Студопедия

Главная страница Случайная страница

КАТЕГОРИИ:

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Аллаһтың кейбір есім-сипаттарын теріске шығаратындар туралы






Аллаһ Тағ ала былай деді:

و َ ه ُ م ْ ي َ ك ْ ف ُ ر ُ و ن َ ب ِ ا ل ر ّ َ ح ْ م َ ن ِ ق ُ ل ْ ه ُ و َ ر َ ب ِ ّ ي ل ا إ ِ ل َ ه َ إ ِ ل ا ه ُ و َ ع َ ل َ ي ْ ه ِ ت َ و َ ك ّ َ ل ْ ت ُ و َ إ ِ ل َ ي ْ ه ِ م َ ت َ ا ب ِ (٣ ٠)

«Бірақ олар аса Мейірімдіге (ә р-Рахманғ а) иман келтірмеді. Оларғ а: “Ол менің Раббым, Одан басқ а қ ұ лшылық қ а лайық ты қ ұ дай жоқ. Оғ ан тә уекел еттім, ә рі Оғ ан таубе етіп ораламын”, - де» («ә р-Рағ д» сү ресі, 30-аят).

Тараудың «Бірқ ұ дайшылық Кітабына» сә йкестілігі:

Бірқ ұ дайшылық тың ү ш тү рі: Аллаһ Тағ аланың раббылығ ындағ ы таухид; Оғ ан ғ ана қ ұ лшылық етудегі таухид; Оның есімдері мен сипаттарындағ ы таухид – болғ андық тан, Аллаһ қ а деген иман таухидтің осы ү ш тү рінің тү гел болуымен ғ ана жарамды болады. Ә рі автор, Аллаһ оны рахымына бө лесін, осы тарау арқ ылы таухидтің осы тү ріне нұ сқ ау жасап, оны теріске шығ аратын адамның ү кімін тү сіндіргісі келді.

 

Бұ л аятта Аллаһ Тағ аланың есімдері мен сипаттарынан қ айсысын болса да теріске шығ ару кү пірлік болып табылатынына нұ сқ ау бар.

 

Аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта Аллаһ Тағ аланың есімдері мен сипаттарынан қ айсысын болса да теріске шығ ару кү пірлік болып табылатынына нұ сқ ау бар.

2. Аятта Аллаһ Тағ аланың есім сипаттарына иман келтірудің міндетті екеніне нұ сқ ау бар.

3. Аятта Аллаһ қ а тә уекел етудің жә не Оның алдында тә убе етудің міндетті екеніне нұ сқ алады.

4. Аятта Қ асиетті ә рі Пә к Аллаһ қ а қ ұ лшылық етуде ық ыластылық тың міндетті екеніне нұ сқ ау бар.

------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Ә л-Бухаридің «Сахихында» Алидің, оғ ан Аллаһ разы болсын, былай дегені жеткізіледі: «Адамдарғ а олар тү сінетін нә рселерді айтың дар. Сендер Аллаһ пен Оның Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө тірікші атануын қ алайсың дар ма?» («ә с-Сахих ә л-Бухари», 127)».

 

«Ә с-Сахих ә л-Бухари» – имам ә л-Бухари жинақ тағ ан сахих хадистер жинағ ы.

Ә л-Бухари – имам Мухаммад ибн Исмаил ә л-Бухари, шығ ыстағ ы Бухара қ аласында туылғ ан ұ лы ғ алым. Оның жинағ ы Аллаһ тың Кітабынан кейінгі ең сахих кітап болып табылады.

 

Асардан алынатын пайдалар:

1. Асарда егер адамдарғ а ә лдебір нә рселер айтылса, бұ л оларғ а тү сініксіз болатын болса, онда оларғ а бұ л туралы айтпау керек екеніне нұ сқ ау бар, тіпті бұ л ақ иқ ат болса да.

------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Абдур-Раззақ Ма‘мар ибн Рашидтен, ол Ибн Тауустың ө з ә кесінен Ибн Аббастың, Аллаһ оғ ан жә не оның ә кесіне разы болсын, былай деп баяндағ анын жеткізген: «Мен Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Аллаһ тың сипаттарына қ атысты хадисін естіген кезде наразылығ ынан селк ете тү скен адамды кө рдім. Мен: «Оларды қ орқ ытатын не? Олар (мағ ынасы) айқ ын аяттарды қ абылдайды да, алайда астарлы мағ ыналы (аяттардан) қ ұ риды», - деп сұ радым».

1. Абдур-Раззақ – бұ л Абдур-Раззақ ибн Химам ә с-Сан`ани, имам-хафиз, кө птеген пайдалы ең бектердің авторы. Һ ижраның 211 жылы қ айтыс болды, Аллаһ оны рахымына бө лесін.

2. Ма‘мар – бұ л Абу Уруа Ма‘мар ибн Рашид ә л-Аздаи ә л-Басри, сенімді жеткізуші, һ ижраның 154 жылы қ айтыс болды, Аллаһ оны рахымына бө лесін.

3. Ибн Тауус – бұ л Абдуллаһ ибн Тауус Ямани, сенімді ә рі сахих жеткізуші. Һ ижраның 132 жылы қ айтыс болды, Аллаһ оны рахымына бө лесін.

 

Автор, Аллаһ оны рахымына бө лесін, Алидің, оғ ан Аллаһ разы болсын, адамдарғ а олар тү сінбейтін нә рселерді айтпау керек екендігі туралы асарын келтірген соң Аллаһ Тағ аланың есімдері мен сипаттары Алидің айтқ ан нә рселердің қ атарына жатпайтынына нұ сқ айтын осы асарды келтірді. Керісінше, бұ л асарда олар туралы адамдарғ а айту керек екендігіне, ә рі кейбір адамдардың оларды теріске шығ аруы бізге олар туралы баяндауғ а кедергі болмауы керек екендігіне нұ сқ айды. Ертедегі жә не қ азіргі заманның ғ алымдары Аллаһ Тағ аланың есімдері мен сипаттары келген аяттар мен хадистерді жалпы кө пшіліктің алдында да, білім талап етушілердің алдында да оқ ығ ан, ә рі оқ уда.

 

Асардан алынатын пайдалар:

1. Асарда Аллаһ Тағ аланың есімдері мен сипаттары айтылатын аяттар мен хадистерді жалпы кө пшілік алдында жә не білім талап етушілер алдында айту айыпты болып табылмайтынына нұ сқ ау бар.

2. Асарда Аллаһ Тағ аланың есімдері мен сипаттары бар қ асиетті мә тіндердің қ айсысын болса да теріске шығ аратын адам опат болып қ ұ ритын адамдардан болып табылатынына нұ сқ ау бар.

3. Асарда Аллаһ Тағ аланың сипаттарынаның қ айсысын болса да теріске шығ арушы адамғ а сө гіс келген.

------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Қ ұ райштық тар Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ә р-Рахман (аса Мейірімді) туралы айтқ анын естігенде, мұ ны қ абылдамай қ ойды. Сонда Аллаһ оларғ а қ атысты келесі (аятты) тү сірді:

و َ ه ُ م ْ ي َ ك ْ ف ُ ر ُ و ن َ ب ِ ا ل ر ّ َ ح ْ م َ ن ِ ق ُ ل ْ ه ُ و َ ر َ ب ِ ّ ي ل ا إ ِ ل َ ه َ إ ِ ل ا ه ُ و َ ع َ ل َ ي ْ ه ِ ت َ و َ ك ّ َ ل ْ ت ُ و َ إ ِ ل َ ي ْ ه ِ م َ ت َ ا ب ِ (٣ ٠)

«Бірақ олар аса Мейірімдіге (ә р-Рахманғ а) иман келтірмеді. Оларғ а: “Ол менің Раббым, Одан басқ а қ ұ лшылық қ а лайық ты қ ұ дай жоқ. Оғ ан тә уекел еттім, ә рі Оғ ан таубе етіп ораламын”, - де» («ә р-Рағ д», 30-аят).

 

Осы асардан алынатын пайдалар:

1. Асарда Қ асиетті ә рі Пә к Аллаһ Тағ аланың есімдері мен сипаттарының растауы бар.

2. Асарда аталғ ан есімдердің саны олардың шын мә нісіндегі санын білдірмейтініне нұ сқ алады.

3. Асарда Аллаһ қ а Оның есім-сипаттары арқ ылы жалбарынудың заң ды екеніне нұ сқ ау бар.

------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Қ ЫРЫҚ БІРІНШІ ТАРАУ:

Аллаһ Тағ аланың: «Олар Аллаһ тың нығ метін танып, кейін оны теріске шығ арады, негізінен, олардың кө бі – кә пірлер», - деген сө здері туралы.

Аллаһ Тағ ала былай деді:

ي َ ع ْ ر ِ ف ُ و ن َ ن ِ ع ْ م َ ة َ ا ل ل ّ َ ه ِ ث ُ م ّ َ ي ُ ن ْ ك ِ ر ُ و ن َ ه َ ا و َ أ َ ك ْ ث َ ر ُ ه ُ م ُ ا ل ْ ك َ ا ف ِ ر ُ و ن َ (٨ ٣)

«Олар Аллаһ тың нығ метін танып, кейін оны теріске шығ арады, негізінен, олардың кө бі – кә пірлер» («ә н-Нә хл» сү ресі, 83-аят).

 

Мужаһ ид бұ л (аяттың) мағ ынасы – адамның: «Бұ л – менің ата-бабаларымнан мирас етіп алғ ан дү ние-мү лкім», - деп айтатынында деген.

Аун ибн Абдуллаһ бұ л сө здер: «Пә лен болмағ анда, бұ лай болмайтын еді», - деп айтатындарғ а қ атысты деген.

Ибн Кутайба: «Олар: «Біз бұ ғ ан қ ұ дайларымыздың шапағ аты арқ ылы қ ол жеткіздік», - деп айтады”, - деді.

Тараудың «Бірқ ұ дайшылық Кітабына» сә йкестілігі:

Автор, Аллаһ оны рахым етсін, бұ л тарауда адамның Раббылық мә селесінде ә дептілік танытып, қ ұ рамына жасырын тү рде кө пқ ұ дайшылық араласқ ан, мысалы, нығ меттерді Қ асиетті ә рі Пә к Аллаһ Тағ аладан ө згеге телу сияқ ты сө здерден аулақ болуы керек екенін тү сіндіргісі келді. Ө йткені нығ меттерді Аллаһ Тағ аладан басқ аларғ а телу ширк болып табылады, ә рі таухидке қ айшы келеді.

 

Мужә һ ид – бұ л тә псір ғ ылымының шейхы Мужә һ ид ибн Жә бир, меккелік ұ лы ғ алым, Ибн Аббастың шә кірті. Ол һ ижраның 104 жылы қ айтыс болды, Аллаһ оны рахым етсін.

Аун ибн Абдуллаһ – бұ л Аун ибн Абдуллаһ ибн Атиба Масуд ә л-Хазали, сенімге лайық ты жеткізуші. Ол һ ижраның 120 жылы дү ние салды, Аллаһ оны рахымына бө лесін.

Ибн Кутайба – Абдуллаһ ибн Муслим ибн Кутайба ә д-Дийнури, тә псір ғ ылымының білгірі, ә рі тү рлі ең бектердің авторы һ ижраның 276 жылы қ айтыс болғ ан, Аллаһ оны рахымына бө лесін.

 

Аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта кө пқ ұ дайшылдар раббылық тағ ы бірқ ұ дайшылық ты (таухид ә р-рубубияны) мойындайтындарына нұ сқ ау бар.

2. Аятта кез-келген нығ меттерді тек жалғ ыз Аллаһ Тағ алағ а ғ ана телу міндетті екендігіне нұ сқ ау бар.

3. Аятта нығ меттерді Аллаһ Тағ аладан басқ аларғ а телудің тыйым салынғ анына нұ сқ ау бар, ө йткені бұ л таухид ә р-рубубияғ а қ айшы келетін кө пқ ұ дайшылық болып табылады.

4. Аятта адам сө йлеген кезде (Аллаһ қ а жә не оның нығ меттеріне қ атысты) ә деп танытуы міндетті екеніне нұ сқ ау бар.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Зә йд ибн Халидтан жеткізілетін, ә рі онда Аллаһ Тағ ала: «Менің қ ұ лдарымның ішінен Мағ ан иман келтіргендер жә не мағ ан кү пірлік еткендер айқ ын болды...», — деп айтатын хадисінен кейін Абу ә л-Аббас былай деген: «Аллаһ тың Кітабында жә не Сү ннетте Оның нығ меттерін ө згелерге телитіндерді ә рі осылайша Оғ ан серік қ осатындарды айыптайтын кө птеген мә тіндер келтірілген» (Қ з.: «Мә жму‘ ә л-Фатауа», 8/23).

Кейбір салиқ алы сә лә фтар бұ л сә ттілік кездерде «жел оң ымыздан соқ ты, ал жол кө рсетуші шебер-ақ болды» деген сияқ ты қ азіргі кезде кө птің ауызында жү ретін сө здерді айтатын адамдарғ а қ атысты деп айтқ ан.

 

Абу ә л-Аббас – бұ л шейхул-Ислам Ахмад ибн Таймия, Аллаһ оны рахымына бө лесін.

 

Мұ ндайды істейтін адамның ү кімі:

1. Егер осы сияқ ты сө здерді айтатын адам бұ л жел немесе жол кө рсетуші ө здігінше осының барлығ ын басқ арып (оларды реттеді) дегенді мең земей, мұ ның барлығ ы жай себеп деп мең зеген тү рде, алайда бұ л нығ метті Аллаһ Тағ алағ а телуді ұ мытып айтқ ан болса, онда бұ л кіші ширк болады. Ө йткені ол бұ л нығ метті Аллаһ Тағ аладан басқ а біреулерге теліді.

2. Ал егер ол бұ л заттар ө здігінше, яғ ни Аллаһ Тағ аланың қ алауынсыз басқ арады деп ойласа, онда бұ л ү лкен ширк болады.

 

Бірінші аталғ ан жағ дайғ а келер болсақ, біз бұ ны мұ сылмандардан жиі естиміз, ә рі мұ ндайдан міндетті тү рде аулақ болу керек.

------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Қ ЫРЫҚ ЕКІНШІ ТАРАУ:

Аллаһ Тағ аланың: «Сондық тан да біле тұ ра, Аллаһ қ а ешкімді тең естірмең дер», - деген сө здері туралы.

Аллаһ Тағ ала былай деді:

ف َ ل ا ت َ ج ْ ع َ ل ُ و ا ل ِ ل ّ َ ه ِ أ َ ن ْ د َ ا د ً ا و َ أ َ ن ْ ت ُ م ْ ت َ ع ْ ل َ م ُ و ن َ (٢ ٢)

«Сондық тан да біле тұ ра, Аллаһ қ а ешкімді тең естірмең дер» («ә л-Бақ ара» сү ресі, 22-аят).

Бұ л аятқ а қ атысты Ибн Аббас былай деді: “Аллаһ қ а тең дес қ осу тү ннің тас қ араң ғ ы тү негінде қ ап-қ ара тастың ү стінен ө рмелеп бара жатқ ан қ ұ мырсқ аның ізінен де жасырын кө пқ ұ дайшылық болып табылады. Егер сен: «Cенің ө мірің мен жә не ө зімнің ө міріммен ант етемін!» - деп, немесе: «Егер мына кү шік болмағ анда, немесе мына қ орадағ ы ү йректер болмағ анда, ү йімізге ұ ры тү сетін еді», - деп айтсаң, осындай кө пқ ұ дайшылық болады. Немесе: «Егер Аллаһ жә не пә лен болмағ анда», - деп те айтып жатады. Нығ метті Аллаһ тан басқ а ешкімге телуге болмайды. Бұ л сө здердің барлығ ында кө пқ ұ дайшылық бар” (Ибн Аби Хатим «Тафсирде», 1/62).

Тараудың «Бірқ ұ дайшылық Кітабына» сә йкестілігі:

Автор, Аллаһ оны рахымына бө лесін, осы тарауда адам ө зінің кейбір сө здерінде Аллаһ қ а серік қ осып қ оюы мү мкін екенін тү сіндіргісі келді, ө йткені бірқ ұ дайшылық ты ұ станудың бір кө рінісі – адамның ө з сө здерінде Аллаһ қ а серік қ осудан сақ тануы болып табыланында, тіпті оның жү регінде Аллаһ Тағ алағ а серік қ осу ниеті болмаса да. Ә рі ол осы кейбір сө здерді, адамдар осы сияқ ты сө здерден аулақ болулары ү шін, тү сіндіріп берді.

 

Аяттан алынатын пайдалар:

1. Аятта қ ұ лшылық та Аллаһ қ а серік қ осудан сақ тандыру бар.

2. Аятта кө пқ ұ дайшылдар Қ асиетті ә рі Пә к Аллаһ Тағ аланың Раббы екеніне келіскеніне нұ сқ ау бар.

3. Аятта кіші ширк ө те жасырын болатынына, ә рі оғ ан ө те аз адамдар кө ң іл бө летініне нұ сқ ау бар.

4. Аятта қ ұ рамында кө пқ ұ дайшылық бар сө здерден аулақ болу міндетті екеніне нұ сқ ау бар, тіпті адамның ойында ширк жасау ниеті болмаса да.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

 

Абдуллаһ ибн Умар ибн ә л-Хаттаб, Аллаһ ол екеуіне разы болсын, Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деп айтқ анын жеткізген: «Аллаһ тан ө згемен ант еткен кү пірлікке тү сті немесе Аллаһ қ а серік қ осты» (ә т-Тирмизи, 1535. Абу Дауд, 3251, ә л-Хаким 297/4).

 

Хадисте Аллаһ Тағ аладан басқ амен ант ететін адам сонысымен ант еткен нә рсесін Аллаһ қ а серік етіп алатынына нұ сқ ау бар.

 

Хадистен алынатын пайдалар:

1. Хадисте Аллаһ Тағ аладан ө згемен ант етудің тыйым салынғ анына, ә рі бұ л кө пқ ұ дайшылық жә не Аллаһ Тағ алағ а кү пірлік ету болып табылатынына нұ сқ ау бар.

2. Хадисте ант арқ ылы ұ лық тау тек Аллаһ Тағ аланың ғ ана ерекше хақ ысы екендігіне, ә рі Ол ғ ана ә лдебір нә рсені ант арқ ылы ұ лық тау қ ұ қ ығ ына ие екеніне нұ сқ ау бар. Ө йткені ант еткенімізде, біз тек Қ асиетті ә рі Пә к болғ ан Оның атымен мен ғ ана ант етеміз.

3. Хадисте адам Аллаһ Тағ аладан ө згемен ант етсе, ол антын ө теуге міндетті емес екеніне нұ сқ ау бар, ө йткені бұ ғ ан Аллаһ Тағ аланың шариғ атында дә лел келмеген.

------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Абдуллаһ Ибн Масғ уд, оғ ан Аллаһ разы болсын, былай деді: «Мен ү шін Аллаһ тан ө згемен шынайы тү рде ант етуден, ө тірік болса да Аллаһ пен ант еткен абзалырақ» (Абдур-Раззақ, 15929. Ибн Аби Шә йба, 12281. Ә т-Табарани «ә л-Кабирде», 8902).

 

Бұ л асар Аллаһ Тағ аладан ө згемен ант етуге тыйым салынғ андығ ына нұ сқ айды.

 

Асардан алынатын пайдалар:

1. Асарда Аллаһ Тағ аладан ө згемен ант етуге тыйым салынғ андығ ына нұ сқ ау бар.

2. Асарда кіші ширк ө тірік ант беру сияқ ты ү лкен кү нә лардан жаманырақ екеніне нұ сқ ау бар.

3. Асарда екі жамандық тұ спа-тұ с келіп, адам олардың біреуін істеуге мә жбү р болса, жамандық тың кішілеуін таң дауы керек екеніне нұ сқ ау бар.

4. АяттаАбдуллаһ ибн Масғ удтың, оғ ан Аллаһ разы болсын, тү сінігінің ұ шқ ырлығ ына нұ сқ ау бар.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Хузә йфа Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай дегенін баяндағ ан: " «Аллаһ жә не пә лен қ аласа», - деп айтпаң дар. Сендер: «Аллаһ қ аласа, сосын барып пә лен қ аласа», - деп айтуларың керек” (ә т-Тайялиси, 430. Ибн Мубә рак ө зінің «Муснадында», 180; Ахмад, 5/384; Ибн Аби Шә йба, 26690; Абу Дауд, 4980; ә н-Нә саи «Сунан ә л-Кубрада», 10821).

Ибраһ им ә н-Нә һ а‘и, Аллаһ оны рахым етсін: «Аллаһ тың қ орғ ауына жә не сенің қ орғ ауың а пана тілеп жалбарынамын», - деп айтуғ а тыйым салатын, ә рі: «Аллаһ тың қ орғ ауына пана тілеп жалбарынамын, ал содан соң сенен қ орғ ау сұ раймын», - деп айтуғ а рұ қ сат ететін. Ол сондай-ақ: «Сондай-ақ: " Егер Аллаһ, ал содан соң пә лен болмаса...", - деп айтуғ а да болады, бірақ: " Егер Аллаһ жә не пә лен болмаса...", - деп айтпаң дар», - дейтін.

 

Осы хадис пен асар: «Аллаһ жә не пә лен осыны қ алады», - деген жә не осы сияқ ты сө здерді айтуғ а тыйым салынғ андығ ына, ө йткені бұ лардың барлығ ы Аллаһ қ а тең дестер қ осу болып табылатынына нұ сқ айды. Ал біз тараудың басында келтірген аят Аллаһ қ а ә лдебіреуді тең дес етуге тыйым салады.

 

Хадистен алынатын пайдалар:

1. Хадисте: «Аллаһ қ алады жә не сен қ аладың», - деген жә не сол сияқ ты сө здерді айтуғ а тыйым салынғ анына нұ сқ ау бар, ө йткені осы сө здер арқ ылы Аллаһ ты ө згеге тең еу орын алады, ә рі бұ л Аллаһ қ а серік қ осу болады.

2. Хадисте: «Аллаһ қ алады, сосын сен қ аладың», - деген жә не сол сияқ ты сө здерді айтуғ а рұ қ сат етілетініне нұ сқ ау бар, ө йткені «Аллаһ қ алады» деген сө здерден кейін ұ қ сатудың жоқ тығ ына нұ сқ айтын «сосын» деген жалғ аулық тұ р.

3. Аятта Аллаһ ты «қ алау» деген сипаты бар екеніне, ә рі Аллаһ тың қ ұ лы да «қ алау» деген сипатпен сипатталатына, сондай-ақ қ ұ лдың қ алауы Аллаһ Тағ аланың қ алауының соң ынан ілесетініне нұ сқ ау бар.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Қ ЫРЫҚ Ү ШІНШІ ТАРАУ:


Поделиться с друзьями:

mylektsii.su - Мои Лекции - 2015-2024 год. (0.016 сек.)Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав Пожаловаться на материал