сағ аттағ ы уақ ытты жә не суреттерді кө рсетеді. Балалар уақ ытты атайды.

«Лото» ойыны. Бұ л ойын жұ ппен немесе топпен ө ткізіледі. Бұ л ү шін 0-ден 9-ғ а дейінгі сандар жазылғ ан бір тү сті карточкалар жә не толық ондық тарды (10, 20, 30...90) білдіретін сандар бар басқ а тү сті карточкалар кажет. Карточкалар екі жерге теріс қ аратып орналастырылады. Балалар сандарды кө рмейді. Балалардың бірі ондық тардан тұ ратын карточкалардың бірін, ал екінші бала бірліктерден тұ ратын карточкалардың бірін алып кө рсетеді, ө зге оқ ушылар санды атайды. Балаларды санғ а бірден талдау жасауга ү йреткен жон. Мысалы, 23 санында екі ондық, ү ш бірлік бар.

«Кешікпеуді ү йренемін» ойыны. Бұ л ойынның мақ саты сағ ат, тә улік тү сініктерін пысық тау, жол жү руге қ ажетті уақ ыт аралығ ын, т.б. есептеу болып табылады. Ойынның мазмұ нын мұ ғ алім ө з бетінше таң дай алады. Мысалы, кинотеатрда койылым сағ ат 14.00-де басталады. Жолғ а 40 минут кетеді. Қ ойылымғ а 15 минут бұ рын келу керек. Кешікпеу ү шін ү йден нешеде шығ у керек?

«Математикалық таразы» ойыны. Ойынның мақ саты «дұ рыс тең дік», «дұ рыс тең сіздік» тү сініктерін пысық тау жә не дұ рыс тең дік пен тең сіздіктерді ө з бетінше қ ұ растыра білуді жетілдіру болып табылады. Мұ ғ алім таразының суретін, сонымен қ атар сандар жә не ө рнектер жазылғ ан карточкалар қ олдана алады. Таразы тең естіріледі. Оның бір табақ шасына сан қ ыстырылады да, балалар дұ рыс тең дік шығ у ү шін ө рнектер таң дайды.

«Мысалдар тауы» ойыны. Ойынды ө ткізу ү шін сандар жазылғ ан карточкалар ә зірленіп, тақ таның оң жағ ына ілінеді. Мұ ғ алім тақ тағ а «таулар» тө різді кең істік сызады. Балалар «тауғ а» сыйғ анынша ө рнектер қ ұ растырып, бірінің астына бірін жазады.

11 12 13

5+6=11 10+1=11 6+6=12 5+7=12

«Жылдам, бірақ шатаспа!» ойыны. Бұ л ойында кім тура жә не кері бағ ытта аталғ ан сандарды тез айтып шығ атыны тексеріледі.